کاربر ناشناس
معتزله: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Eahmadian بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Eahmadian بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''مُعتَزِلَه'''، عنوان گروهی از [[علم کلام|متکلمان]] مسلمانِ اهل سنّت است که به اصالت عقل در برابر نقل، شهرت دارند. در میان متکلمان اهل سنت، معتزله به شیعیان نزدیکترند. معتزله معتقد بودند که عقل نظری باید بر آنچه از طریق وحی به دست ما می‌رسد، حاکم باشد. این اصل، ثمراتی در کلّیّت نظام فکری و عقاید دینی آنان به همراه داشت و برداشتی ویژه از توحید و عدل الهی به آنان بخشید و بدین رو، به تاویل آن دسته از متون دینی که به ظاهر، با عقل ناسازگار بودند، پرداختند. برای مثال، رؤیت الهی را که در برخی متون به آن تصریح شده انکار کردند و آن را به تاویل بردند؛ زیرا به لحاظ عقلی، رؤیت بدون مکان و جهت ممکن نیست و چون خداوند از مکان و جهت منزه است، رؤیت او در این جهان و در آخرت ممکن نیست. برخی عقاید معتزله با آرای مورد اتفاق اهل سنت تضاد آشکار داشتند. | '''مُعتَزِلَه'''، عنوان گروهی از [[علم کلام|متکلمان]] مسلمانِ اهل سنّت است که به اصالت عقل در برابر نقل، شهرت دارند. در میان متکلمان اهل سنت، معتزله به شیعیان نزدیکترند. معتزله معتقد بودند که عقل نظری باید بر آنچه از طریق وحی به دست ما می‌رسد، حاکم باشد. این اصل، ثمراتی در کلّیّت نظام فکری و عقاید دینی آنان به همراه داشت و برداشتی ویژه از توحید و عدل الهی به آنان بخشید و بدین رو، به تاویل آن دسته از متون دینی که به ظاهر، با عقل ناسازگار بودند، پرداختند. برای مثال، رؤیت الهی را که در برخی متون به آن تصریح شده انکار کردند و آن را به تاویل بردند؛ زیرا به لحاظ عقلی، رؤیت بدون مکان و جهت ممکن نیست و چون خداوند از مکان و جهت منزه است، رؤیت او در این جهان و در آخرت ممکن نیست. برخی عقاید معتزله با آرای مورد اتفاق اهل سنت تضاد آشکار داشتند. | ||
==وجه نامگذاری== | ==وجه نامگذاری== | ||
کلمه معتزله، اسم فاعل از ماده «ع ـ ز ـ ل»(= کناره گرفتن و دوری گزیدن)<ref>راغب، مفردات القرآن، ص564 و 565.</ref>، به معنای گروه کناره‌گیرنده است. در وجه نامگذاری این گروه به «معتزله» گفته‌اند روزی شخصی در جلسه درس حسن بصری در مسجد برخاست و از او پرسید که حکم مسلمانی که گناه کبیره انجام دهد چیست؟ آیا مومن است یا کافر؟ پیش از آن که حسن بصری پاسخ دهد، شاگردش واصل بن عطا برخاست و پاسخی خلاف نظر حسن بصری ارائه کرد و سپس برای توضیح نظر خویش به گوشه مسجد رفت. حسن بصری چون رفتن او را دید، گفت: «اعتزل عنّا؛ او از ما کناره گرفت» و بدین ترتیب، این لقب بر واصل بن عطا و مکتب او مصطلح و رایج گشت.<ref>م.م. شریف، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، ص284.</ref><br /> | کلمه معتزله، اسم فاعل از ماده «ع ـ ز ـ ل»(= کناره گرفتن و دوری گزیدن)<ref>راغب، مفردات القرآن، ص564 و 565.</ref>، به معنای گروه کناره‌گیرنده است. در وجه نامگذاری این گروه به «معتزله» گفته‌اند روزی شخصی در جلسه درس [[حسن بصری]] در مسجد برخاست و از او پرسید که حکم مسلمانی که گناه کبیره انجام دهد چیست؟ آیا مومن است یا کافر؟ پیش از آن که حسن بصری پاسخ دهد، شاگردش [[واصل بن عطا]] برخاست و پاسخی خلاف نظر حسن بصری ارائه کرد و سپس برای توضیح نظر خویش به گوشه مسجد رفت. حسن بصری چون رفتن او را دید، گفت: «اعتزل عنّا؛ او از ما کناره گرفت» و بدین ترتیب، این لقب بر واصل بن عطا و مکتب او مصطلح و رایج گشت.<ref>م.م. شریف، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، ص284.</ref><br /> | ||
عموم مسلمانان این گروه را معتزله خطاب می‌کنند؛ اما آنان خود، عنوان «اهل التوحید و العدل» را بر خود نهاده‌اند؛ زیرا توحید و عدل، اصول اساسی اعتقادات معتزله است.<ref>م.م. شریف، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، ص284.</ref> | عموم مسلمانان این گروه را معتزله خطاب می‌کنند؛ اما آنان خود، عنوان «اهل التوحید و العدل» را بر خود نهاده‌اند؛ زیرا توحید و عدل، اصول اساسی اعتقادات معتزله است.<ref>م.م. شریف، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، ص284.</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
=== زمینه ظهور === | === زمینه ظهور === | ||