دعای سیزدهم صحیفه سجادیه

دعای سیزدهم صحیفه سجادیه

اطلاعات دعا و زیارت
نام‌های دیگر	فِی طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی
موضوع	طلب حاجات از خدا، غنای خداوند و فقر انسان
مأثور/غیرمأثور	مأثور
صادره از	امام سجاد(ع)
راوی	متوکل بن هارون
منابع شیعی	صحیفه سجادیه
دعاها و زیارات مشهور
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین

دعای سیزدهم صحیفه سجادیه از دعا‌های صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) در بیان نیاز انسان به خدا، غنای بالذات خداوند و فقر مطلق انسان است. حضرت سجاد(ع) در این دعا به نعمت‌های غیر قابل شمارش خدا، نیازمندی انسان به درگاه الهی و تغییر ناپذیر بودن حکمت الهی اشاره کرده است. در این دعا محرومیت و ناامیدی فرجام درخواست از غیر خدا و گناه عامل دوری از درگاه الهی دانسته شده است. امام(ع) همچنین دعا کردن در سجده و صلوات بر پیامبر(ص) و آل او را از راه‌های استجابت دعا معرفی کرده است.

دعای سیزدهم در شرح‌های صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی به زبان عربی شرح شده است.

آموزه‌های دعا

موضوع اصلی دعای سیزدهم صحیفه سجادیه بيان نياز انسان به پروردگار و ناگزير بودن او از رجوع به درگاه خدا است و دلیل اين نياز را در فقر ذاتى انسان و غناى مطلق خدا برشمرده است. در این دعا همچنین به ناتوانی خلايق در برآوردن حاجت‌هاى خود پرداخته و خواسته‌هاى خود را از خداوند متعال طلب نموده است. آموزه‌های دعای سیزدهم که در ۲۵ فراز از امام سجاد(ع) صادر شده به شرح ذیل است:

• خدا نهایت درخواست درخواست‌کنندگان
• تسليم تكوينى همه موجودات در برابر قدرت حق
• نعمت‌های غیر قابل شمارش و بی‌منت خداوند به بندگان
• نیازمندی مخلوقات به خدا و بی‌نیازی خدا از مخلوقات
• خزانه بی‌نهایت الهی (کثرت درخواست‌ها گنجینه‌های پروردگار را فانی و تهی نمی‌کند.)
• خداوند هدف و مقصد همه حرکت‌ها
• تغییرناپذیر بودن حکمت‌های الهی (غلبه حکمت خدا بر نظام علی و معلولی)
• کمال مطلق خداوند
• حلّ مشکلات فقط به دست خداست
• ناامیدی و محرومیت فرجام درخواست از غیر خدا
• فقط از خداوند درخواست کردن و یاری خواستن و حسن ظنّ به او
• توفیق و عنایت الهی سبب دوری از لغزش‌ و گمراهی
• غنای (دارایی) مطلق و بالذات خدا و فقر مطلق و بالذات موجودات
• امید و رجا از روی ایمان به خدا
• گناه بزرگ‌ترین عامل دوری انسان از درگاه الهی
• درخواست فضل الهی به جای عدل الهی
• الحاح و زاری به درگاه الهی
• دعا برای رانده نشدن از درگاه لطف و رحمت الهی
• سپردن همۀ کارها و حوایج به خدا (اجابت قطعی دعای واقعی)
• درود بر پیامبر(ص) و آل پیامبر سبب برآورده شدن حاجت‌ها
• آرامش انسان به دلیل عطایای الهی
• عدم طلب جیزی از بندگان در ازای نعمت‌های الهی
• عدم خستگی خداوند از دعای بندگان
• توفیق دعا در سایه تقدیر الهی
• دعا در سجده

شرح‌ها

دعای سیزدهم در شرح‌های صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان به صورت مفصل به زبان فارسی شرح شده است. این دعا همچنین در کتاب‌های شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری و چند کتاب دیگر نیز به زبان فارسی شرح داده شده است.

دعای سیزدهم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب‌هایی مانند ریاض السالکین اثر سید علی‌خان مدنی، فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه، ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضل الله به زبان عربی شرح شده است. واژه‌های این دعا هم در شرح لغوی تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی توضیح داده شده است.

