بیعت نساء: تفاوت میان نسخه‌ها

طبق نقل مشهور، در روز [[فتح مکه]] هنگامی‌که پیامبر اکرم (ص)روی کوه صفا از مردان بیعت گرفت، زنان نیز نزد حضرت امدند تا بیعت کنند،آیه دوازدهم سوره ممتحنه نازل شد و چگونگی بیعت را شرح داد: {{متن قرآن|یا أَیهَا النَّبِی إِذا جاءَكَ الْمُؤْمِناتُ یبایعْنَكَ عَلیٰ أَنْ لایشْرِکْنَ بِاللهِ شَیئاً وَ لایسْرِقْنَ وَ لایزْنینَ وَ لایقْتُلْنَ أَوْلادَهُنَّ وَ لایأْتینَ بِبُهْتانٍ یفْتَرینَهُ بَینَ أَیدیهِنَّ وَ أَرْجُلِهِنَّ وَ لایعْصینَكَ فی مَعْرُوفٍ فَبایعْهُنَّ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللهَ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحیمٌ|ترجمه=ای پیامبر! هنگامی که زنان مؤمن نزد تو آیند و با تو بیعت کنند که چیزی را شریک خدا قرار ندهند، دزدی و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند، تهمت و افترایی پیش دست و پای خود نیاورند و در هیچ کار شایسته‌ای مخالفت فرمان تو نکنند، با آنها بیعت کن و برای آنان از درگاه خداوند آمرزش بطلب که خداوند آمرزنده و مهربان است |سوره=ممتحنه|آیه=۱۲}}.<ref>تفسیر قمی، ج۲، ص۳۶۴؛ مجمع البیان، ج۹، ص۴۱۳-۴۱۴</ref>

مفاد بیعت نساء بر پایه آیه فوق عبارت است از: خودداری از [[شرک]]، [[سرقت]]، [[زنا]]، کشتن فرزندان، اینکه فرزندان دیگران را به شوهران خود نسبت ندهند، و در هیچ کار شایسته‌ای نافرمانی پیامبر را نکنند.

فراز پایانی آیه (وَ لایعْصینَكَ فی مَعْرُوفٍ) دارای مفهومی کلی است که درباره آن دیدگاه‌هایی ارائه شده است. برخی مفهوم آن را عام می‌دانند که بر اطاعت از فرمان‌های پیامبر تأکید دارد.<ref>الکشاف، ج۴، ص۵۱۹؛ مجمع البیان، ج۹، ص۴۱۴؛ الاصفی، ج۲، ص۱۲۹۵</ref> بعضی آن را به نهی از خلوت کردن زنان با مردان نامحرم تفسیر کرده‌اند.<ref>جامع البیان، ج۲۸، ص۵۴؛ الطبقات، ج۸، ص۸؛ البحر المحیط، ج۱۰، ص۱۶۰</ref> شماری در تفسیر آن به نهی از آداب و رسم‌های زنان عصر جاهلی در سوگواری‌ها اشاره کرده‌اند. زنان در دوران جاهلیت با شیون ویژه خود (نوح) به مجالس عزا شور می‌دادند و به نشانه عزا چهره خود را خراشیده، موهای خویش را می‌بریدند و گریبان چاک می‌کردند. این کارها باعث تازه شدن کدورت‌ها و تحریک عصبیت مردان می‌شد. برخی بر این باورند که بخش پایانی آیه، این کار زنان را ناپسند دانسته و از آن نهی کرده است.<ref>جامع البیان، ج۲۸، ص۵۲؛ التبیان، ج۹، ص۵۸۸؛ تفسیر قرطبی، ج۱۹، ص۷۳</ref>  

در این بیعت، زنان مكه كه ايمان آورده بودند براى بيعت خدمتش آمدند و همچنین برخی [[همسران پیامبر]] و [[فاطمه(س)]]، [[فاطمه بنت اسد]] (مادر امام علی) و [[ام هانی]] دختر [[ابوطالب]] نیز حضور داشتند.<ref>المغازی، ج۲، ص۸۵۰</ref> [[ابن ابی الحدید]]، می‌گوید: «فاطمه بنت اسد نخستین زنی بود که با پیامبر (ص) [[بیعت]] کرد.»<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج ۱، ص۱۴.</ref>

 

از نکات قابل توجه در این بیعت، حضور پنهانی [[هند همسر ابوسفیان|هند]] همسر [[ابوسفیان]] میان بیعت‌کنندگان بود. او که به دلیل دشمنی‌هایش با رسول خدا و مُثله کردن پیکر [[حمزه]] سیدالشهداء از انتقام او بیم داشت، به صورت ناشناس در جمع زنان حضور یافت؛ اما هنگام ارائه مفاد بیعت از جانب پیامبر زبان به اعتراض گشود و آن را تبعیض بر ضد زنان دانست. او با واکنش درباره بندهای گوناگون، خود را معرفی کرد؛ اما پیامبر وی را بخشید و از مجازاتش خودداری نمود.<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۶۱-۶۲؛ جامع البیان، ج۲۸، ص۵۱؛ البدایة و النهایه، ج۴، ص۳۱۹</ref>  

مهم‌ترین و معروف‌ترین بیعت زنان در دوره رسول خدا(ص)، بیعت نساء بود که پس از [[فتح مکه]] (۸ق.) و در این شهر انجام گرفت. البته برخی [[بیعت عقبه اول]] را بیعت نساء دانسته‌اند؛ اما این نظر به دلایل زیر چندان پذیرفتنی نیست؛‌ زیرا

 

# ابن هشام در احوال سلمی دختر قیس می‌گوید:او همراه رسول خدا به سوی دو [[قبله]] [[نماز]] خوانده و با او بیعت نساء را انجام داده است.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۴۴</ref> اما از آنجا که در عقبه اول هیچ زنی حضور نداشته و فقط ۱۲ مرد حضور داشتند،<ref>الطبقات، ج۱، ص۱۷۰؛ الکامل، ج۲، ص۹۶</ref> سخن ابن‌هشام نمی‌تواند به بیعت عقبه اشاره داشته باشد.  

# بیعت زنان پس از [[فتح مکه]] جدا از بیعت مردان صورت پذیرفت و حاضران در آن، تنها زنان بودند.<ref>الطبقات، ج۱، ص۱۷۰؛ الکامل، ج۲، ص۹۶</ref> رسول خدا در پی پاک‌سازی [[کعبه]] از بت‌ها، نخست مردان و سپس زنان را به بیعت فراخواند. زنان هم در حالی که پیامبر بالای [[کوه صفا]] بود برای بیعت نزد او رفتند.<ref>مجمع البیان، ج۹، ص۴۱۳</ref>

*'''دلایل نامگذاری بیعت عقبه به بیعت نساء'''

کسانی که [[بیعت عقبه اول]] را بیعت النساء نامیده‌اند، در علت این نام‌گذاری چند احتمال مطرح کرده‌اند: