۱۷٬۱۸۷
ویرایش
عبدالجواد جودی خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:دیوان جودی.jpg|بندانگشتی|دیوان جودی]] | |||
عبدالجواد جودی خراسانی، شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم. | عبدالجواد جودی خراسانی، شاعر مرثیه‌سرای قرن سیزدهم. | ||
{{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۱۹|سال=۲۰۱۴|چند = | {{در دست ویرایش ۲|ماه=نوامبر|روز=۱۹|سال=۲۰۱۴|چند = ۲}} | ||
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = [[جودی خراسانی]]{{شعر|نستعلیق}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[جودی خراسانی]]{{شعر|نستعلیق}} | ||
{{ب|او می‌دوید و من می‌دویدم |او سوی مقتل من سوی قاتل}} | {{ب|او می‌دوید و من می‌دویدم|او سوی مقتل من سوی قاتل}} | ||
{{ب|او می‌نشست و من می‌نشستم |او روی سینه من در مقابل}} | {{ب|او می‌نشست و من می‌نشستم|او روی سینه من در مقابل}} | ||
{{ب|او می کشید و من می کشیدم|او از کمر تیغ من آه باطل}} | {{ب|او می کشید و من می کشیدم|او از کمر تیغ من آه باطل}} | ||
{{ب|او می‌برید و من می‌بریدم|او از حسین سر من غیر از او دل}} | {{ب|او می‌برید و من می‌بریدم|او از حسین سر من غیر از او دل}} | ||
{{پایان شعر}}|تاریخ بایگانی | منبع = <small>دیوان</small> | تراز = وسط| عرض = | {{پایان شعر}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>دیوان</small>| تراز = وسط| عرض = ۳۰۰px| اندازه خط = ۱۵px| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
==لقب== | ==لقب== | ||
عبدالجواد جودی خراسانی، متخلص به جودی و معروف به جودی خراسانی یا عَنبرانی است و به اعتبار اینكه در دوران او، میرزا لقب عمومی شاعران بوده، میرزای جودی هم خوانده شده است.<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص ده؛ ریاضی، ص | عبدالجواد جودی خراسانی، متخلص به جودی و معروف به جودی خراسانی یا عَنبرانی است و به اعتبار اینكه در دوران او، میرزا لقب عمومی شاعران بوده، میرزای جودی هم خوانده شده است.<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص ده؛ ریاضی، ص ۲۸۳</ref> | ||
==مرثیه اهل بیت== | ==مرثیه اهل بیت== | ||
جودی علاقه فراوانی به [[اهل بیت|اهل بیت]] [[پیامبر(ص)|پیامبر]] و سرودن مرثیه برای آنان داشت. او هنگام خواندن این مرثیه‌ها گریه می‌كرد و دیگران را هم به گریستن دعوت می‌نمود.<ref>رجوع کنید به جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده؛ مروّج‌الاسلام، ج | جودی علاقه فراوانی به [[اهل بیت|اهل بیت]] [[پیامبر(ص)|پیامبر]] و سرودن مرثیه برای آنان داشت. او هنگام خواندن این مرثیه‌ها گریه می‌كرد و دیگران را هم به گریستن دعوت می‌نمود.<ref>رجوع کنید به جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده؛ مروّج‌الاسلام، ج ۱، ص ۱۵۴، پانویس ۱</ref> | ||
مرثیه‌های او در مردم [[خراسان]] شور و هیجانی به‌پا می‌كرد و كوچك و بزرگ آنها را می‌خواندند و از بر می‌كردند. مداحان اهل‌بیت نیز اشعار او را در مجالس حسینی می‌خواندند<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده</ref> اشتغال جودی به مرثیه‌سرایی و عامه‌پسند بودن اشعارش باعث شد كه فضلا و خواص به شعر او تمایلی نداشته باشند، چنان كه [[عبدالجواد ادیب نیشابوری]] | مرثیه‌های او در مردم [[خراسان]] شور و هیجانی به‌پا می‌كرد و كوچك و بزرگ آنها را می‌خواندند و از بر می‌كردند. مداحان اهل‌بیت نیز اشعار او را در مجالس حسینی می‌خواندند<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده</ref> اشتغال جودی به مرثیه‌سرایی و عامه‌پسند بودن اشعارش باعث شد كه فضلا و خواص به شعر او تمایلی نداشته باشند، چنان كه [[عبدالجواد ادیب نیشابوری]] در باره وی گفته است كه شهرت مرثیه‌سرایی جودی، مقام ادبی او را تحت‌الشعاع قرار داده است.<ref> جودی، مقدمه ساعدی، ص دوازده؛ ارمغان، سال ۱۱، ش ۵، ص ۳۹۶</ref> | ||
