Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۱٬۸۱۱
ویرایش
عالم لاهوت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویرایش) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
لاهوت کلمه‌ای مشتق از «لاه» <ref>جوهری، الصحاح،1376ق، ج1، ص2249؛ طریحی، مجمع البحرين،1375ش، ج6، ص361؛ ابن منظور، لسان العرب، 1414ق، ج13، ص539.</ref> به معنای الله بوده است که واو و تاء برای مبالغه و تاکید به آن اضافه شده است <ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ج 2، ص1711؛ دهخدا، لغتنامه دهدا،1377ش، ج13، ص19580. </ref> که در اصل به معنای «لا هو إلّا هو» <ref>تهانوی، موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، 1996م، ج1، ص549.</ref> یعنی جهانی مختص به خداوند می‌باشد و در لغت به همین معنی یعنی خدای تعالی <ref>زبیدی، تاج العروس، بیتا، ج3، ص128.</ref>و عالم خداوند آمده است. <ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا،1377ش ، ج13، ص19580. </ref> هرچند برخی این لغت را با ریشه‌ای عبرانی دانسته‌اند. <ref>کاشفی، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، 1356ش، ج1، ص357؛ خفاجی، شفاء القلیل، بیتا، ص264؛ خفاجی، عناية القاضى و كفاية الراضى، 1417ق، ج3، ص391.</ref> | لاهوت کلمه‌ای مشتق از «لاه» <ref>جوهری، الصحاح،1376ق، ج1، ص2249؛ طریحی، مجمع البحرين،1375ش، ج6، ص361؛ ابن منظور، لسان العرب، 1414ق، ج13، ص539.</ref> به معنای الله بوده است که واو و تاء برای مبالغه و تاکید به آن اضافه شده است <ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ج 2، ص1711؛ دهخدا، لغتنامه دهدا،1377ش، ج13، ص19580. </ref> که در اصل به معنای «لا هو إلّا هو» <ref>تهانوی، موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، 1996م، ج1، ص549.</ref> یعنی جهانی مختص به خداوند می‌باشد و در لغت به همین معنی یعنی خدای تعالی <ref>زبیدی، تاج العروس، بیتا، ج3، ص128.</ref>و عالم خداوند آمده است. <ref>دهخدا، لغتنامه دهخدا،1377ش ، ج13، ص19580. </ref> هرچند برخی این لغت را با ریشه‌ای عبرانی دانسته‌اند. <ref>کاشفی، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، 1356ش، ج1، ص357؛ خفاجی، شفاء القلیل، بیتا، ص264؛ خفاجی، عناية القاضى و كفاية الراضى، 1417ق، ج3، ص391.</ref> | ||
جهان لاهوت نیز به همین اساس به معنای عالم اختصاصی خداوندی <ref>طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، 1369ش، ج5، ص118.</ref> و مرتبه ذات پروردگار است <ref>کاشفی، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، 1356ش، ج1، ص357؛ خاتمی، فرهنگ علم كلام، 1370ش، ص156؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص 1230 و ج3، ص1632.</ref> که به معنای جهان معنا و [[عالم امر]] و [[عالم غیب|غیب]] هم آمده است. <ref>معین، فرهنگ فارسی معین، 1382ش، ج3، ص2427. </ref> و حتی از آن به بهشت ذات خداوند <ref>نریمانی، تفسير عرفانى اشراق، بیتا، ص5.</ref> و یا نور ذاتی او <ref>موسوى خلخالى، شرح مناقب محيى الدين عربى، 1322ه، ص272. </ref> نیز تعبیر شده است. از دیگر تعابیری که برای مفهوم شناسی این جهان به کار رفته است می‌توان به [[عالم اعیان ثابته]] <ref>سبزواری، اسرار الحكم، 1383ش، ص648؛ سبزواری، شرح مثنوى، 1374ش، ج3 ، ص325.</ref> و یا [[عالم اسماء و صفات]] <ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص430؛ ظباظبایی، رسائل توحيدى، 1388ش، ص158؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص1632؛ سبزواری، شرح مثنوى، 1374ش، ج3، ص325.</ref> هم اشاره کرد. | جهان لاهوت نیز به همین اساس به معنای عالم اختصاصی خداوندی <ref>طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، 1369ش، ج5، ص118.</ref> و مرتبه ذات پروردگار است <ref>کاشفی، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، 1356ش، ج1، ص357؛ خاتمی، فرهنگ علم كلام، 1370ش، ص156؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص 1230 و ج3، ص1632.</ref> که به معنای جهان معنا و [[عالم امر]] و [[عالم غیب|غیب]] هم آمده است. <ref>معین، فرهنگ فارسی معین، 1382ش، ج3، ص2427. </ref> و حتی از آن به بهشت ذات خداوند <ref>نریمانی، تفسير عرفانى اشراق، بیتا، ص5.</ref> و یا نور ذاتی او <ref>موسوى خلخالى، شرح مناقب محيى الدين عربى، 1322ه، ص272. </ref> نیز تعبیر شده است. از دیگر تعابیری که برای مفهوم شناسی این جهان به کار رفته است می‌توان به [[عالم اعیان ثابته]] <ref>سبزواری، اسرار الحكم، 1383ش، ص648؛ سبزواری، شرح مثنوى، 1374ش، ج3 ، ص325.</ref> و یا [[عالم اسماء و صفات]] <ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص430؛ ظباظبایی، رسائل توحيدى، 1388ش، ص158؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص1632؛ سبزواری، شرح مثنوى، 1374ش، ج3، ص325.</ref> هم اشاره کرد. | ||
