نوح (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها

'''نوح(ع)،''' اولین [[پیامبران |پیامبر]] از پیامبران [[اولو العزم |اولوالعزم]] است. او نخستین پیامبری است که در زمان او [[عذاب]] نازل ‌‌شد‌ه است. نوح حدود ۹۵۰ سال قومش را به [[توحید|یکتا پرستی]] دعوت کرد اما چون قومش به او [[ایمان]] نیاوردند خداوند آنها را به وسیله [[طوفان نوح|طوفان]] عذاب کرد. نوح به دستور و راهنمایی [[خدا|خداوند]] برای نجات [[مؤمنان]] و همچنین یک جفت از هر نوع حیوان از [[طوفان نوح|طوفان]]، [[کشتی نوح|کشتی]] ساخت. قرآن از نوح به عنوان اولین پیامبر صاحب [[شریعت]] و کتاب یاد کرده‌ است. در سوره‌های متعددی به نوح و داستان او اشاره شده است، [[سوره نوح|یک سوره قرآن]] به نام اوست و به دلیل عمر بسیار طولانی، به '''شیخ الانبیاء''' مشهور است. برخی برای اثبات طبیعی بودن عمر طولانی [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه |امام زمان(عج)]] به عمر نوح استناد کرده‌اند.

بنابر روایات اسلامی، نوح فرزند نهم از نسل [[آدم(ع)]] است. او از نسل لَامک فرزند مَتُّوشَلْخ(مَنُّوشَلْخ)، فرزند [[ادریس]]، فرزند یَرْد، فرزند مَهْلَاییل، فرزند قَیْنَن، فرزند أنُوش بن [[شیث]]، فرزند [[آدم(ع)]] است.<ref>ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۸۳؛ النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۳۰؛ قطب راوندی، قصص الانبیاء (ع)، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۵۰-۲۵۱.</ref> در مورد زمان تولد او اختلاف است؛ در برخی از منابع تولد او همزمان با درگذشت حضرت آدم(ع) عنوان شده است.<ref>جزایری، النور المبین، ١٣٨١ق، ص۱۱۷؛

ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۸۳؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۷۵ش، ص۱۷۸؛ ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹ش، ص۳۹.</ref> به عقیده برخی محل زندگی و تولد او [[بین‌النهرین]] و شهر [[کوفه]] بوده است.<ref>بی‌آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۳۲.</ref>

نام اصلی نوح روشن نیست و در منابع مختلف، «عبدالغفار»، «عبدالملک» و «عبدالعلی» آمده است.<ref>قطب راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۵۶-۲۵۷.</ref> گریه و نوحه‌ نوح برای خودش و در روایتی دیگر، گریه و نوحه‌‌ ۵۰۰ ساله‌اش برای نجات و هدایت قومش، علت نامگذاری او به نوح دانسته شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۲۸؛ قطب راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۵۶-۲۵۷.</ref>

 

[[قرآن]] و بسیاری از [[روایات]] به فرزندان حضرت نوح(ع) قبل از طوفان اشاره کرده‌اند این در حالی است که برخی تولد فرزندان نوح(ع) را مربوط به بعد از [[طوفان نوح|طوفان]] دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۵؛ مستوفی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص۲۶؛ ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹، ص۴۴.</ref> نوح(ع) چهار فرزند داشت که نام آنها سام، حام، یافث و [[پسر نوح|کنعان]] بود. از میان آنها به غیر از کنعان، همه فرزندان به نوح ایمان آورده و همراه او در [[کشتی نوح|کشتی]] بودند. کنعان بنا بر منابع اسلامی به پدر خود ایمان نیاورده و غرق شد.<ref>ابن سعد، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۵؛ مستوفی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص۲۶؛ ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹، ص۴۴.</ref> به گزارش روایات، نسل حضرت نوح (ع) از طریق [[سام]] ادامه یافته‌است.<ref>ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹، ص۵۱؛ قزوینی، موسوعة الامام الصادق،۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۲۸.</ref>

تاریخ وفات حضرت نوح مشخص نیست مدت زمان عمر او بعد از طوفان از ۷۰ سال تا ۶۰۰ سال نقل شده است.<ref>مستوفی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص۲۴.</ref>

#کَرَک [[بعلبک]] [[لبنان]]: در آرامگاهى که منسوب به حضرت نوح(ع) و فرزندش دانسته شده است.

