دعای سیزدهم صحیفه سجادیه

دعای سیزدهم صحیفه سجادیه، سیزدهمین دعا از مجموعه دعاهای صحیفه سجادیه از امام سجاد (ع). این دعا در ۲۵ فراز تنظیم شده و موضوع اصلی آن طلب حاجت از خداوند است.

آموزه‌های دعا

• رسیدن به تمام خواسته‌ها در دست خداست.
• خداوند در ازای نعمت‌هایش از بندگانش چیزی طلب نکرده است.
• خدای متعال عطاهایش را به کدورتِ منّت آلوده نمی‌سازد.
• [کثرت] درخواست‌ها گنجینه‌های پروردگار را فانی و تهی نمی‌کند.
• هیچ دستاویزی حکمت خدای متعال را تغییر نمی‌دهد.
• دعای دعاخوانان پروردگار را خسته نمی‌کند.
• خدای متعال بی‌نیاز از هر چیزی و همه مخلوقات نیازمند اویند؛ پس اگر بنده از او طلب حاجت کند، راه صحیحی را برگزیده است.
• فرجام درخواست از غیر خدا نومیدی است.
• نفس آدمی گاه انسان را به این راه می‌کشاند که حاجتش را از کسی بخواهد که خود او محتاج پروردگار است و این یعنی لغزش و گناه.
• پروردگارا با من به کرمت تفضل نما و به آنچه به عدلت شایسته آنم با من رفتار مکن.
• در سجده دعا کنید.

شرح‌ها

این دعا در این آثار شرح شده است:

شرح‌های فارسی

• دیار عاشقان اثر حسین انصاریان (به صورت مفصل).
• شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی (به صورت مختصر).
• شرح صحیفه سجادیه اثر محمد بن سلیمان تنکابنی.

شرح‌های عربی

• آفاق الروح اثر سید محمدحسین فضل الله.
• ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین اثر سید علیخان حسینی.
• فی ضلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه.

شرح‌های لغوی

آثاری که لغات دعا را توضیح داده و معنا کرده‌اند:

• تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر محمد بن مرتضی فیض کاشانی.
• حل لغات الصحیفه السجادیه اثر محمدباقر شفیع حسینی.
• شرح الصحیفه السجادیه اثر عزالدین جزائری.