==اسامی، جایگاه و ویژگی‌ها== | ==اسامی، جایگاه و ویژگی‌ها== | ||
لاهوت | لاهوت با نام‌ها و استعاره‌های گوناگونی چون عالم سرمد، <ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص324؛ خاتمی، فرهنگ علم كلام، 1370ش، ص156؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373، ج2، ص1230.</ref> عالم ربوبی، <ref>بحرالعلوم، رساله سير و سلوك(تحفه الملوك فى السير و السلوك)، 1425ق، ص101.</ref> «بارگاه الَست»، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص 376.</ref> حَظيره قُدس، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج1، ص741.</ref> خانِه بَقاء، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص786.</ref> دُبِّ اصغَر، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص844.</ref> سَراپرده راز، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص993.</ref> صَوامِع، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1120.</ref> مَجْمَعِ لاهوت، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص1698.</ref> مَنْزِل قُرب، <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص1921.</ref> «جانان»، <ref>بحرالعلوم، رساله سير و سلوك(تحفه الملوك فى السير و السلوك)، 1425ق، ص57.</ref> مونس آباد قدس <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص1967.</ref> و ميخانه <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص1970؛ تهانوی، موسوعة كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، 1996، ج2، ص1672؛ عراقی، كليات عراقى، 1363ق، ص416.</ref> آمده است. حتی یکی از نام‌های [[هابیل]] پسر [[حضرت آدم|آدم]] را نیز لاهوت گفته‌اند چرا که به عالم الوهیت رجوع خواهد کرد. <ref>سبزواری، هادي المضلين، 1383ش، ص296.</ref> | ||
لاهوت یکی از [[عوالم اربعه|جهان‌های چهارگانه]] <ref>سبزواری، أسرار الحكم، 1383ش، ج2، ص648؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1352؛ کاشفی، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، 1356ش، ج1، ص357؛ شیروانی، بستان السياحه، 1315ش، ص286؛ سبزوارى، شرح مثنوى، 1374ش، ج3، ص325؛ طباطبایی، رسائل توحيدى، 1388ش، ص158؛ طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، 1369ش، ج11، ص165؛ قرائتی، تفسير نور، 1388ش، ج2، ص493.</ref> و یا پنج‌گانه <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1352.</ref> است که جزئی از جهان سبحانی است <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373، ج1، ص667.</ref> و بر تمام جهان‌های دیگر مثل [[عالم ملکوت|ملکوت]]، [[عالم جبروت|جبروت]] و [[عالم ناسوت|ناسوت]] که به نوعی جزء عالم خلق یعنی مخلوقات خدا هستند <ref> سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص317؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1227-1228.</ref> احاطه دارد <ref>اسفراینی، أنوار العرفان، 1383ش، ص414–415؛ زرین کوب، سر نى، 1387ش، ج1، ص553.</ref> | لاهوت یکی از [[عوالم اربعه|جهان‌های چهارگانه]] <ref>سبزواری، أسرار الحكم، 1383ش، ج2، ص648؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1352؛ کاشفی، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، 1356ش، ج1، ص357؛ شیروانی، بستان السياحه، 1315ش، ص286؛ سبزوارى، شرح مثنوى، 1374ش، ج3، ص325؛ طباطبایی، رسائل توحيدى، 1388ش، ص158؛ طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، 1369ش، ج11، ص165؛ قرائتی، تفسير نور، 1388ش، ج2، ص493.</ref> و یا پنج‌گانه <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1352.</ref> است که جزئی از جهان سبحانی است <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373، ج1، ص667.