۱۷٬۱۹۲
ویرایش
عزائم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
افزایش جزیی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←احکام مرتبط: تمیزکاری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش جزیی) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== نامگذاری == | == نامگذاری == | ||
عزائم یا عزائم السجود به چهار سوره سجده، فصلیت، نجم و علق قرآن گفته می‌شود که دارای آیه سجده واجب هستند.<ref>طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> عزائم، جمع عزیمه و در لغت به معنای اراده جدی بر انجام کاری است.<ref>فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۱۱۲(ذیل واژه عزم)؛ طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> همچنین به معنای [[فریضه|فرایضی]] که خدا واجب کرده نیز آمده است<ref> فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۱۱۲(ذیل واژه عزم)؛ طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> از این‌رو سوره‌های مذکور که در آنها آیات سجده‌های واجب آمده، عزائم نامیده شده‌اند.<ref>طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> | عزائم یا عزائم السجود به چهار سوره سجده، فصلیت، نجم و علق قرآن گفته می‌شود که دارای آیه سجده واجب هستند.<ref>طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> در برخی از منابع به جای سوره فصلت، از [[سوره لقمان]] یاد شده است.<ref>طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۰۰.</ref> عزائم، جمع عزیمه و در لغت به معنای اراده جدی بر انجام کاری است.<ref>فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۱۱۲(ذیل واژه عزم)؛ طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> همچنین به معنای [[فریضه|فرایضی]] که خدا واجب کرده نیز آمده است<ref> فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۱۱۲(ذیل واژه عزم)؛ طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> از این‌رو سوره‌های مذکور که در آنها آیات سجده‌های واجب آمده، عزائم نامیده شده‌اند.<ref>طریحی، مجمع‌البحرین، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۱۴ (ذیل واژه عزم).</ref> | ||
== آیات سجده‌دار== | == آیات سجده‌دار== | ||
از نظر فقیهان شیعه، آیات ۱۵ [[سوره سجده]]، ۳۷ [[سوره فصلت]]، ۶۲ [[سوره نجم]] و ۱۹ [[سوره علق]] سجده واجب دارند.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۷.</ref> همچنین به گفته [[صاحب جواهر]]، ۱۱ سوره آیه سجده مستحب دارند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۰، ص۲۱۷. </ref> این آیات عبارتند از: [[سوره اعراف]] آیه ۲۰۶، [[سوره رعد|رعد]] آیه ۱۵، [[سوره نحل|نحل]] آیه ۴۹-۵۰، [[سوره اسراء|اسراء]] آیه ۱۰۹، [[سوره مریم|مریم]] آیه ۵۸، [[سوره حج|حج]] آیه ۱۸ و ۷۷، [[سوره فرقان|فرقان]] آیه ۶۰، [[سوره نمل|نمل]] آیه ۲۶، [[سوره ص|ص]] آیه ۲۴، [[سوره انشقاق|انشقاق]] آیه ۲۱.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۷-۵۷۸.</ref> البته به گفته [[صاحب جواهر]]، علامه حلی به [[شیخ صدوق]] نسبت داده که در هر آیه‌ای که کلمه سجده به کار رفته آن آیه سجده مستحب دارد.<ref> نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۰، ص۲۱۷. </ref> مستند فقهای شیعه روایاتی است که از [[امام صادق(ع)]] نقل شده و سجده را فقط در چهار سوره مذکور واجب دانسته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۱، ح۲۶و۲۷.</ref> | از نظر فقیهان شیعه، آیات ۱۵ [[سوره سجده]]، ۳۷ [[سوره فصلت]]، ۶۲ [[سوره نجم]] و ۱۹ [[سوره علق]] سجده واجب دارند.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۷.</ref> همچنین به گفته [[صاحب جواهر]]، ۱۱ سوره آیه سجده مستحب دارند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۰، ص۲۱۷. </ref> این آیات عبارتند از: [[سوره اعراف]] آیه ۲۰۶، [[سوره رعد|رعد]] آیه ۱۵، [[سوره نحل|نحل]] آیه ۴۹-۵۰، [[سوره اسراء|اسراء]] آیه ۱۰۹، [[سوره مریم|مریم]] آیه ۵۸، [[سوره حج|حج]] آیه ۱۸ و ۷۷، [[سوره فرقان|فرقان]] آیه ۶۰، [[سوره نمل|نمل]] آیه ۲۶، [[سوره ص|ص]] آیه ۲۴، [[سوره انشقاق|انشقاق]] آیه ۲۱.