#[[نجف]] در کنار [[حضرت آدم]] و [[امام على(ع)]].<ref>بی‌آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۴۶؛ نک: نصرالله، تریخ کرک نوح، ۱۴۰۶ ق؛ نک:ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۹۳.</ref>

#نهاوند در استان همدان: بر اساس پژوهشی با عنوان «نوح و نوحاوند»، قبر حضرت نوح (ع) و مکان فرود آمدن [[کشتی نوح]]، در نهاوند است.<ref>افراسیاب‌پور، «نوح و نوحاوند (؟)»، در مجله فرهنگان، ش ۵، صص ۱۱۸-۱۴۲.</ref>

حضرت نوح بعد از [[حضرت آدم]]، [[شیث]] و [[ادریس]]، چهارمین پیامبر دانسته شده است.<ref>بیومی مهران، بررسی تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۳؛ النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۳۰.</ref> وی همچنین بر اساس آنچه در آیه هفتم [[سوره احزاب]] و [[آیه]] ۱۳ [[سوره شوری]] آمده، اولین پیامبر [[اولوالعزم]] می‌باشد. بسیاری از مفسران معتقدند که پنج پیامبر مذکور {{یادداشت|نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد(ص)}}در این دو آیه، مقام رفیعی دارند؛ چرا که آنان پیامبران اولوالعزم، صاحب [[شریعت]] و کتاب هستند.<ref>ماتریدی، تأویلات أهل السنة، ۱۴۲۶ق، ج۸، ص۳۵۹؛ ثعلبی، الكشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۱۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج‌ ۱۶، ص۲۷۸؛ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۴۰۶ق، ج‌ ۲۴، ص۴۶.</ref>  

در مورد زمان مبعوث شدن نوح نیز اختلاف است.<ref>رک: جدول بخش عمر.</ref>بنابر آیات قرآن کریم، نوح (ع) در طول مدت پیامبری خود قبل از [[طوفان نوح|طوفان]]، قوم خود را به پرستش خدای یکتا دعوت می‌کرد.<ref>سوره نوح، آیه ۵-۱۰.</ref> بر اساس آیه ۲۳ [[سوره نوح]]، قوم نوح، [[بت‌|بت‌هایی]] با نام‌های «ود»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را می‌پرستیدند.<ref>سوره نوح، آیه ۲۳.</ref> نوح برای هدایت قومش تلاش زیادی کرد اما در نهایت تعداد کمی به او ایمان آوردند.<ref>سوره نوح، آیه ۵-۱۵.</ref>

به نظر اکثر علمای [[شیعه]] و بر اساس [[روایات]] [[اهل بیت (ع)]] دعوت و پیامبری نوح جهانی بوده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ۱۰، ص۱۰۲ و ۲۶۰.</ref> با این حال برخی از علمای [[اهل سنت]] معتقدند که دعوت نوح جهانی نبوده و فقط برای قوم خود یعنی قوم کلده و آشور که در [[فلسطین]]، [[شامات]] و [[عراق]] سکونت داشتند، مبعوث شده بود.<ref>ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹ش، ص۴۸؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ۱۰، ص۲۶۰-۲۶۲.</ref>

[[علامه طباطبایی]] در تفسیر آیات ۱۹ تا ۳۵ [[سوره هود]] با بیان برخی از انذارهای حضرت نوح(مانند انذار از شرک و بت پرستی) و همچنین دلایل مشرکان برای رد دعوت او (مانند بشر بودن پیامبر مانند آنها، اتهام دروغگویی به پیامبر) و پاسخ‌های او (عدم دریافت مال و پول در ازاء هدایت و پیامبری)، به مشابهت و همانندی انذارها و احتجاجات نوح (ع) با قوم خود، با انذارها و احتجاجات پیغمبر اسلام (ص) با مشركین زمان خود اشاره کرده است. او معتقد است چون حجت‌ها و انذارهای این دو پیامبر یکی بود، خداوند در قرآن کریم داستان پیامبر و اتهاماتی که مشرکان مکه به او می‌زدند را عطف به داستان حضرت نوح مطرح کرده است. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ص۲۱۰-۲۱۹.</ref> این مشابهت و همانندی را مفسران و پژوهشگران دیگر نیز تایید کرده‌اند.<ref>بیومی مهران، بررسی تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۹-۱۶.</ref>  

[[قرآن|قرآن کریم]] در آیه ۱۴ [[سوره عنکبوت]]، مدت زندگی حضرت نوح قبل از [[طوفان نوح|طوفان]] را ۹۵۰ سال دانسته و چون سخنی از کل عمر نوح به میان نیامده‌، در خصوص سن او اختلاف است.<ref>ابن‌کثیر، قصص الانبیاء، ص۶۵.</ref> مدت عمر نوح به عنوان شیخ‌الانبیاء از ۹۳۰ سال تا ۲۵۰۰ سال در منابع تاریخ از جمله تورات مطرح شده است. در مورد اتفاقات دیگری زندگی نوح مانند زمان مبعوث شدن، مدت زمانی زندگی او بعد از طوفان و ... همچون مدت زمان عمر او اختلاف فراوانی وجود دارد.<ref>قطب راوندی، قصص الانبیاء(ع)، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۵۷-۲۵۹؛ جزایری، النور المبین، ١٣٨١ق، ص۱۱۱؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۱۷؛ ابن سعد، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش، ج‌۱، ص ۲۵؛ مستوفی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص۲۴؛ بن‌کثیر، قصص الانبیاء، ص۹۲؛ مقدسی، آفرینش و تاریخ، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۲۳.</ref>

