بنی‌اسد: تفاوت میان نسخه‌ها

شهرت بنی اسد در روزگار معاصر بیشتر به [[تشیع]] آنان است. دو تن از مشهورترین اصحاب [[امام حسین(ع)]] در [[واقعه عاشورا]]، از بنی اسد بودند؛ [[مسلم بن عوسجه اسدی]] و [[حبیب بن مظاهر اسدی]]. گروهی دیگر از ایشان که احتمالاً اهل شهر [[کوفه]] بودند و در آبادی‌های اطراف شهر سکنا داشتند، پیکر شهدای [[اهل بیت(ع)]] را دفن کردند. این موضوع چندان شهرت یافته است که در نمایش سنتی [[تعزیه]]، نمایش ویژه‌ای به تدفین شهدا به دست افراد بنی اسد اختصاص دارد.<ref>دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۲، صص۶۲۶-۶۲۹.</ref>

از دیگر حوادث مربوط به بنی اسد، مقارن ظهور اسلام، شرکت ایشان در مجموعۀ قبایل متحد و هم پیمان [[قریش]] معروف به «احابیش» است <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۲۷؛ دربارۀ احابیش نکـ: زریاب، سیرۀ رسول الله (ص)، صص۵۶-۵۸.</ref>، پیوند ایشان با قریش تا سال‌ها، به گونه‌های مختلف استوار بود.

در آغاز ظهور اسلام، کسانی از این قبیله، به ویژه آنها که ساکن شهر [[مکه]] بودند، در میان مسلمانان اولیه دیده می‌شدند؛ مانند قیس بن عبدالله اسدی از مهاجران به [[حبشه]].<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۴، ص۶؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۲۲۱.</ref> در میان اصحاب مشهور [[پیامبر(ص)]] نیز کسانی از این قبیله مانند [[عبدالله بن جحش]] و [[عکاشة بن محصن]] را می‌توان نام برد.<ref>ابن قدامه، التبیین فی انساب القریش، ص۵۰۶.</ref> و باید گفت که ازدواج پیامبر(ص) با [[زینب دختر جحش]]، در حدود سال ۵ق موجب تفاخر بنی اسد بوده است.<ref>ابن حبیب، المحبر، ص۸۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۸، ص۱۰۱.</ref>

بنا به نقل [[طبری]] از سیف بن عمر، بنی اسد در فتوحات [[عراق]] و به ویژه [[قادسیه]]، از خود رشادت نشان دادند<ref>طبری، تاریخ، ج۳، صص۴۸۶، ۵۳۴-۵۳۹؛ نیز نکـ: کلبی، جمهرة، ص۱۷۶.</ref> و در ناحیۀ عراق و به ویژه اطراف [[کوفه]] و [[بصره]] ساکن شدند و گروه‌هایی از ایشان نیز به سوی [[شام]] هجرت کردند.<ref>ابن عدیم، بغیة الطلب، ج۱، ص۵۳۴.</ref> پس از بنای کوفه، بنی اسد یکی از نخستین قبایلی بود که در یکی از «اسباع» آن شهر همراه غطفان و چند قبیلۀ دیگر سکنا گزید<ref>طبری، تاریخ، ج۴، صص۴۵، ۴۸؛ نیز نکـ: نصر، وقعة صفین، ص۱۱۷.</ref> [[امام علی(ع)]] پس از [[جنگ جمل]] – که بنی اسد هم در آن به طرفداری از امام جنگیده بودند-<ref>شیخ مفید، الجمل، ص۳۲۱</ref> آنها را در سُبعی گنجاند که شامل قبایل بزرگ‌تر مضری، یعنی قریش و کنانه می‌شد.<ref>طبری، تاریخ، ج۴، ص۵۰۰.</ref>

جمعیت زیاد بنی اسد در [[کوفه]] چنان بود که در همان سال‌های نخست، دومین قبیلۀ ساکن شهر، پس از هَمدان، شمرده می‌شد.<ref>نصر، وقعة صفین، ص۳۱۱.</ref> در حدود سال ۵۰ق/۶۷۰م با توجه به شرایط جدیدی که در خلافت [[معاویه]] پدید آمده بود، [[زیاد بن ابیه]]، حاکم [[عراق]]، در ساختار قبیله‌ای کوفه تغییراتی داد و «اسباع» را به «ارباع» تبدیل کرد و اسد و مِذحَج در ربع چهارم جای گرفتند.<ref>طبری، تاریخ، ج۴، ص۴۸؛ نیز نکـ: ماسینیون، خِطَط الکوفه، صص۱۵-۱۶؛ خلیف، حیاة الشعر فی الکوفه، ص۳۱.</ref> این نظام جدید تا سال‌ها همچنان پا بر جا بود.<ref>نکـ: طبری، تاریخ، ج۷، ص۱۷۲.</ref>

