مسجد شجره: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان            =مسجد ذوالحلیفه

| نام‌های دیگر      =مسجد شجره • مسجد الاحرام • مسجد المیقات • مسجد آبار علی

'''مسجد شَجَره''' یا '''مسجد ذوالحُلَیْفه''' از مساجد تاریخی [[مدینه]] است که در منطقۀ «ذوالحلیفه» یا «[[آبارعلی]]» در هشت کیلومتری جنوب غربی [[مسجدالنبی]] در مسیر [[مکه]] قرار دارد. ذوالحلیفه، [[میقات]] کسانی است که برای [[عمره تمتع|عمره تمتّع]] و [[عمره مفرده]] از مدینه به مکه می‌روند. این محل با نام‌های دیگری همچون ''مسجد شجره'' و مسجد الاحرام نیز شناخته می‌شود. [[پیامبر اکرم]] نیز در سفرهای عمره و [[حج تمتع]] در این میقات، [[احرام|محرم]] شدند.

'''آبار علی'''، (به معنای چاه‌های علی) منطقه‌ای غالباً پوشیده از نخلستان، در حدود هشت كیلومتری جنوب شهر [[مدینه]]، که در آن، چاه‌های آبی وجود دارد که گفته می‌شود چاه‌هایی که حضرت امیر (ع ) برای استفاده زائران خانه خدا حفر نمود. این مکان از [[میقات|میقات‌های]] [[حج]] است. امروزه از سه نام '''آبارعلی''' و '''ذوالحلیفه''' و '''مسجد شجره''' برای اشاره به این منطقه استفاده می‌شود.

 

* مسجد شجره: وجه تسمیه آن به شجره این است که پیامبر اکرم در جریان سفر سال ششم هجرت که منتهی به امضای [[صلح حدیبیه|معاهده حدیبیه]] شد. در این مکان، کنار درختی (شجره) به نام ‹‹سَمَره›› فرود آمده و احرام بستند. همین طور در سال هفتم جهت [[عمرة القضاء]] و نیز درسال دهم برای [[حجة الوداع]] در این مسجد احرام پوشید.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۷۵</ref>

*مسجد المیقات: این نام هم بدین علت است که این جایگاه یکی از میقات‌های حج و عمره حاجیان به شمار می‌آید.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۴۰۹.</ref>

==احرام پیامبر در این مسجد==

*[[حجة الوداع]] در سال دهم هجری.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۷۵</ref>

پیامبر اکرم(ص) پس از اقامه دو رکعت نماز در مسجد شجره، احرام بسته و می‌گفت: ‹‹ لبیک،اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد و النعمة لک و الملک، لاشریک لک لبیک››. <ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۳۶۵ش٬ ج۵، ص۸۴؛ کلینی، کافی، ۱۳۶۷ش٬ ج۴، ص۲۵۰.</ref>روایت شده، که رسول خدا نخستین بار، هنگام انجام حج، زیر درختی در این مکان فرود آمد که در سالهای بعد در آن محل مسجدی ساخته شد.

زین الدین الاستدار در سال ۹۶۱ق بنای مسجد را بازسازی کرد و اطراف آن دیواری بزرگ کشید که تا پایان [[دوره عثمانی]] همچنان پا برجا بود. وی مأذنه گوشه شمال غربی آن را نیز بازسازی نمود و سبب این که مکان [[محراب]] اصلی مشخص نبود، محراب دیگری در وسط دیوار قبله قرار داد که شاید مکان اصلی محراب باشد. همچنین پله‌هایی نیز در سه جهت برای مسجد ساخت تا از ورود چهارپایان به داخل جلوگیری شود.<ref>محمد باقر نجفی، مدینه شناسی، ج۱، ص ۱۶۷و۱۶۸؛ اصغر قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۴۱۰</ref>

مسجد شجره در دوره عثمانی در سال ۱۰۵۸ ق.، به دست یکی از هندیان مسلمان بازسازی و منارهای برای آن ساخته شد.<ref>نجفی، مدینه شناسی، ج۱، ص۲۶۸؛ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۲۷۶</ref>

طول این مسجد از جنوب تا شمال ۲۵ متر از شرق به غرب نیز به همین مقدار بوده است. در سال‌های اخیر این مسجد به گونه زیبایی بازسازی شده، مساحت آن به ۸۸۰۰۰ متر مربع رسیده است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۴۱۰</ref>

* ذوالحلیفه در حال اختیار (بدون ضرورت) میقات عمره تمتّع و عمره مفرده برای مردم مدینه و کسانی است که از مدینه به مکه می‌روند.<ref>طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ج۲، ص۵۵۱؛ خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، ج۱، ص۱۰۹</ref> در اینکه میقات، خصوص مسجدِ واقع در این محل است که معروف به «مسجد شجره» است یا اعم از مسجد و اطراف آن، اختلاف است.<ref>طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ج۲، ص۵۵۱</ref>

*بنابر قول نخست، جنب و حائض، بنابر تصریح گروهی از فقها باید در حال عبور از مسجد محرم شوند و در صورت عدم امکان، از بیرون مسجد محرم می‌گردند.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۱۰۹</ref>

برخی احتیاط را در جمع بین آن دو (احرام از بیرون مسجد و تجدید آن در [[جحفه|جُحفَه]]) دانسته‌اند.<ref>محمودی، مناسک حج (محشی)، ص۱۵۸</ref>

*میقات مردم مدینه در حال ضرورت، مانند بیماری و ناتوانی، جحفه است.<ref>طباطبایی یزدی، عروة الوثقی، ج۲، ص۵۵۲</ref>