[[سید نعمت‌الله جزایری|نعمت الله جزایری]] معتقد است که بنابر بیشتر اخبار معتبر [[شیعه]]، عمر نوح (ع) ۲۵۰۰ سال بوده است.<ref>جزایری، النور المبین، ١٣٨١ق، ص۱۱۳.</ref> [[علامه طباطبایی]] نیز عنوان کرده است که بر اساس آیات و همچنین نص صریح قرآن مبنی بر ۹۵۰ سال پیامبری حضرت نوح(ع) قبل از طوفان، نوح عمر بسیار طولانی داشته است و این عمر بر خلاف آنچه دیگران عنوان کرده‌اند، نه معجزه بوده و نه مقدار سال و زمان آنها با زمان حال فرق داشته است. او ادامه می‌دهد، عمر نوح به صورت طبیعی عمری طولانی بوده است و تاکنون هیچ دلیلی مبنی بر عدم امکان تحقق عمر طولانی ارائه نشده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ص۲۷۱.</ref>  

عمر طولانی، تاخیر افتادن گشایش و فرج مومنان، از بین رفتن همه کافران و جهانی بودن دعوت از جمله شباهت‌هایی است که در برخی از روایات میان [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(ع)]] و حضرت نوح بیان شده است.<ref>علائی نژاد، شباهت‌های امام زمان(ع) با ائمه معصومين و انبياء (ع)، ۱۳۹۵ش، ص۶۲-۶۴.</ref> برخی نیز برای طبیعی بودن عمر طولانی امام زمان(ع) به عمر حضرت نوح اشاره کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: قزوینی، امام مهدی(ع) از ولادت تا ظهور، ۱۳۸۷ش، ص۱۳۴؛ رضوی، امام مهدی(عج)، ۱۳۸۴ش، ص۳۳؛ رضوانی، وجود امام مهدی(ع) از منظر قرآن و حدیث، ۱۳۸۶ش، ص۷۹؛ نظری‌منفرد، امام مهدی(عج) از تولد تا رجعت، ۱۳۸۹ش، ص۲۲۴؛ امینی گلستانی، سیمای جهان در عصر امام زمان(عج)، ۱۳۸۵ش، ص۲۱۸.</ref>

حضرت نوح یکی از ۲۶ پیامبری است که نام او در [[قرآن |قرآن کریم]] آمده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج‌۲، ص۱۴۱.</ref> نام او عنوان یکی از [[سوره نوح|سوره‌های قرآن کریم]] است و علاوه بر آن، ۴۳ مرتبه در ۲۸ سوره قرآن کریم ذکر شده است. در قرآن کریم فقط به کلیاتی از داستان حضرت نوح اشاره شده و جزئیات زندگی او نیامده است.

[[ابن عربی]] در کتاب فُصُوص الحکم خود یک فَصْ را با عنوان «فصُّ حكمةٍ سبوحية في كلمة نوحية» به احوالات حضرت نوح اختصاص داده است. او در این بخش به بیان آیات قرآن در مورد نوح(ع) و تفسیر عرفانی از آنها پرداخته است.<ref>ابن عربی، فصول‌‌الحکم، ۱۳۵۶ق، فص‌نوحیه، ص۶۸.</ref> برخی معتقدند برخی از تأویل‌های ابن عربی در مورد داستان و زندگی حضرت نوح با برخی از گزاره‌های عقلی و کلامی تعارض دارند.<ref>ناجی، «بررسی و تحلیل تأویلات نوحی از منظر ابن عربی»، ص۱۴۲.</ref>

همچنین در بسیاری از شعرهای فارسی به ویژه شعر [[عرفان|عرفانی]] داستان حضرت نوح(ع) مطرح شده است. [[مولوی]] در دیوان مثنوی معنوی ۴۹ بار از کلمه «نوح» استفاده کرده و به ذکر داستان و تمثیلات حضرت نوح (ع) پرداخته است‌؛ مانند:

