نماز آیات: تفاوت میان نسخه‌ها

{{احکام}}

{{مقاله توصیفی فقهی}}

نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت آن پنج رکوع دارد و به دو شیوه خوانده می‌شود: در شیوه نخست قبل از هر [[رکوع]]، یک [[سوره حمد|حمد]] و یک سوره خوانده می‌شود. در شیوه دوم سوره به پنج قسمت تقسیم می‌شود و قبل از هر رکوع یک قسمت از آن خوانده می‎شود در این صورت، در هر رکعت، فقط قبل از رکوع اول، سوره حمد خوانده می‌شود و قبل از رکوع‌های دیگر، فقط یک قسمت از پنج قسمت سوره دیگر.

==تعریف و نام‌گذاری==

نماز آیات نمازی است که به هنگام رخ دادن حوادث طبیعی‌ای مانند خورشیدگرفتگی، ماه‌گرفتگی، زمین‌لرزه<ref>علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ص۴۱۰.</ref> و نیز هر پدیده‌ای طبیعی‌ای که موجب ترس بیشتر مردم شود،<ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۱، ص۱۹۱.</ref> مانند بادهای زرد و سرخ واجب می‌شود.<ref>علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ص۴۱۰.</ref> آیات جمع «آیه» یا «آیت» به معنای علامت و نشانه است<ref>فراهیدی، العین، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۴۴۱(ذیل واژه ایا).</ref> و در روایتی خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی از نشانه‌های خدا دانسته شده است.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۲، ص۳۱۳، ح۳۱.</ref>

در روایات از نماز آیات با این عنوان، یعنی صلاةالآیات یاد نشده است؛ بلکه با عنوان «صلاةالکسوف» از آن نام برده شده است؛<ref>برای نمونه، نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۸۸؛ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۳۴؛ شیخ طوسی، تهذیب‌الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۷۱.</ref> اما در کتاب‌های فقهی هر دو عنوان برای آن به کار رفته است.<ref>برای نمونه، نگاه کنید به علامه حلی، تبصرةالمتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۴۸؛ فیض کاشانی، مفاتیح‌الشرایع، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ج۱، ص۱۳۷؛ طباطبایی، ریاض‌المسائل، ۱۴۱۸ق، ج۳، ۱۹۳.</ref> گفته‌اند علت نام‌گذاری این نماز به نماز آیات، احتمالاً این است که انسان این پدیده‌ها را نشانه قدرت خدا و مالکیت او بر همه چیز بداند.<ref>اکبری، نگاهی به فلسفه احکام، ۱۳۹۰، ص۶۷.</ref>

==پیشینه==

==نحوه خواندن==

نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت پنج رکوع دارد و به دو شیوه خوانده می‌شود:<ref>علامه حلی، نهایة الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۷۱.</ref>

*شیوه دوم: در این شیوه، در هر رکعت یک حمد و یک سوره دیگر خوانده می‌شود؛ با این تفاوت که در هر رکعت، سوره حمد را تنها یک بار می‌خوانیم و سوره دیگر را پنج قسمت کرده و قبل از هر رکوع، یک قسمت از آن را به‌تنهایی (بدون سوره حمد) می‌خوانیم.<ref>علامه حلی، نهایة الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۷۱-۷۲.</ref>

به فتوای فقیهان، می‌توان در یک رکعت، شیوه نخست و در رکعت دیگر شیوه دوم را به کار گرفت.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۰۳۶، م۱۵۰۹.</ref>

==مستحبات==

خواندن نماز به جماعت،<ref>علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸.</ref> بلندن خواندن آن<ref>امام خیمنی، تحریرالوسیله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۱، ص۱۹۴.</ref> و خواندن سوره‌های طولانی<ref>علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸.</ref> از دیگر مستحبات نماز آيات است.

==وقت نماز آیات و قضای آن==

نماز آیات زلزله و دیگر نمازهای آیات (به‌جز نمازآیات کسوف و خسوف) قضا ندارند<ref>علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۱، م۱۳۰۸.</ref> و هر زمان به جا آورده شود، به نیت اداء خوانده می‌شود.<ref>علامه حلی، تبصرة المتعلمین، ۱۴۱۱ق، ص۴۸؛ نجفی، مجمع الرسائل (المحشَّی)، ۱۳۷۳ش، ص۴۱۱، م۱۳۰۸.</ref>

== غسل کُسوف==

==مقدم‌بودن نماز یومیه در تنگی وقت==

==سایر احکام==

*هر یک از رکوع‌های نماز آیات، رکن است و اگر عمداً یا سهواً کم یا زیاد شود، نماز باطل است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۲۸.</ref>

*نماز آیات فقط بر مردم منطقه‌ای‌ واجب می‌شود که حوادث طبیعی در آنجا رخ داده است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۷۳۱.</ref>

*خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی در صورتی موجب واجب‌شدن نماز آیات می‌شود که با چشم غیرمسلح دیده شود. اگر آن‌قدر کم باشد که فقط با چشم مسلح دیده می‌شود یا بسیار زودگذر باشد، نماز آیات واجب نیست.<ref>امام خمینی، نجاة العباد، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۰۹</ref>

*پس‌لرزه‌هایی که پس از زلزلۀ اصلی رخ می‌دهند، اگر زلزلهٔ مستقل محسوب شوند، سبب واجب‌شدن نماز آیات می‌شوند.<ref>خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۱۴، م۷۱۴.</ref> همچنین است لرزش خفیف زمین، در صورتی که احساس شود.<ref>خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۲۱۴، م۷۱۵.</ref>

[[ru:Намаз аят]]

[[tr:Ayat Namazı]]

[[رده:نمازهای واجب]]