متن دعا

متن

ترجمه

وَ کانَ مِنْ دُعَائِهِ علیه‌السلام فِی طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی (۱) اللَّهُمَّ یا مُنْتَهَی مَطْلَبِ الْحَاجَاتِ (۲) وَ یا مَنْ عِنْدَهُ نَیلُ الطَّلِبَاتِ (۳) وَ یا مَنْ لَا یبِیعُ نِعَمَهُ بِالْأَثْمَانِ (۴) وَ یا مَنْ لَا یکدِّرُ عَطَایاهُ بِالامْتِنَانِ (۵) وَ یا مَنْ یسْتَغْنَی بِهِ وَ لَا یسْتَغْنَی عَنْهُ (۶) وَ یا مَنْ یرْغَبُ إِلَیهِ وَ لَا یرْغَبُ عَنْهُ (۷) وَ یا مَنْ لَا تُفْنِی خَزَائِنَهُ الْمَسَائِلُ (۸) وَ یا مَنْ لَا تُبَدِّلُ حِکمَتَهُ الْوَسَائِلُ (۹) وَ یا مَنْ لَا تَنْقَطِعُ عَنْهُ حَوَائِجُ الْمُحْتَاجِینَ (۱۰) وَ یا مَنْ لَا یعَنِّیهِ دُعَاءُ الدَّاعِینَ. (۱۱) تَمَدَّحْتَ بِالْغَنَاءِ عَنْ خَلْقِک وَ أَنْتَ أَهْلُ الْغِنَی عَنْهُمْ (۱۲) وَ نَسَبْتَهُمْ إِلَی الْفَقْرِ وَ هُمْ أَهْلُ الْفَقْرِ إِلَیک. (۱۳) فَمَنْ حَاوَلَ سَدَّ خَلَّتِهِ مِنْ عِنْدِک، وَ رَامَ صَرْفَ الْفَقْرِ عَنْ نَفْسِهِ بِک فَقَدْ طَلَبَ حَاجَتَهُ فِی مَظَانِّهَا، وَ أَتَی طَلِبَتَهُ مِنْ وَجْهِهَا. (۱۴) وَ مَنْ تَوَجَّهَ بِحَاجَتِهِ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِک أَوْ جَعَلَهُ سَبَبَ نُجْحِهَا دُونَک فَقَدْ تَعَرَّضَ لِلْحِرْمَانِ، وَ اسْتَحَقَّ مِنْ عِنْدِک فَوْتَ الْإِحْسَانِ. (۱۵) اللَّهُمَّ وَ لِی إِلَیک حَاجَةٌ قَدْ قَصَّرَ عَنْهَا جُهْدِی، وَ تَقَطَّعَتْ دُونَهَا حِیلِی، وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی رَفْعَهَا إِلَی مَنْ یرْفَعُ حَوَائِجَهُ إِلَیک، وَ لَا یسْتَغْنِی فِی طَلِبَاتِهِ عَنْک، وَ هِی زَلَّةٌ مِنْ زَلَلِ الْخَاطِئِینَ، وَ عَثْرَةٌ مِنْ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ. (۱۶) ثُمَّ انْتَبَهْتُ بِتَذْکیرِک لِی مِنْ غَفْلَتِی، وَ نَهَضْتُ بِتَوْفِیقِک مِنْ زَلَّتِی، وَ رَجَعْتُ وَ نَکصْتُ بِتَسْدِیدِک عَنْ عَثْرَتِی. (۱۷) وَ قُلْتُ: سُبْحَانَ رَبِّی کیفَ یسْأَلُ مُحْتَاجٌ مُحْتَاجاً وَ أَنَّی یرْغَبُ مُعْدِمٌ إِلَی مُعْدِمٍ (۱۸) فَقَصَدْتُک، یا إِلَهِی، بِالرَّغْبَةِ، وَ أَوْفَدْتُ عَلَیک رَجَائِی بِالثِّقَةِ بِک. (۱۹) وَ عَلِمْتُ أَنَّ کثِیرَ مَا أَسْأَلُک یسِیرٌ فِی وُجْدِک، وَ أَنَّ خَطِیرَ مَا أَسْتَوْهِبُک حَقِیرٌ فِی وُسْعِک، وَ أَنَّ کرَمَک لَا یضِیقُ عَنْ سُؤَالِ أَحَدٍ، وَ أَنَّ یدَک بِالْعَطَایا أَعْلَی مِنْ کلِّ یدٍ. (۲۰) اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ احْمِلْنِی بِکرَمِک عَلَی التَّفَضُّلِ، وَ لَا تَحْمِلْنِی بِعَدْلِک عَلَی الِاسْتِحْقَاقِ، فَمَا أَنَا بِأَوَّلِ رَاغِبٍ رَغِبَ إِلَیک فَأَعْطَیتَهُ وَ هُوَ یسْتَحِقُّ الْمَنْعَ، وَ لَا بِأَوَّلِ سَائِلٍ سَأَلَک فَأَفْضَلْتَ عَلَیهِ وَ هُوَ یسْتَوْجِبُ الْحِرْمَانَ. (۲۱) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ کنْ لِدُعَائِی مُجِیباً، وَ مِنْ نِدَائِی قَرِیباً، وَ لِتَضَرُّعِی رَاحِماً، وَ لِصَوْتِی سَامِعاً. (۲۲) وَ لَا تَقْطَعْ رَجَائِی عَنْک، وَ لَا تَبُتَّ سَبَبِی مِنْک، وَ لَا تُوَجِّهْنِی فِی حَاجَتِی هَذِهِ وَ غَیرِهَا إِلَی سِوَاک (۲۳) وَ تَوَلَّنِی بِنُجْحِ طَلِبَتِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی وَ نَیلِ سُؤْلِی قَبْلَ زَوَالِی عَنْ مَوْقِفِی هَذَا بِتَیسِیرِک لِی الْعَسِیرَ وَ حُسْنِ تَقْدِیرِک لِی فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ (۲۴) وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَاةً دَائِمَةً نَامِیةً لَا انْقِطَاعَ لِأَبَدِهَا وَ لَا مُنْتَهَی لِأَمَدِهَا، وَ اجْعَلْ ذَلِک عَوْناً لِی وَ سَبَباً لِنَجَاحِ طَلِبَتِی، إِنَّک وَاسِعٌ کرِیمٌ. (۲۵) وَ مِنْ حَاجَتِی یا رَبِّ کذَا وَ کذَا [وَ تَذْکرُ حَاجَتَک ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ فِی سُجُودِک:] فَضْلُک آنَسَنِی، وَ إِحْسَانُک دَلَّنِی، فَأَسْأَلُک بِک وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُک عَلَیهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِی خَائِباً.