در حدود سدۀ۳ق، گروه بزرگی از قبیلۀ بنی اسد در شهر [[حلب]] و اطراف آن ساکن شدند.<ref>نکـ: ابن عدیم، بغیة الطلب، ج۱، ص۵۳۴.</ref> اما منطقه [[بین النهرین]] همچنان زیستگاه اصلی آنان بود، هرچند به عشیره‌های دیگری تقسیم شدند و برخی به [[ایران]] نیز آمدند. مهم‌ترین [[عشیره|عشیرۀ]] بنی اسد که بیش از یک قرن در نقاطی از [[خوزستان]] و جنوب عراق، امارت موروثی یافتند، [[مزیدیان]] هستند. بنی مزید در حکومت [[آل بویه]] بر دیگر عشیره‌های بنی اسد قدرت یافتند و به خصوص پیوند ایشان با کردان منطقه بر قدرتشان افزود، چنان که در [[حلّه]] و نواحی اطراف تا [[اهواز]] و [[حویزه|هویزه]] امارتی بنیان نهادند و بعدها نیز در حوادث مربوط به روابط میان [[برکیارق]] و سلطان محمد، فرزندان ملک شاه، نقشی به سزا ایفا کردند.<ref>نکـ: کرکوش، تاریخ الحله، صص۱۳-۲۰.</ref> در روزگار معاصر، بنی اسد در عراق، مجموعه‌ای از عشایر را تشکیل می‌دهند که به آنها «اهل الجزائر» هم گفته می‌شود. آنها غالباً در جنوب نهر [[فرات]] و اطراف [[کربلا]] سکنا دارند.<ref>طاهر، العشائر العراقیة، صص۱۰۰-۱۰۱؛ برای نقش ایشان در حوادث معاصر، نکـ: بستانی، دائرة المعارف، ج۳، صص۴۷۳-۴۷۴.</ref>

شهرت بنی اسد در روزگار معاصر بیشتر به [[تشیع]] آنان است. بیشتر اهالی کوفه به تشیع گرایش داشتند و مرکزیت یافتن این شهر در دورۀ خلافت [[حضرت علی(ع)]] در این موضوع بی‌تأثیر نبود. گو اینکه در آغاز خلافت امام علی(ع) گرایش به تشیع در میان بزرگان بنی اسد چندان رایج نبوده است.<ref>نکـ: ابراهیم بن محمد، الغارات، ج۱، ص۳۲۳، ج۲، ص۴۸۴.</ref> با این همه، گروه بسیار زیادی از [[شیعیان]] برجستۀ کوفه از قبیلۀ بنی اسد یا [[موالی]] ایشان بوده‌اند.<ref>مثلا نکـ: کشی، معرفة الرجال، صص۷۸-۷۹، ۴۱۳، ۴۷۸؛ نجاشی، رجال، صص۲۰، ۲۷.</ref>

برخی از روایات مربوط به [[واقعه کربلا|واقعۀ کربلا]]، حکایت از شرکت چند تن از افراد بنی اسد در لشکر کوفه دارد<ref>بلاذری، ج۳، ص۲۰۵. طبری، تاریخ، ج۵، صص۴۴۸، ۴۶۸؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۹۱.</ref> اما گروهی دیگر از ایشان که احتمالاً اهل شهر کوفه بودند و در آبادی‌های اطراف شهر سکنا داشتند، پیکر شهدای اهل بیت(ع) را دفن کردند.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ج۳، ص۲۰۵؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۵۵؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۱۱۴؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۸۰.</ref> این موضوع چندان شهرت یافته که در نمایش سنتی [[تعزیه]]، نمایش ویژه‌ای به تدفین شهدا به دست افراد بنی اسد اختصاص دارد.<ref>همایونی، تعزیه و نمایش در ایران، ص۱۰۰؛ شهریاری، کتاب نمایش، ج۱، صص۱۱۸، ۲۶۸-۲۶۹.</ref> همچنین گروهی از [[:رده:راویان|راویان]] و اصحاب [[ائمه(ع)]] از بنی اسد یا موالی ایشان بوده‌اند.<ref>مثلا نکـ: نجاشی، رجال، صص۱۴، ۲۰، ۲۲، ۲۷، ۱۲۷.</ref> از مشهورترین دانشمندان شیعی از این قبیله، می‌توان به [[نجاشی|ابوالعباس نجاشی اسدی کوفی]]، رجال شناس بزرگ سدۀ پنجم هجری، اشاره کرد.

قبیلۀ بنی اسد به سبب صحرانشینی، مورد توجه دانشمندان لغت شناس و ادیب نیز بوده است و گفته‌اند این قبیله یکی از منابع ادبی در قرن های نخستین هجری به شمار می‌آمده است.<ref>نکـ: سیوطی، المزهر، ج۱، ص۲۱۱.</ref>

{{پانویس2}}