قصاید او بیشتر در مدح [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام]]، [[امام | قصاید او بیشتر در مدح [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام]]، [[امام حسین|امام حسین]]، میلاد [[امام علی|امام علی]] و نیز [[عید غدیر]] است. قصیده هفت كوكب او در مدح و منقبت رسول اكرم، معروف است.<ref> رجوع کنید به جودی، ص ۶ـ۱۲، ۱۷ـ۲۰</ref> گفتنی است كه بیشتر قصاید مدحی او به رثای [[اهل بیت|خاندان پیامبر]] ختم می‌شود. وی حتی در پایان قصایدی كه به مناسبت میلاد حضرت علی و عید غدیر سروده، مرثیه‌سرایی كرده است.<ref> رجوع کنید به جودی، ص ۱۸ـ۲۰</ref> | ||
در بخشی از دیوان جودی به نام «از مدینه تا مدینه»، وقایع [[قیام امام حسین (ع)]] با زبان شعر لحظه به لحظه تصویر شده است.<ref>رجوع کنید به جودی، ص | در بخشی از دیوان جودی به نام «از مدینه تا مدینه»، وقایع [[قیام امام حسین (ع)]] با زبان شعر لحظه به لحظه تصویر شده است.<ref>رجوع کنید به جودی، ص ۲۸۹ـ۵۳۵</ref> | ||
==دیوان== | ==دیوان== | ||
دیوان جودی در حدود سه هزار بیت (شامل قصیده، مثنوی، مرثیه و نوحه‌های سینه‌زنی) است و بارها چاپ شده است.<ref>گلشن آزادی، | دیوان جودی در حدود سه هزار بیت (شامل قصیده، مثنوی، مرثیه و نوحه‌های سینه‌زنی) است و بارها چاپ شده است.<ref>گلشن آزادی، ص۱۹۰</ref> آقابزرگ طهرانی نیز از دیوان و مقتل فارسی جودی خراسانی یاد كرده<ref> [[آقا بزرگ طهرانی]]، ج ۹، قسم ۱، ص ۲۰۹</ref> و گفته است كه او را نباید با جودی تبریزی، صاحب مراثی فارسی به‌نام الدر المنثور، اشتباه گرفت.<ref> آقابزرگ طهرانی، ج ۵، ص ۲۸۶</ref> | ||
دیوان جودی، نخستین بار در | دیوان جودی، نخستین بار در ۱۲۹۹ به امر [[ناصر الدین شاه|ناصرالدین‌شاه]] (حك: ۱۲۶۴ـ۱۳۱۳) و به‌همت میرزاسعیدخان مؤتمن‌الملك (نیابت تولیت [[آستان قدس رضوی|آستان قدس]]) در چاپخانه سنگی آستان قدس، به خط میرزاشفیع اعتمادالتولیه، چاپ شد و در ۱۳۰۳ در مشهد تجدید چاپ گردید<ref>گلشن آزادی، ص ۱۹۱</ref> دیوان جودی در ۱۶۰ صفحه در ۱۳۱۰ در تهران به‌چاپ رسید<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۹، قسم ۱، ص ۲۰۹</ref> آصفی<ref>رجوع کنید به جودی، مقدمه، ص نوزده</ref> از كامل‌ترین نسخه دیوان او، معروف به نسخه محمدرضا (متخلص به صفا و ملقب به سلطان‌الكتاب)، نام برده كه در ۱۳۰۶ در تهران چاپ شده است. | ||
بنگرید: | بنگرید: | ||
[http://www.icnc.ir/index.aspx?pid= | [http://www.icnc.ir/index.aspx?pid=۲۸۹&metadataId=۲۴۸۹b۱f۹-۵۲b۴-۴۱d۱-۸۹۰e-۹۶b۷۸۲f۲eed۶ کنسرسیوم محتوای ملی] | ||
==متأثر از سعدی و حافظ== | ==متأثر از سعدی و حافظ== | ||
جودی از شعرای پیش از خود، به‌ویژه [[سعدی|سعدی]] و [[حافظ|حافظ]]، تأثیر بسیاری پذیرفته است.<ref> رجوع کنید به جودی، مقدمه، ص هجده</ref>، چنان كه نخستین قصیده دیوان او، به نام «نخستین تجلی حق»، تقلیدی از قصیده معروف سعدی، با مطلع «ماه فروماند از جمال محمد»، به نظر می‌آید.<ref>رجوع کنید به جودی، ص | جودی از شعرای پیش از خود، به‌ویژه [[سعدی|سعدی]] و [[حافظ|حافظ]]، تأثیر بسیاری پذیرفته است.<ref> رجوع کنید به جودی، مقدمه، ص هجده</ref>، چنان كه نخستین قصیده دیوان او، به نام «نخستین تجلی حق»، تقلیدی از قصیده معروف سعدی، با مطلع «ماه فروماند از جمال محمد»، به نظر می‌آید.<ref>رجوع کنید به جودی، ص ۳</ref> | ||