متن و ترجمه دعا

دعای دوازدهم صحیفه سجادیه

مـتـن

ترجمه

وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ علیه‌السلام فِی طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی (۱) اللَّهُمَّ یا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَاتِ (۲) وَ یا مَنْ عِنْدَهُ نَیلُ الطَّلِبَاتِ (۳) وَ یا مَنْ لَا یبِیعُ نِعَمَهُ بِالْأَثْمَانِ (۴) وَ یا مَنْ لَا یکدِّرُ عَطَایاهُ بِالامْتِنَانِ (۵) وَ یا مَنْ یسْتَغْنَی بِهِ وَ لَا یسْتَغْنَی عَنْهُ (۶) وَ یا مَنْ یرْغَبُ إِلَیهِ وَ لَا یرْغَبُ عَنْهُ (۷) وَ یا مَنْ لَا تُفْنِی خَزَائِنَهُ الْمَسَائِلُ (۸) وَ یا مَنْ لَا تُبَدِّلُ حِکمَتَهُ الْوَسَائِلُ (۹) وَ یا مَنْ لَا تَنْقَطِعُ عَنْهُ حَوَائِجُ الْمُحْتَاجِینَ (۱۰) وَ یا مَنْ لَا یعَنِّیهِ دُعَاءُ الدَّاعِینَ. (۱۱) تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِک وَ أَنْتَ أَهْلُ الْغِنَی عَنْهُمْ (۱۲) وَ نَسَبْتَهُمْ إِلَی الْفَقْرِ وَ هُمْ أَهْلُ الْفَقْرِ إِلَیک. (۱۳) فَمَنْ حَاوَلَ سَدَّ خَلَّتِهِ مِنْ عِنْدِک، وَ رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِک فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا، وَ أَتَی طَلِبَتَهُ مِنْ وَجْهِهَا. (۱۴) وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِک أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَک فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ، وَ اسْتَحَقَّ مِنْ عِنْدِک فَوْتَ الْإِحْسَانِ. (۱۵) اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیک حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی، وَ تَقَطَّعَتْ دُونَهَا حِیلِی، وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیک، وَ لَا یسْتَغْنِی فِی طَلِبَاتِهِ عَنْک، وَ هِی زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِینَ، وَ عَثْرَةٌ مِنْ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ. (۱۶) ثُمَّ انْتَبَهْتُ بِتَذْکیرِک لِی مِنْ غَفْلَتِی، وَ نَهَضْتُ بِتَوْفِیقِک مِنْ زَلَّتِی، وَ رَجَعْتُ وَ نَکصْتُ بِتَسْدِیدِک عَنْ عَثْرَتِی. (۱۷) وَ قُلْتُ: سُبْحَانَ رَبِّی کیفَ یسْأَلُ مُحْتَاجٌ مُحْتَاجاً وَ أَنَّی یرْغَبُ مُعْدِمٌ إِلَی مُعْدِمٍ (۱۸) فَقَصَدْتُک، یا إِلَهِی، بِالرَّغْبَةِ، وَ أَوْفَدْتُ عَلَیک رَجَائِی بِالثِّقَةِ بِک. (۱۹) وَ عَلِمْتُ أَنَّ کثِیرَ مَا أَسْأَلُک یسِیرٌ فِی وُجْدِک، وَ أَنَّ خَطِیرَ مَا أَسْتَوْهِبُک حَقِیرٌ فِی وُسْعِک، وَ أَنَّ کرَمَک لَا یضِیقُ عَنْ سُؤَالِ أَحَدٍ، وَ أَنَّ یدَک بِالْعَطَایا أَعْلَی مِنْ کلِّ یدٍ. (۲۰) اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ احْمِلْنِی بِکرَمِک عَلَی التَّفَضُّلِ، وَ لَا تَحْمِلْنِی بِعَدْلِک عَلَی الِاسْتِحْقَاقِ، فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیک فَأَعْطَیتَهُ وَ هُوَ یسْتَحِقُّ الْمَنْعَ، وَ لَا بِأَوَّلِ سَائِلٍ سَأَلَک فَأَفْضَلْتَ عَلَیهِ وَ هُوَ یسْتَوْجِبُ الْحِرْمَانَ. (۲۱) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ کنْ لِدُعَائِی مُجِیباً، وَ مِنْ نِدَائِی قَرِیباً، وَ لِتَضَرُّعِی رَاحِماً، وَ لِصَوْتِی سَامِعاً. (۲۲) وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی عَنْک، وَ لَا تَبُتَّ سَبَبِی مِنْک، وَ لَا تُوَجِّهْنِی فِی حَاجَتِی هَذِهِ وَ غَیرِهَا إِلَی سِوَاک (۲۳) وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی وَ نَیلِ سُؤْلِی قَبْلَ زَوَالِی عَنْ مَوْقِفِی هَذَا بِتَیسِیرِک لِی الْعَسِیرَ وَ حُسْنِ تَقْدِیرِک لِی فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ (۲۴) وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیةً لَا انْقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنْتَهَی لِأَمَدِهَا، وَ اجْعَلْ ذَلِک عَوْناً لِی وَ سَبَباً لِنَجَاحِ طَلِبَتِی، إِنَّک وَاسِعٌ کرِیمٌ. (۲۵) وَ مِنْ حَاجَتِی یا رَبِّ کذَا وَ کذَا [وَ تَذْکرُ حَاجَتَک ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ فِی سُجُودِک:] فَضْلُک آنَسَنِی، وَ إِحْسَانُک دَلَّنِی، فَأَسْأَلُک بِک وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُک عَلَیهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِباً.

