Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۷۱
ویرایش
imported>Hasaninasab جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اخلاق-عمودی}} | {{اخلاق-عمودی}} | ||
''' | '''ذِکْر قلبی''' یا '''ذکر خفی''' بر توجه به [[خدا]] با قلب و او را در نهان و آشکار حاضر دانستن اشاره دارد. ذکر قلبی مانند [[ذکر لفظی]] ریشه [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|حدیثی]] دارد و زمانی در وجود انسان ریشه میدواند که انسان به حالاتی از جمله عدم استکبار و تقدیس خداوند متصف شود.<br /> | ||
تهذیب نفس، پرورش [[اخلاق|فضائل اخلاق]]، ایجاد روحیه اخلاص، همسویی زبان و دل و جلوگیری از ارتکاب [[حرام|محرمات]] از جمله آثاری است که برای ذکر قلبی ذکر شده است. غفلت، آرزوهای محال و تکاثر را از موانع ذکر قلبی دانستهاند. | تهذیب نفس، پرورش [[اخلاق|فضائل اخلاق]]، ایجاد روحیه اخلاص، همسویی زبان و دل و جلوگیری از ارتکاب [[حرام|محرمات]] از جمله آثاری است که برای ذکر قلبی ذکر شده است. غفلت، آرزوهای محال و تکاثر را از موانع ذکر قلبی دانستهاند. | ||
== مفهومشناسی == | == مفهومشناسی == | ||
مراد از ذکر قلبی یا ذکر خفی این است که [[ذاکر]] ذکر را بر زبان نیاورده و فقط با قلب خود به یاد [[خدا]] باشد<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۵.</ref> و او را در نهان و | مراد از ذکر قلبی یا ذکر خفی این است که [[ذاکر]] ذکر را بر زبان نیاورده و فقط با قلب خود به یاد [[خدا]] باشد<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۵.</ref> و او را در نهان و آشکار، حاضر و ناظر بداند و از انجام اعمالی که مورد رضایت خدا نیست، پرهیز نماید.<ref>طیب، اطیب البیان، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۱۶۸؛ معارف قرآن، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۱۰۰-۱۰۱.</ref> ذکر قلبی را بالاترین مرتبه [[ذکر]] دانستهاند که توجه به خدا ابتدا از آن میجوشد و بعد بر زبان جاری میشود؛ مثلا هنگام مطالعه و دقت در جهان آفرینش و مشاهده نظم کائنات به یاد عظمت خداوند بیفتد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۳۶۲.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
ذکر قلبی همانند [[ذکر لفظی]] ریشه [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|حدیثی]] دارد. [[آیه|آیاتی]] از قرآن از جمله آیه ۲۰۵ [[سوره اعراف]] «وَ اذْكُر رَّبَّكَ فىِ نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ »، آیه ۵۵ سوره اعراف «ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَة» و آیه ۶۳ [[سوره انعام]] «قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَة» را ناظر بر تقسیم ذکر به ذکر قلبی و ذکر زبانی گرفتهاند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۶۶۲؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۳۸۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۲۰۹.</ref> | ذکر قلبی همانند [[ذکر لفظی]] ریشه [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|حدیثی]] دارد. [[آیه|آیاتی]] از قرآن از جمله آیه ۲۰۵ [[سوره اعراف]] «وَ اذْكُر رَّبَّكَ فىِ نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ »، آیه ۵۵ سوره اعراف «ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَة» و آیه ۶۳ [[سوره انعام]] «قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَة» را ناظر بر تقسیم ذکر به ذکر قلبی و ذکر زبانی گرفتهاند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۶۶۲؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۳۸۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۶، ص۲۰۹.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
در روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] خطاب به [[اباذر]] آمده است که خدا را با ذکر خامل یاد کن و زمانی که از چیستی ذکر خامل | در روایتی از [[پیامبر اسلام(ص)]] خطاب به [[اباذر]] آمده است که خدا را با ذکر خامل یاد کن و زمانی که از چیستی ذکر خامل سؤال شد فرمودند: همان ذکر خفی است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۰، ص۳۴۲.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
ذکر قلبی با اتصاف انسان به حالاتی از جمله عدم استکبار، تقدیس خداوند، [[سجده]] و کمال خشوع در انسان ایجاد میشود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۳۸۴.</ref> | ذکر قلبی با اتصاف انسان به حالاتی از جمله عدم استکبار، تقدیس خداوند، [[سجده]] و کمال خشوع در انسان ایجاد میشود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۳۸۴.</ref> | ||
ذکر قلبی در میان [[صوفیه]] به ذکر خفی معروف شده است و بر خلاف [[ذکر جلی]] که در میان جمع و در درون حلقههای ذکر صورت میگیرد، این نوع ذکر به تنهایی و در خلوت انجام میشود.<ref>مبلغی آبادانی، تاریخ صوفی و صوفیگری، ۱۳۷۶ش، ج ۲، | ذکر قلبی در میان [[صوفیه]] به ذکر خفی معروف شده است و بر خلاف [[ذکر جلی]] که در میان جمع و در درون حلقههای ذکر صورت میگیرد، این نوع ذکر به تنهایی و در خلوت انجام میشود.<ref>مبلغی آبادانی، تاریخ صوفی و صوفیگری، ۱۳۷۶ش، ج ۲، ص۸۲.</ref> | ||
== آثار == | == آثار == | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش. | * طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش. | ||
* طیب، سید عبدالحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، اسلام، ۱۳۶۶ش. | * طیب، سید عبدالحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، اسلام، ۱۳۶۶ش. | ||
* فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، | * فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۲۰ق. | ||
* قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، | * قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۱۲ق. | ||
* | * مبلغی آبادانی، عبدالله، تاریخ صوفی و صوفیگری، قم، انتشارات حر، ۱۳۷۶ش. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، | * مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الإمام علی بن أبی طالب ( | * مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (علیهالسلام)، ۱۳۷۷ش. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، | * مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} |