==ارتزاق== | ==ارتزاق== | ||
وی از مردم عنبران (روستایی در سه كیلومتری طرقبه [[مشهد]]) بوده، در جوانی به مشهد رفته و دكان قنادی باز كرده<ref>گلشن آزادی، ص ۱۹۰</ref> و از همین طریق معیشت خود را تأمین می‌كرده است. قنادی و خانه جودی محل آمدو شد مرثیه‌خوانانی بود كه برای شنیدن سروده‌های او جمع می‌شدند و از او تقاضا می‌كردند تا سروده‌های تازه‌اش را در اختیار آنان بگذارد.<ref> جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده</ref> | |||
جودی با اینكه در روزگار خود در ردیف شاعران بزرگ بود، با قنادی روزگار می‌گذراند و برخلاف بسیاری از شاعران زمان خود، هرگز به مدح بزرگان و صاحب‌منصبان نپرداخت.<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده و نیز رجوع کنید به ص سیزده، شعر میرزاعباسعلی اختر طوسی</ref> | جودی با اینكه در روزگار خود در ردیف شاعران بزرگ بود، با قنادی روزگار می‌گذراند و برخلاف بسیاری از شاعران زمان خود، هرگز به مدح بزرگان و صاحب‌منصبان نپرداخت.<ref>جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده و نیز رجوع کنید به ص سیزده، شعر میرزاعباسعلی اختر طوسی</ref> | ||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
میرزاعباسعلی اخترطوسی، یكی از دوستان و نزدیكان جودی، قطعه‌ای در مرثیه و مادّه‌تاریخ وفات او سروده و در ضمن آن به بعضی از احوال و اخلاق او اشاره كرده است.<ref>مروّج‌الاسلام، | میرزاعباسعلی اخترطوسی، یكی از دوستان و نزدیكان جودی، قطعه‌ای در مرثیه و مادّه‌تاریخ وفات او سروده و در ضمن آن به بعضی از احوال و اخلاق او اشاره كرده است.<ref>مروّج‌الاسلام، ج ۱، ص ۱۵۴؛ جودی، مقدمه ساعدی، ص سیزده؛ گلشن آزادی، ۱۹۰</ref> مطابق با این قطعه، جودی در ۱۳۰۲ درگذشته است<ref> جودی، مقدمه ساعدی، ص یازده، مقدمه آصفی، ص بیست؛ آقابزرگ طهرانی، ج ۹، قسم ۱، ص ۲۰۹؛ خراسانی، ص ۷۰۶</ref> | ||
گلشن آزادی در صد سال شعر خراسان<ref>گلشن آزادی، ص ۱۹۱</ref> و ریاضی در دانشوران خراسان<ref>ریاضی، ص ۲۸۳</ref>، با آنكه مصراع مادّه‌تاریخ را ذكر كرده‌اند، سال وفات جودی را ۱۳۰۱ نوشته‌اند. قبر جودی در [[حرم امام رضا(ع)]] در مقبره‌ای در صحن نو، نزدیك مقبره [[شیخ بهایی]] است.<ref> مُروّج‌الاسلام، ج ۱، ص ۱۵۴؛ جودی، مقدمه آصفی، ص۲۰؛ خراسانی، ص۷۰۶</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس| | {{پانویس|۳}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* آقابزرگ طهرانی. | * آقابزرگ طهرانی. | ||
* ارمغان، سال | * ارمغان، سال ۱۱، ش ۵، مرداد ۱۳۰۹. | ||
* عبدالجواد جودی، دیوان، چاپ مهدی آصفی، تهران، | * عبدالجواد جودی، دیوان، چاپ مهدی آصفی، تهران، ۱۳۷۲ ش. | ||
* محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا. | * محمدهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا. | ||
* غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، مشهد، | * غلامرضا ریاضی، دانشوران خراسان، مشهد، ۱۳۳۶ش. | ||
* علی‌اكبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به‌كوشش احمد كمالپور، مشهد، | * علی‌اكبر گلشن آزادی، صد سال شعر خراسان، به‌كوشش احمد كمالپور، مشهد، ۱۳۷۳ش. | ||
* علی‌اكبر مروّج الاسلام، كرامات رضویه، مشهد، | * علی‌اكبر مروّج الاسلام، كرامات رضویه، مشهد، ۱۳۷۰ـ۱۳۷۹ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{مرثیه سرایان عاشورا}} | {{مرثیه سرایان عاشورا}} | ||