دعای آن حضرت در طلب حوائج از خدای متعال (۱) پروردگارا،‌ ای نهایت مطلب حاجات (۲) و‌ ای کسی که رسیدن به تمام خواسته‌ها در دست توست (۳) و‌ ای آن که نعمت‌هایت را به بها نمی‌فروشی (۴) و‌ ای کسی که عطاهایت را به کدورتِ منّت آلوده نمی‌سازی (۵) و‌ ای که به تو بی‌نیاز شوند و از تو بی‌نیاز نباشند (۶) و‌ ای آن که به تو رو کنند و از تو روی برنتابند. (۷) ای که درخواست‌ها گنج‌هایت را فانی نمی‌کند (۸) و‌ ای که هیچ دستاویزی حکمت تو را تغییر نمی‌دهد (۹) و‌ ای کسی که رشته نیاز نیازمندان از تو قطع نمی‌گردد (۱۰) و‌ ای که دعای دعاخوانان تو را خسته نمی‌کند، (۱۱) تو وجود خود را به بی‌نیازی از همه خلق ستوده‌ای و تو به بی‌نیازی از ایشان شایسته‌ای (۱۲) و ایشان را به نیازمندی و فقر نسبت داده‌ای و ایشان سزاوار چنین نسبت‌اند، (۱۳) از این جهت هر کس رفع نیاز خود را از جانب تو بخواهد و برگرداندن فقر را از خویشتن به وسیله تو طلب کند. حقّاً که حاجتش را در جایگاه اصلی خود خواسته و به دنبال مطلبش از راه صحیح برآمده (۱۴) و هر که در نیاز خود به یکی از آفریدگان تو رو کند، یا او را به جای تو وسیله برآمدن حاجت قرار دهد، بی‌شک خود را در معرض نومیدی آورده و از جانب تو سزاوار محرومیت از احسان گشته. (۱۵) خداوندا به درگاهت حاجتی آورده‌ام که قدرت دستیابی به آن را ندارم و رشته چاره‌جویی‌ام در مقابل آن گسسته و نفس من در نظرم چنین آراسته که آن نیاز را به کسی اظهار کنم که او خود نیازهایش را به درگاه تو می‌آورد و در خواسته‌اش از تو بی‌نیاز نیست و این لغزشی است از لغزش‌های اشتباهکاران و درافتادنی است از درافتادن‌های گناهکاران، (۱۶) سپس به یادآوریِ تو از خواب بی‌خبری بیدار شدم و به توفیق تو از آن لغزش برخاستم و به یاری تو از درافتادن برگشته و بازپس آمدم (۱۷) و گفتم: پاک و منزه است پروردگارم، چگونه نیازمندی از نیازمندی طلب نیاز کند؟ و چگونه تهیدستی از تهیدستی دیگر گدایی کند؟ (۱۸) پس‌ ای خدای من از سر شوق و رغبت آهنگ تو کردم و از باب اطمینان امید خویش به تو بستم (۱۹) و دانستم که خواسته من از تو هرچند زیاد باشد، در کنار دارایی‌ات بسیار ناچیز است و چشمداشت فوق‌العاده من به بخششت در جنب توانایی تو حقیر است و دایره بزرگواری‌ات از تقاضای هیچ‌کس تنگ نمی‌شود و دست عطایت از هر دستی برتر است. (۲۰) بارخدایا پس بر محمد و آلش درود فرست و با من به کرم خود تفضل نما و به آنچه به عدلت شایسته آنم با من رفتار مکن؛ زیرا من اولین کسی نیستم که همراه شوق به سویت رو کرده و تو از فضلت به او عنایت فرموده‌ای با آنکه مستحق منع بوده و نخستین خواهنده نیستم که از تو خواسته و تو در حقش کرم کردی، در صورتی که مستحق محرومیت بوده است. (۲۱) بار خدایا بر محمد و آلش درود فرست و جواب‌دهنده دعایم باش و به ندایم التفات کن و بر زاری‌ام ترحم نما و صدایم را بشنو (۲۲) و رشته امیدم را قطع مکن و دستاویز مرا از خود جدا مساز و در این حاجت و دیگر حوائجم روی مرا به سوی غیر خودت قرار مده (۲۳) و کارساز من باش به برآوردن خواسته‌ام و رواکردن حاجتم و رسیدن به آرزویم پیش از آنکه از اینجای خود برخیزم، با آسان‌ساختن مشکلم و با سرنوشت خوبی که برایم مقدر کرده‌ای (۲۴) و بر محمد و آلش درود فرست؛ درودی دائمی و فزاینده که انقطاع نپذیرد و زمان آن را پایانی نباشد و این درود را برای من مددکار قرار ده و سبب برآمدن حاجتم گردان. همانا که تو کارگشای کریمی (۲۵) و حاجتم پروردگارا چنین و چنان است. [سپس نیازت را به پیشگاه حق عرضه کن، آنگاه به سجده رو و بگو:] فضلت به من آرامش می‌دهد و احسانت راهم می‌نماید. پس از تو به ذات مقدست و به محمد و آلش - که درود تو بر آنان باد - درخواست می‌کنم که مرا از این درگاه نومید نرانی.

منابع

• انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، چ۲، تهران: پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
• تنکابنی، محمد بن سلیمان، شرح صحیفه سجادیه، چ۱، قم: شمس الضحی، ۱۳۸۴ش.
• جزائری، عزالدین، شرح الصحیفه السجادیه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
• حسینی مدنی، سید علیخان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۰۹ق.
• شفیع حسینی، محمدباقر، حل لغات الصحیفه السجادیه، مشهد: تاسوعا، ۱۴۲۰ق.
• فضل‌الله، سید محمدحسین، آفاق الروح، ج۲، بیروت: دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
• فیض کاشانی، محمدبن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران: مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
• ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت: ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، با مقدمه آیت‌الله جوادی آملی، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش.

پیوند به بیرون

• متن و صوت دعاهای صحیفه سجادیه