عفت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عِفَّت''' از [[اخلاق|فضائل اخلاقی]] به معنای پاکدامنی، حالتی در وجود انسان است که آدمی را از انجام [[محرمات]] بازمی‌دارد. در علم [[اخلاق]]، عفت یکی از فضایل برتر اخلاقی ([[حکمت]]، [[عدالت]]، [[شجاعت]] و عفت) و حد واسط میان [[شره]] و خمودگی معنا شده است.<br />

این واژه در [[قرآن]] دو بار درباره امور اقتصادی و دو بار درباره امور  جنسی به کار رفته است. در [[روایات]] عفت‌ورزی را پایه و اساس هر خیری و معیار شیعه بودن معرفی کرده‌اند.<br />

عفت جنسی، عفت در گفتار، عفت مالی و اقتصادی و عفت شکم از اقسام عفت بیان شده و آثار و نتایجی مانند استحکام در خانواده، آرامش روانی جامعه و [[آمرزش گناهان]] برای آن برشمرده شده است.

عفت از [[اخلاق|فضائل اخلاقی]]<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۹۶۷م، ج۱، ص۸۵.</ref> به معنای پاکدامنی و خویشتن‌داری، به ایجاد حالتی در [[نفس]] انسان اشاره دارد که به وسیله آن از غلبه [[شهوت|شهوات]]<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه عف.</ref> و از انجام [[حرام|محرمات]] به ویژه شهوات حرام دوری می‌کند.<ref>دهخدا، لغت نامه، ۱۳۷۷ش، ذیل واژه عفت.</ref> واژه عفت بر حالت خویشتن‌داری زن در رویارویی و معاشرت با [[نامحرم]] و حفظ آبرو و پاکدامنی نیز بکار رفته است.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۱۳۸۱ش، ذیل واژه عفت.</ref> عفت در معنایی عام بر دوری کردن از هر چیزی که [[حلال]] نیست (الْكَفُّ عَمّا لايَحِلُّ) اطلاق شده است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه عفف.</ref>

عفت به عنوان یکی از فضائل اخلاقی برتر (حکمت، عدالت، شجاعت و عفت) نزد [[علمای اخلاق]]، ملکه‌ای نفسانی است که [[قوه شهویه]] انسان را مطیع [[عقل]] قرار داده و تصرفات آن را محدود به امر و نهی عقل می‌کند. فضیلت عفت را حد واسط بین [[شره]] به معنای فرو رفتن انسان در شهوات و خمودگی به معنای دوری گزیدن از لذت‌های مشروع دنیوی مورد احتیاج بدن، دانسته‌اند.<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۹۶۷م، ج۱، ص۱۰۸-۱۰۹، ۹۴.</ref>

عفت‌ورزی در [[آیات]] و [[روایات]] متعددی مورد تاکید قرار گرفته است. واژه عفت در [[قرآن]] دو بار  برای امور اقتصادی و دو بار درباره امور مربوط به قوه شهوت استفاده شده است. [[خداوند]] در آیه ۲۷۳ [[سوره بقره]]، [[صدقه|صدقات]] را مخصوص نیازمندانی می‌داند که به خاطر خداوند فرومانده‌اند و به دلیل شدت خویشتن‌داری، غنی به نظر می‌آیند. در آیه ششم [[سوره نساء]] نیز کسانی را که غنی هستند و اموال یتیمان در دست آنها امانت است، از گرفتن دستمزد از مال یتیمان، با واژه «فَلْيَسْتَعْفِف‏» برحذر می‌دارد.<br />

در آیه ۳۳ [[سوره نور]] خداوند کسانی را که به دلیل ضعف مالی توان [[ازدواج]] ندارند به عفت‌ورزی توصیه کرده است تا آنان را بی نیاز سازد و در آیه ۶۰ همین سوره زنان سالمندنی که از سن ازدواج گذشته‌اند را مجاز به نداشتن [[حجاب]] دانسته؛ ولی رعایت عفت را به آنان توصیه کرده است.<br />