دعای آن حضرت به پیشگاه خدای تعالی در زمینۀ درخواست حوایج (۱) خدایا! ای نهایت درخواست و تقاضای نیازها. (۲) خدایا! ای نهایت درخواست و تقاضای نیازها. (۳) و ای آن‌که نعمت‌هایش را به بها و قیمت نمی‌فروشد. (۴) و ای آن‌که بخشش‌هایش را به منّت گذاشتن، تیره و ناصاف نمی‌کند. (۵) و ای آن‌که به سبب او بی‌نیاز می‌شوند و از او بی‌نیاز نمی‌شوند. (۶) و ای آن‌که به او رغبت می‌کنند و از او روی برنتابند. (۷) و ای آن‌که درخواست‌ها، گنج‌هایش را از بین نمی‌برد. (۸) و دست‌آویزها، حکمتش را تغییر نمی‌دهد. (۹) و رشتۀ حوایج نیازمندان از او قطع نمی‌شود. (۱۰) و دعای دعاکنندگان او را خسته و درمانده نمی‌کند. (۱۱) وجودت را به بی‌نیازی از همۀ آفریده‌ها ستوده‌ای و حضرتت به بی‌نیازی از آن‌ها شایسته است. (۱۲) آفریده‌ها را به نیازمندی نسبت داده‌ای و آنان هم بی ‌چون و چرا نیازمند به تو هستند. (۱۳) پس کسی که‌ ترمیم کمبود و شکاف زندگی‌اش را از تو بخواهد و تغییر تهیدستی و فقرش را از تو درخواست کند، محقّقاً حاجتش را از جایگاه اصلی‌اش خواسته؛ و به دنبال درخواست و خواهشش، از راه صحیح و درستش آمده. (۱۴) و کسی که برای حاجتش به یکی از آفریده‌های تو رو کند یا او را به جای تو وسیلۀ رسیدن به نیازش قرار دهد؛ محقّقاً خود را در معرض محرومیت قرار داده و سزاوار از دست رفتن احسان تو گشته است. (۱۵) خدایا! برای من در پیشگاه حضرتت حاجتی است که دست طاقت و توانم از دست‌یابی به آن کوتاه است و رشته چاره‌ام، بدون لطف تو بریده است و نَفْسم در نظرم چنین آراسته که رفع نیازم را از کسی بخواهم که رفع نیازهایش را از تو می‌خواهد و در حاجاتش از تو بی‌نیاز نیست؛ این درخواست حاجت از غیر تو لغزشی است از لغزش‌های خطاکاران و افتادنی است از افتادن‌های گناهکاران. (۱۶) آنگاه به یادآوری تو، از خواب غفلت بیدار شدم؛ و به توفیق تو از عرصه‌گاه لغزشم برخاستم؛ و به راهنمایی تو از افتادنم به وادی خطر بازگشتم؛ و از علل درافتادن به گمراهی دست برداشتم. (۱۷) و گفتم: منزّه و پاک است پروردگارم، چگونه نیازمندی از نیازمند دیگر درخواست کند و از کجا تهی‌دستی به تهی‌دستی دیگر میل و رغبت نشان دهد؟! (۱۸) روی این حساب -ای خدای من- با اشتیاق و شوق آهنگ تو کردم؛ و از باب اطمینان به تو، امیدم را به سوی حضرتت آوردم. (۱۹) و دانستم آنچه را از تو می‌خواهم، هر چند زیاد باشد، در کنار دارایی‌ات اندک است؛ و چیزهای باارزشی که بخشش آن را از تو درخواست می‌کنم، در جنب توانایی‌ات کوچک و بی‌مقدار است؛ و دایرۀ کرم و بزرگواری‌ات با تقاضای هیچ‌کس تنگ نمی‌شود؛ و دست بخشندگی‌ات از هر دستی برتر است. (۲۰) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا به کرم و بزرگواری‌ات