</ref> و بر تمام جهان‌های دیگر مثل [[عالم ملکوت|ملکوت]]، [[عالم جبروت|جبروت]] و [[عالم ناسوت|ناسوت]] که به نوعی جزء عالم خلق یعنی مخلوقات خدا هستند <ref> سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا، 1379ش، ص317؛ سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1227-1228.</ref> احاطه دارد. <ref>اسفراینی، أنوار العرفان، 1383ش، ص414–415؛ زرین کوب، سر نى، 1387ش، ج1، ص553.</ref> این عالم اصل عوالم دیگر <ref>اسیری لاهیجی، مفاتيح الإعجاز فى شرح گلشن راز، 1312ش، ص52؛ تهرانی، الله شناسى، 1426ش، ج1، ص179.</ref> و نگه‌دارنده آنها <ref>سمنانی، مصنفات فارسى سمنانى، 1383ش، ص150.</ref> و حاکم بر دیگر جهان ها <ref>مجهول، اصطلاحات صوفيان مرآت عشاق، 1388ش، ص209.</ref> و در یک کلام، بالاتر از تمامی آن‌هاست. <ref>همایی، مولوى نامه، مولوى چه مى گويد؟، 1385ش، ج1، ص117؛ امین، مخزن العرفان در تفسير قرآن، بیتا، ج12، ص23؛ بلاغی، حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، 1386ش، ج5، ص17؛ طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، 1369ش، ج6، ص44 ،ج8، ص83 ، ج9، ص452، ج11، ص284، ج13، ص89؛ صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص550.</ref> که شاید به همین جهت آن را جزئی از «مافی السماء» یعنی عالم‌های فوقانی دانسته‌اند. <ref>طیب، اطيب البيان فى تفسير القرآن، 1369، ج9، ص340.</ref> فرمان‌های الهی <ref>حسینی تهرانی، معاد شناسى، 1423ق، ج5، ص251-252.</ref> و رحمت او از این عالم صادر می‌گردد <ref>مجهول، اصطلاحات صوفيان مرآت عشاق، 1388ش، ص209؛ زرین کوب، سر نى، 1387ش، ج2، ص812.</ref> و به نوعی مغز و همه چیز هستی را در خود فراگرفته است. <ref>نریمانی، تفسير عرفانى اشراق، بیتا، ص395.</ref> و لذا برخی تمام آن‌چه مشاهده می شود را پرتویی از نور‌های هفت گانه و ازلی می‌دانند که در عالم لاهوت وجود دارد. <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج1، ص327.</ref> | ||
برای عالم لاهوت ویژگی‌هایی بیان شده است که برخی از آنان عبارتند از: عالم وحدت، <ref>همدانی، تمهيدات، 1341ش، ص379؛ مجهول، اصطلاحات صوفيان مرآت عشاق، 1388ش، ص46.</ref> منشاء عقل و حکمت <ref>سبزواری، أسرار الحكم، 1383ش، ج1، ص 322؛ سبزواری، شرح المنظومة، 1389ش، ج1، ص44.</ref> خالق و روح ناسوت <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص550.</ref> و دارای حجاب‌های نه گانه‌ای چون بقاء، فردانيت، سلطنت، عزت، احديت، سرمديت، كبرياء، عظمت و رحمت است <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1225.</ref> درک این‌گونه موارد نیازمند لاهوتی شدن<ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ج2، ص1711.</ref> یعنی علم به لاهوت است که تا حدی به معنای خداشناسی <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص550؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ج 2، ص1711.</ref> و یا تحلیل پدیدارهای طبیعی با اسباب غیبی است <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص551.</ref> لذا گاه خداشناسی تنزیهی هم عنوان «لاهوت سلبی» به خود گرفته است. <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص551.</ref> | برای عالم لاهوت ویژگی‌هایی بیان شده است که برخی از آنان عبارتند از: عالم وحدت، <ref>همدانی، تمهيدات، 1341ش، ص379؛ مجهول، اصطلاحات صوفيان مرآت عشاق، 1388ش، ص46.</ref> منشاء عقل و حکمت <ref>سبزواری، أسرار الحكم، 1383ش، ج1، ص 322؛ سبزواری، شرح المنظومة، 1389ش، ج1، ص44.</ref> خالق و روح ناسوت <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص550.</ref> و دارای حجاب‌های نه گانه‌ای چون بقاء، فردانيت، سلطنت، عزت، احديت، سرمديت، كبرياء، عظمت و رحمت است <ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج2، ص1225.</ref> درک این‌گونه موارد نیازمند لاهوتی شدن<ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ج2، ص1711.</ref> یعنی علم به لاهوت است که تا حدی به معنای خداشناسی <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص550؛ عمید، فرهنگ فارسی عمید، 1360ش، ج 2، ص1711.</ref> و یا تحلیل پدیدارهای طبیعی با اسباب غیبی است <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص551.</ref> لذا گاه خداشناسی تنزیهی هم عنوان «لاهوت سلبی» به خود گرفته است. <ref>صلیبا، فرهنگ فلسفى، 1366ش، ص551.</ref> | ||