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۷-۵۷۸.</ref> البته به گفته [[صاحب جواهر]]، علامه حلی به [[شیخ صدوق]] نسبت داده که در هر آیه‌ای که کلمه سجده به کار رفته آن آیه سجده مستحب دارد.<ref> نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۰، ص۲۱۷. </ref> مستند فقهای شیعه روایاتی است که از [[امام صادق(ع)]] نقل شده و سجده را فقط در چهار سوره مذکور واجب دانسته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۱، ح۲۶و۲۷.</ref> | ||
فقهای اهل سنت | فقهای شافعی، حنبلی و حنفی اهل سنت بدون تفکیک میان سجده مستحب و واجب قرآن، تعداد آیات سجده‌دار را ۱۴ مورد و فقهای مالکیه ۱۱ آیه می‌دانند.<ref>جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج۱، ص۴۲۵.</ref> | ||
== احکام مرتبط== | == احکام مرتبط== | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان = ذکر سجده واجب قرآن|: «لا اِلهَ اِلَّا اللهُ حَقًّا حَقًّا، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ ایماناً وَ تَصْدیقاً، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَ عُبُودِیةً، وَرِقّاً سَجَدْتُ لَک یا رَبِّ تَعَبَّداً وَرِقّاً، لا مُسْتَنْکفاً وَ لا مُسْتَکبِراً، بَلْ اَنَا عَبْدٌ ذَلیلٌ ضَعیفٌ خائفٌ مُسْتَجیرٌ»<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۴.</ref>|تاریخ بایگانی|| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان = ذکر سجده واجب قرآن|: «لا اِلهَ اِلَّا اللهُ حَقًّا حَقًّا، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ ایماناً وَ تَصْدیقاً، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ وَ عُبُودِیةً، وَرِقّاً سَجَدْتُ لَک یا رَبِّ تَعَبَّداً وَرِقّاً، لا مُسْتَنْکفاً وَ لا مُسْتَکبِراً، بَلْ اَنَا عَبْدٌ ذَلیلٌ ضَعیفٌ خائفٌ مُسْتَجیرٌ»<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۴.</ref>|تاریخ بایگانی|| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| اندازه خط = ۱۲px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
از سوره‌های عزائم و احکام مرتبط با آن در باب‌های [[طهارت]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: یزدی، عروة الوثقی، ج۱، ص۵۱۰ و ص۶۰۳</ref> و [[نماز]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به : یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۸.</ref> کتاب‌های فقهی سخن گفته شده است. از نظر فقیهان این سوره‌ها احکام خاصی دارند از جمله: | از سوره‌های عزائم و احکام مرتبط با آن در باب‌های [[طهارت]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: یزدی، عروة الوثقی، ج۱، ص۵۱۰ و ص۶۰۳</ref> و [[نماز]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به: یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۸.</ref> کتاب‌های فقهی سخن گفته شده است. از نظر فقیهان این سوره‌ها احکام خاصی دارند از جمله: | ||
*خواندن آنها بر [[جنابت|جُنُب]]<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۵۱۰.</ref> و [[حائض]]،<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۶۰۳.</ref> [[حرام]] است. البته درباره اینکه آیا خصوص آیات سجده‌دار حرام است یا تمام سوره میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ج۱، ص۵۱۰ و ص۶۰۳؛ بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۷۸ش، مسأله ۳۵۵، ج۱، ص۲۲۵-۲۲۷؛ مساله ۴۵۰، ج۱، ص۲۷۶.</ref> اما اگر جنب و حائض آیات سجده‌دار را شنیدند واجب است که سجده کنند.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۳.</ref> | *خواندن آنها بر [[جنابت|جُنُب]]<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۵۱۰.</ref> و [[حائض]]،<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۶۰۳.</ref> [[حرام]] است. البته درباره اینکه آیا خصوص آیات سجده‌دار حرام است یا تمام سوره میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ج۱، ص۵۱۰ و ص۶۰۳؛ بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۷۸ش، مسأله ۳۵۵، ج۱، ص۲۲۵-۲۲۷؛ مساله ۴۵۰، ج۱، ص۲۷۶.</ref> اما اگر جنب و حائض آیات سجده‌دار را شنیدند واجب است که سجده کنند.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۳.</ref> علامه حلی گفته است که خواندن یک حرف هم از این سوره‌ها بر او حرام است.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۳۳.</ref> | ||