بر دست یافتن به احسانت یاری ده و از باب عدالتت بر کیفری که سزاوار آنم دچار مکن؛ من اوّلین رغبت کننده‌ای نیستم که به حضرتت رو آورده، پس به او عطا کرده‌ای و حال آن‌که سزاوار ممنوع شدن از عطایت بوده؛ و اولین خواهنده‌ای نیستم که از تو درخواست حاجت کرده و تو بر او احسان کرده‌ای در حالی که مستحق محرومیت از احسان تو بوده است. (۲۱) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مستجاب کنندۀ دعایم باش و به ندایم توجه کن و به زاریم رحمت آر و صدایم را شنوا باش، (۲۲) و امیدم را از حضرتت قطع مکن و دست‌آویز مرا از خود جدا مساز و در این حاجتم و دیگر حوایجم، مرا به سوی غیر خودت روانه مکن. (۲۳) و با برآورده شدن تقاضایم و روا شدن حاجتم و رسیدن به مطلبم؛ پیش از برخاستن از جایم و با آسان ساختن مشکلم و با سرنوشت خوبی که در تمام امور برایم رقم می‌زنی، کارساز من باش. (۲۴) و بر محمّد و آلش درود فرست؛ درودی همیشگی و ابدی که برای مدّتش انقطاعی و برای زمانش پایانی نباشد؛ این درود را برایم مدد و جهت برآورده شدن حاجتم، سبب قرار ده؛ همانا تو بزرگ و گسترده و کریمی. (۲۵) و [ای پروردگارم!] از جمله درخواست‌هایم چنین و چنان است: [تقاضایت را می¬گویی، سپس سر به سجده می¬گذاری و در سجده می¬گویی:] عطا و بخششت به من آرامش می‌دهد و احسانت راهنمایی‌ام می‌کند؛ و به حقّ خودت و به حقّ محمّد و آلش -که درودت بر آنان باد- از تو می‌خواهم که مرا از پیشگاهت ناامید برنگردانی.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، چ۱، تهران: پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
• تنکابنی، محمد بن سلیمان، شرح صحیفه سجادیه، چ۱، قم: شمس الضحی، ۱۳۸۴ش.
• جزائری، عزالدین، شرح الصحیفه السجادیه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
• حسینی مدنی، سید علیخان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۰۹ق.
• شفیع حسینی، محمدباقر، حل لغات الصحیفه السجادیه، مشهد: تاسوعا، ۱۴۲۰ق.
• فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، ج۲، بیروت: دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
• فیض کاشانی، محمدبن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران: مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
• مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، چ۴، قم: دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
• ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت: ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، با مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش.

پیوند به بیرون

• متن و صوت دعای سیزدهم صحیفه سجادیه