در روایات فضیلت عفت پایه و اساس هر خیری معرفی شده<ref>لیثی واسطی، عیون الحکم، ۱۳۷۶ش، ص۴۵.</ref> و بر اساس برخی از اخبار معیار و ملاک شیعه بودن را به میزان عفت‌ورزی شخص مستند کرده‌اند.<ref> صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۹۶.</ref> در برخی روایات شخص عفیف بالاتر از [[شهید]] معرفی و از او به عنوان ملکی از [[ملائکه]] الهی نام برده شده است.<ref>نهج البلاغه به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۵۵۹، حکمت۴۷۴.</ref> عفاف در احادیث برترین [[عبادت|عبادت‌ها]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۷۹.</ref> از نشانه‌های [[ایمان|مؤمن]]،<ref>نهج البلاغه به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۳۰۴، خطبه همام.</ref> از [[حدیث جنود عقل و جهل|سپاهیان عقل]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق۷ ج۱، ص۲۱.</ref> و درخواست عفاف از [[دعا|دعاهای]] [[پیامبر اسلام(ص)]] از خداوند بوده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۷، ص۱۶۶.</ref>

برای فضیلت عفت اقسامی در آیات و روایات بیان شده است. عفت جنسی، عفت اقتصادی یا مالی، عفت در پوشش، عفت گفتار و قلم، عفت شکم،<ref>تمیمی آمدی، غررالحکم، ۱۴۱۰ق، ص۴۹۹.</ref> و عفت چشم<ref>سوره مومنون، آیات ۳۰-۳۱.</ref> از جمله اقسام عفت قرار داده شده است.

* '''عفت جنسی:''' کنترل [[نفس اماره]] به جهت عدم سقوط در وادی انحرافات جنسی از مهم‌ترین اقسام عفت معرفی شده است. {{مدرک}}[[قرآن]] در باره کسانی که به دلیل عدم توان تامین [[مهریه]] و [[نفقه]] امکان [[ازدواج]] ندارند توصیه به عفت‌ورزی کرده تا زمانی که خداوند به فضل و رحمت خود آنها را بی‌نیاز کرده امکان ازدواج پیدا کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۵، ص۱۱۳.</ref> برای حفظ عفت جنسی نیز راهکارهایی در آیات از جمله کمک به فقرا برای ازدواج<ref>سوره نور، آیه ۳۲.</ref> و جلوگیری از رواج محرکات جنسی<ref>سوره احزاب، آیه ۳۲؛ سوره فصص، آیه ۲۵.</ref> مورد تاکید قرار گرفته است.

* '''عفت در پوشش:''' پوشاندن اعضا بدن از دید نامحرمان<ref>سوره احزاب، آیه ۵۹.</ref> و ستر عورت<ref>سوره مومنون، آیات ۳۰-۳۱.</ref> از [[واجبات|واجبات دینی]] و از دستورات قرآنی است که به وسیله آن احترام و شخصیت انسان حفظ شده و از اذیت و آزار دیگران در امان خواهد ماند.

* '''عفت اقتصادی:''' عدم [[مکاسب محرمه|کسب حرام]]، حفظ مناعت طبع و [[قناعت]]<ref>سوره بقره، آیه ۲۷۳.</ref> را عفت اقتصادی یا عفت مالی نامیده‌اند. [[امام علی(ع)]] زینت و زیبایی فقر را در حفظ عفت دانسته است.<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۹۰.</ref>

* '''عفت در گفتار:''' زیبا سخن گفتن با دیگران،<ref>سوره بقره، آیه ۸۳؛ سوره حج، آیه ۲۴.</ref> محکم و مطابق با واقع سخن گفتن<ref>سوره احزاب، آیه ۷۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۵۲۳.</ref> و توهین و ناسزا نگفتن،<ref>سوره انعام، آیه ۱۰۸؛ نهج البلاغه به تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، ص۳۲۳؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۶۰.</ref> را عفت در گفتار دانسته‌اند.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران،‌دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.