سید رضی: تفاوت میان نسخه‌ها

محمد بن حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن موسی کاظم<ref>آقابزرگ، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> مشهور به سید رضی و شریف رضی<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> در ۳۵۹ق متولد شد.<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> او از خاندانی بزرگ و از [[سادات]][[بنی هاشم|هاشمی]] و [[آل ابی‌طالب]] بود؛ از این روی به وی '''شریف''' می گویند. پدرش با پنج واسطه به [[امام کاظم(ع)]] امام هفتم [[شیعه|شیعیان]] می‌رسد، مادرش نیز از نوادگان [[امام زین العابدین(ع)]] امام چهارم شیعیان است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۲.</ref>

پدرش ابواحمد [[حسین بن موسی علوی]] عالم، زعیم و [[نقابت|نقیب]] [[طالبیان]] بود<ref>محامی، ترجمة الشریف المرتضی، ص۹.</ref> و سرپرستی همه آنان و قضاوت در مظالم و امیری [[حج]] مردم را بر عهده داشت.<ref>ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۳، ص۱۵۵؛ جعفری، سید رضی، ص۲۲.</ref> ابواحمد مقام و منزلتی بسیار والا نزد [[خلفای عباسی]] و امیران [[آل بویه|بویه]] داشت.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۳.</ref> مادر سید رضی، فاطمه که نسب به [[امام علی(ع)]] می‌بُرد<ref>المحامی، ترجمة الشریف المرتضی، صص ۱۱-۱۲.</ref> در سال ۳۸۵ق وفات یافت و سید رضی قصیده‌ای در ۶۸ بیت در رثای او سرود.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۸.</ref>

پسر سید رضی، [[عدنان بن رضی|ابواحمد عدنان]] معروف به شریف مرتضی ثانی، نیز ادیبی دانشمند و شاعر و از بزرگان علم و فضیلت و کمال و به لقب جدّش «طاهر ذاالمناقب» ملقب بود. او پس از نیا و پدر و عمویش، [[نقابت]] [[طالبیان]] در [[بغداد]] را بر عهده گرفت.<ref>جعفری، سید رضی،ص۳۳.</ref>

سید رضی در سال ۳۵۹ق در [[بغداد]] زاده شد<ref>ابن میثم بحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.</ref> و در [[۶ محرم]] ۴۰۶ق درگذشت.<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> وی را در منزلش در [[محله کرخ بغداد]] دفن کردند. درباره مکان دفن وی اقوال دیگری نیز وجود دارد. بنابر قولی پس از خراب‌شدن خانه‌اش، [[سید مرتضی]] او را به [[کاظمین]] برد و در [[حرم کاظمین]] دفن کرد. طبق قولی دیگر که [[عبدالحسین حلی]] آن را قول درست می‌داند،<ref>مقدمه حقائق التاویل، ص۱۱۱؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۱۵۰.</ref> او را به [[کربلا]] برده، در کنار قبر [[حسین بن موسی علوی|پدرش]] دفن کردند. در کتاب‌های [[عمدة الطالب]]،<ref>داوودی، عمدة الطالب، ص۲۰۰.</ref> [[الدرجات الرفیعة]] و  [[لؤلؤة البحرین]]<ref>بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۹۷۱.</ref> به این نکته تصریح شده است.<ref>جعفری، صص ۱۵۰-۱۴۹.</ref> [[ابن میثم بحرانی|ابن میثم]] (متوفای ۶۷۹ق.) نیز گفته است: سید رضی به همراه برادرش [[سید مرتضی]] در کنارش جدش [[امام حسین(ع)]] دفن شدند.<ref>ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.</ref>

== زمانه و جایگاه علمی ==

[[سید محسن امین]]، سید رضی را از نوادر روزگار خود دانسته است او را ادیب، فقیه، متکلم، مفسر و شاعر معرفی کرده است. به عقیده وی شعر او بر دیگر جنبه هایش غلبه داشته است.<ref>امین، أعیان الشیعة، ج۹، ص۲۱۸.</ref>

روزگار سید مقارن با دورهای از خلافت [[عباسیان]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بود که [[آل بویه]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بر [[عراق]] فرمانروایی می‌کردند و به لحاظ تاریخ ادبیات، با شاعرانی چون [[متنبی]](۳۵۴-۳۰۳ق) و [[ابوالعلاء معری|ابوالعلاء معرّی]](۴۴۹-۳۶۳ق) هم‌عصر بود.<ref>جعفری، سید رضی، ص۱۱.</ref>

او پنج سال پس از کشته شدن متنبی به دنیا آمد و معری ۴ سال پس از شریف رضی. سید رضی با سیاستمداران، دولتمردان و بزرگان دین و ارکان قضا پیوندی نزدیک داشت و تلاش‌هایی در میدان زبان و ادبیات و تاریخ و آموزش و ارشاد انجام می داد.<ref>شریف الرضی، ص۷؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۲۱.</ref>

سید رضی علاوه بر تحصیل علوم [[شیعی]]، نزد استادان غیرشیعی نیز علم آموخت.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۳-۴۲.</ref> عبدالحسین حلّی درباره فراگیری [[فقه]] و [[اصول|اصولِ]] غیر [[شیعه امامیه]] سید رضی می نویسد:

سید رضی کمی پس از ده سالگی سرودن شعر را آغاز کرد.<ref>ابن خلکان، ج۴، ص۴۱۴.</ref> و نخستین قصیده خود را در آن سن سرود، عده‌ای به گردآوری اشعار او همت گماشته‌اند. آخرین کسی که آن را گردآوری کرد، ابوحکیم المعلم عبداللّه الخبری (ف ۴۷۶ق) است و این دیوان که اکنون مشتمل بر بیش از ۶۳۰۰ بیت در انواع شعر است، پیوسته در میان مردم دست به دست می‌گردید و آن را می‌خواندند و اشعارش را حفظ می‌کردند. ادیب و سخن شناس و نویسنده بزرگ، [[صاحب بن عباد]] قطعهای از شعر سید به دستش میافتد و چنان شیفته می‌شود که کسی را به بغداد می‌فرستد تا از روی دیوان سید رضی نسخه‌ای بر دارد و برایش ببرد. این جریان در سال ۳۸۵ق که سید ۲۶ سال بیشتر نداشت اتفاق افتاده است. چون سید رضی از این کار آگاه شد، نسخه‌ای از دیوان خود را برایش فرستاد، و قصیدهای به همین مناسبت سرود و به همراه دیوان برایش فرستاد.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۵۴-۵۳.</ref>