{{شعر2

همچنین [[حافظ شیرازی]]، یکی از مهم‌ترین شاعران فارسی‌زبان، در دیوان خود در ۶ بیت به نام نوح (ع) اشاره کرده است از جمله <ref>دیوان حافظ، ص ۱۸.</ref>

{{شعر2|حافظ از دست مده دولت این کشتی '''نوح''' |ور نه طوفان حوادث ببرد بنیادت }}

{{پایان شعر}} و [[سعدی]] نیز در اشعار فراوانی بخش‌هایی از زندگانی نوح را تبیین کرده است به عنوان نمونه در باره امنیت داشتن از طوفان در مجاورت نوح می گوید:{{شعر}} {{ب|دست در دامن مردان زن و اندیشه مدار|

هر که با '''نوح''' نشیند چه غم از طوفانش}}{{پایان شعر}}<ref>https://ganjoor.net/saadi/mavaez/ghazal2/sh37</ref> و نیز خطاب به پیامبر(ص) در دیباچه [[گلستان( کتاب) | گلستان]] {{شعر}}{{ب| چه غم دیوار امّت را که دارد چون تو پشتیبان|

چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان}}{{پایان شعر}}<ref>https://ganjoor.net/saadi/golestan/dibache</ref>

ابعاد مختلف داستان نوح همچون مقام و عمر وی، نوحه نوح، [[کشتی نوح|کشتی ساختن]]، سخریه کافران‌، [[طوفان نوح|طوفان نوح،]] و همچنین [[پسر نوح]] از جمله مهم‌ترین موضوعاتی است که در شعر فارسی و مخصوصا در اشعار عرفانی به آنها پرداخته شده است.<ref>انزابی‌نژاد، «زندگی پیامبران و قصص قرآن در ادبیات فارسی (۲) نوح استوارترین مرد حق»، ١٣۵۵ش، ص٣٣۴-٣۶۰.</ref> شاعرانی همچون [[سنانی]]، [[عطار نیشابوری]]، [[تأثیر تبریزی]]، [[سروش اصفهانی]]، [[خاقانی]]، [[جامی]]، [[نظیری نیشابوری]]، [[خواجو]] و [[سوزنی سمرقندی]] از جمله شاعرانی هستند که در اشعار و دیوان‌های خود به نوح(ع) اشاره کرده‌اند.<ref>انزابی‌نژاد، «زندگی پیامبران و قصص قرآن در ادبیات فارسی (۲) نوح استوارترین مرد حق»، ١٣۵۵ش، ص٣٣۴-٣۶۰.</ref>

بر اساس گزارشی که دهخدا در کتاب امثال و حکم داده است ضرب‌المثل‌های متعددی با محوریت حضرت نوح(ع)، کشتی و طوفان نوح(ع) در ادبیات عامیانه فارسی وجود دارد. که برخی از آن آنها عبارتند از:  

*چه بیم از موج بحر، آن را که باشد نوح کشتیبان <ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳، ج۱، ص۳۲۹.</ref>:

*عمر اگر خوش گذرد زندگى نوح کم است <ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳، ج۲، ص۱۱۱۶.</ref>:

*نه عمر نوح بماند نه ملک اسکندر     |     نزاع بر سر دنیاى دون مکن درویش <ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۱۱۷.</ref>

*مى‌بایدم خزانه قارون و عمر نوح     |     تا دولت وصال تو گردد میسرم<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۱۱۷.</ref>

داستان حضرت نوح   در فیلم و انیمیشن نیز بازتاب گسترده‌ای داشته است. فیلم‌ها و انیمیشن‌های متعددی با محوریت داستان نوح تولید شده است که از مشهورترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

# فیلم سینمایی«Noah» به گارگردانی «Darren Aronofsky» در سال ۲۰۱۴ ساخته شده است. برخی معتقدند داستان این فیلم نه توراتی است و نه قرآنی و انتقاداتی را به مضمون و داستان این فیلم وارد کرده‌اند.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/335040 انصاری، نوح (ع)، پیامبری زیر حملات هالیوود.]</ref>

# فیلم سینمایی «کشتی نوح» به کارگردانی «خسرو پرویزی» در سال ۱۳۴۷ش در کشور [[ایران]] ساخته شده است.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/501954 خبر آنلاین، «حسرتی که بر دل کارگردان «سفیر» ماند».]</ref>

فیلم‌های متعدد دیگر همچون « The Noah Interview» در سال ۱۹۹۹، «Noah's Ark» در سال ۱۹۲۸ و انمیشن « Noah's Ark » در سال ۲۰۰۷ نیز بخش دیگری از فیلم‌هایی هستند که با محوریت نوح (ع) ساخته شده‌اند.<ref>نگاه کنید به [http://www.imdb.com سایت Imdb]</ref>

{{ستون-شروع|4}}