۱۷٬۱۹۲
ویرایش
تذکرة الاولیاء (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== نویسنده == | == نویسنده == | ||
مؤلف تذکرة الاولیاء، ابوحامد یا ابوطالب محمد بن ابی بکر ابراهیم بن مصطفی بن شعبان ملقب به فریدالدین، مشهور به عطار است که تاریخ دقیق تولد و درگذشتش دانسته نیست، اما چون تألیف تذکرة الاولیاء در حدود سنهء ۷۱۶ بوده است پس تا سنهء ۷۱۶ زنده بوده است.<ref> مقدمه، ص۸۴.</ref> | مؤلف تذکرة الاولیاء، ابوحامد یا ابوطالب محمد بن ابی بکر ابراهیم بن مصطفی بن شعبان ملقب به فریدالدین، مشهور به عطار است که تاریخ دقیق تولد و درگذشتش دانسته نیست، اما چون تألیف تذکرة الاولیاء در حدود سنهء ۷۱۶ بوده است پس تا سنهء ۷۱۶ زنده بوده است.<ref> مقدمه، ص۸۴.</ref> | ||
عطار سنی مذهب بوده است اما اینکه کتاب خود را با شرح حال امام ششم شیعیان آغاز و با شرح حال امام پنجم به پایان می برد، حکایت از ارادت او به خاندان پیامبر اسلام دارد. | |||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
تذکره، به معنای کتابی است که در آن شرح حال و آثار کسانی از یک گروه نام برده می‌شود. مانند شاعران، نویسندگان، دانشمندان، صوفیان. گفته شد که تذکرة الاولیاء، کهن‌ترین و معروفترین کتابی است که زیر نام تذکره نوشته شده است. | |||
== انگیزه == | == انگیزه == | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۲: | ||
== زمان نگارش == | == زمان نگارش == | ||
کتاب تذکرة الاولیاء در حدود سال ۷۱۶ قمری یعنی در آستانۀ تاخت و تاز مغولان در ایران، به نگارش درآمده است. | کتاب تذکرة الاولیاء در حدود سال ۷۱۶ قمری یعنی در آستانۀ تاخت و تاز مغولان در ایران، به نگارش درآمده است. در جلد اول بعد از ذکر اسم علاءالدین محمد خوارزمشاه می‌گوید:«اعلی اللّه شأنه» پس تألیف کتاب باید قبل از سال ۷۱۶ق، که سال فوت خوارزمشاه است، باشد. و حال آن‌که در جای دیگر دو بار ذکر سال «سبع عشر و ستمائه(۷۱7ق)»...شده است. | ||
عطار، از ترکان خاتون مادر خوارزمشاه به عبارت «خداوند، ملکه ترکان، دام ملکها» تعبیر می‌کند. و این تصریح است در اینکه ترکان خاتون، آن وقت در عین شوکت... بوده، و حال آن‌که در آخر سنهء ۶۱۶ق از خوارزم فرار کرده است....پس تألیف کتاب قبل از ۶۱۶ یا اقلا در همان سال بوده است. | |||
== محتوا == | == محتوا == | ||
کتاب از یک دیباچه و دو بخش تشکیل شده است: | تذکرة الاولیاء، شرح حال ۹۷ تن از عارفان را دربردارد. این کتاب از یک دیباچه و دو بخش تشکیل شده است: | ||
* دیباچه: اسباب و انگیزه‌های نگارش آن | * دیباچه: اسباب و انگیزه‌های نگارش آن | ||
*بخش اصلی: گزارش احوال و افکار ۷۲ تن را در بردارد. | *بخش اصلی: گزارش احوال و افکار ۷۲ تن را در بردارد. | ||
*بخش تکمله احوال و اقوال ۲۵ را گزارش کرده است | *بخش تکمله احوال و اقوال ۲۵ را گزارش کرده است. | ||
در کتاب ترتیب صورت اسامی | در کتاب ترتیب صورت اسامی بر اساس حروف الفبا نیست. بخش اول کتاب پس از دیباچه، با شرح حال امام صادق(ع) آغاز می‌شود و با حسین بن منصور حلاج پایان می‌پذیرد. بخش دوم که به «ذکر متأخران از مشایخ کبار» اختصاص دارد، با گزارش احوال ابراهیم خواص آغاز می‌شود و با بیان احوال امام محمد باقر(ع) به پایان می‌رسد. | ||
زندگینامه‌ها هم‌اندازه نیستند. برخی از آنها فشرده و کوتاه هستند و پاره‌ای دیگر نسبتا دامنه‌دار و مفصلند. می‌توان آنها را در سه دسته جای داد: | زندگینامه‌ها هم‌اندازه نیستند. برخی از آنها فشرده و کوتاه هستند و پاره‌ای دیگر نسبتا دامنه‌دار و مفصلند. می‌توان آنها را در سه دسته جای داد: | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۸: | ||
* زندگینامه‌های متوسط؛ میان شش تا ده صفحه همچون اویس قرنی، مالک دینار، حبیب عجمی، فضیل عیاض، عبداللّه مبارک، شقیق بلخی... | * زندگینامه‌های متوسط؛ میان شش تا ده صفحه همچون اویس قرنی، مالک دینار، حبیب عجمی، فضیل عیاض، عبداللّه مبارک، شقیق بلخی... | ||
* زندگینامه‌هایی بلند؛ همچون زندگینامۀ ابراهیم ادهم، ابوسعید ابوالخیر،ابوبکر شبلی، ابوبکر واسطی،حسن بصری، رابعه، منصور حلاج. | * زندگینامه‌هایی بلند؛ همچون زندگینامۀ ابراهیم ادهم، ابوسعید ابوالخیر،ابوبکر شبلی، ابوبکر واسطی،حسن بصری، رابعه، منصور حلاج. | ||
== چاپ == | == تصحیح و چاپ == | ||
تذکرة الاولیاء چند بار در تهران به چاپ رسیده است،از جمله در سال ۹۷۳۱م به وسیلۀ انتشارات اساطیر | تذکرة الاولیاء چند بار در تهران به چاپ رسیده است،از جمله در سال ۹۷۳۱م به وسیلۀ انتشارات اساطیر براساس نسخۀ مصحّح رینولد آلن نیکلسون انجام گرفته است. در این چاپ مقدمۀ محمد قزوینی عینا نقل شده است. شرح احوال و آثار رینولد الن نیکلسن، نوشته دکتر اسد اللّه آزاد<ref> این شرح حال برگرفته از مشکوة، مشهد، آستان مقدس رضوی، پاییز ۷۶۳۱، ص ۰۲۱ -۳۳۱.</ref> نیز بر آن افزوده شده و مقدمه‌های مصحح انگلیسی به فارسی درآورده شده‌اند. افزون بر اینها متن به بازنگاری شده و صفحه‌بندی آن به شکلی تازه انجام گرفته است. بیست و سه فهرست گوناگون هم بر آخر کتاب افزوده شده است. | ||