*خواندن سوره‌های دارای سجده واجب، در [[نمازهای واجب]] سبب باطل شدن نماز می‌گردد. البته اگر خواندن این سوره‌ها سهوی باشد، در صورتی که پیش از رسیدن به نصف سوره یا آیه سجده‌دار متوجه شود باید سوره دیگری بخواند و اگر پس از آیه سجده‌دار باشد درباره صحیح بودن نماز و نیز چگونگی سجده میان فقیهان اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۰.</ref> | *به فتوای فقیهان شیعه، خواندن سوره‌های دارای سجده واجب، در [[نمازهای واجب]] سبب باطل شدن نماز می‌گردد. البته اگر خواندن این سوره‌ها سهوی باشد، در صورتی که پیش از رسیدن به نصف سوره یا آیه سجده‌دار متوجه شود باید سوره دیگری بخواند و اگر پس از آیه سجده‌دار باشد درباره صحیح بودن نماز و نیز چگونگی سجده میان فقیهان اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۰.</ref> | ||
*سجده واجب قرآن وجوب فوری دارد: از این‌رو با خواندن یا شنیدن آیات سجده‌دار سورهای عزائم، بلافاصله سجده واجب می‌شود.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۸.</ref> | *سجده واجب قرآن وجوب فوری دارد: از این‌رو با خواندن یا شنیدن آیات سجده‌دار سورهای عزائم، بلافاصله سجده واجب می‌شود.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۷۸.</ref> | ||
* در سجده واجب قرآن، [[وضو]]، [[غسل]]، رو به قبله بودن و ذکر خاصی واجب نیست اما باید پیشانی بر چیزی گذاشته شود که [[سجده]] بر آن صحیح است.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۲-۵۸۳.</ref> البته برای سجده تلاوت ذکرهای خاصی نیز وارد شده است.<ref> یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۴.</ref> | * در سجده واجب قرآن، [[وضو]]، [[غسل]]، رو به قبله بودن و ذکر خاصی واجب نیست اما باید پیشانی بر چیزی گذاشته شود که [[سجده]] بر آن صحیح است.<ref>یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۲-۵۸۳.</ref> البته برای سجده تلاوت ذکرهای خاصی نیز وارد شده است.<ref> یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۵۸۴.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسن، توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۳۷۸ش. | *بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسن، توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۳۷۸ش. | ||
* جزیری، عبدالرحمن بن محمد عوض، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۴ق/۲۰۰۳م. | |||
*طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۴۱۶ق. | *طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۴۱۶ق. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن خرسان موسوی، تهران، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق. | *طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن خرسان موسوی، تهران، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۷ق. | ||
*طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، تصحیح علی خراسانی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم، ۱۴۰۷ق. | |||
*فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | *فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م. | ||
*نجفی، محمدحسن، | *علامه حلی، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۳ق. | ||
*نجفی، محمدحسن، جواهرالكلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۶۲ش. | |||
*یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ق. | *یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ق. | ||
{{قرآن کریم}} | {{قرآن کریم}} | ||