توبه: تفاوت میان نسخه‌ها

توبه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ اوت ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۲۳

۸٬۶۶۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۷ اوت ۲۰۱۶

جز

←‏توبه در فقه اسلامی

دیداریویکی‌متن

کاربر ناشناس

imported>Pourrezaei

@@ خط ۳۵: / خط ۳۵: @@
 برخی از فقها برای توبه آداب خاصی نیز ذکر کرده‌اند. مثلا برخی [[غسل توبه]] را در شمار [[غسلهای مستحبی]] <ref>ابوالصلاح، ص۱۳۵</ref><ref> محقق، شرایع...، ج۱، ص۳۷</ref> و نماز توبه را در شمار [[نمازهای مستحبی]] آورده‌اند. <ref>محقق، المعتبر، ج۲، ص۳۷۴؛ ابن قدامه، المغنی، ج۱، ص۴۳۸؛ابن عابدین، ج۲، ص۲۸؛ شروانی، ج۲، ص۱۱، ۲۳۸</ref>
+==توبه از انواع گناهان==
+در منابع فقهی اقسام گناهان و طریق توبه از هریک و نیز اثر توبه در کیفرهای دنیوی مطرح شده است‌. بر این اساس‌، در ابتدا تعیین می‌شود که گناه صرفاً در محدوده حق‌اللّه است یا علاوه بر آن جنبه حق‌الناس نیز دارد.
+===توبه از گناهان حق الله===
+اگر توبه از معصیتی باشد که صرفاً حق‌اللّه  و از واجبات عبادی است‌، چنانچه از واجباتی باشد که می شود آن را جبران کرد، مانند قضا کردن نماز یا روزه ها، باید علاوه بر ندامت و تصمیم بر ترک گناه‌، در صدد جبران آن واجب نیز بر آید و اگر در زمان توبه قادربه جبران آن نیست باید قصد کند که هرگاه توانست جبران کند و در صورت بروز نشانه‌های مرگ باید وصیت کند.<ref>ابوالصلاح حلبی‌، الکافی فی‌الفقه،  ص۲۴۳؛ موسوی بجنوردی‌، ج۷، ص۳۱۹</ref> اگر میزان واجباتی را که ترک کرده نداند، باید میزانی را که یقین به‌ ترک آن دارد یا یقین به ایجاد اخلال در آن دارد، مبنا قراردهد.<ref>رجوع کنید به امام خمینی‌، تحریرالوسیله،  ج۱، ص۴۱۱، مسئله ۱۰</ref>
+در توبه از گناهانی که حد یا تعزیر دارند -مانند زنا یا شرب خمر- اگر قبل از اثبات معصیت نزد حاکم شرع ‌توبه کند، توبه وی بین او و خداوند پذیرفته و حد و تعزیر از وی ساقط می‌شود <ref>رجوع کنید به شیخ بهائی‌، جامع عباسی،  ص۴۲۲</ref> در چنین مواردی‌، اقرار به گناه واجب نیست‌، بلکه اقرار نکردن مستحب است .<ref> الموسوعه‌الفقهیه، ج۱۴، ص۱۲۱ـ۱۲۲</ref> اما چنانچه جرم وی به واسطه اقرار خودش نزد حاکم شرع اثبات شود و پس از آن توبه کند، حاکم در اجرای حد و بخشودن وی مخیر است و اگر گناه وی به واسطه شهادت شهود نزد حاکم ثابت شود و پس از آن توبه کند، حد و تعزیر از وی ساقط نمی‌گردد.<ref>رجوع کنید به شیخ بهائی‌، جامع عباسی،  ص۴۲۱ـ۴۲۲</ref>
+درصورتی که فرد مرتکب فعل حرامی شود که حد یا تعزیر ندارد -مانند دروغی که به واسطه آن ضرری به دیگری نرسد- ندامت و عزم بر ترک گناه کافی است.<ref>موسوی بجنوردی‌، القواعد الفقهیه، ج۷، ص۳۱۹</ref>
+===توبه از گناهان حق الناس===
+هر گناهی جنبه حق الله دارد، اگر علاوه بر حق‌اللّه جنبه حق‌الناس نیز داشته باشد، در همه آنها باید جنبۀ حق اللهی را با پشیمانی و عزم بر ترک گناه جبران کند و در بخش حق الناسی چند حالت دارد:
+* اگر گناه زبانی باشد (مانند قَذْفْ، تهمت و غیبت‌) لازم است از کسی که به او تعرض شده حلالیت طلبیده شود. برخی معتقدند چنانچه صاحب حق‌، به قذف یا تهمت یا غیبت علم نداشته باشد نیازی به عذرخواهی از او نیست‌، بهتر است از طرف او استغفار کند و به درگاه خداوند تضرع نماید تا توبه‌اش پذیرفته شده و در قیامت از تبعات گناه در امان بماند.<ref> موسوی بجنوردی‌، القواعد الفقهیه، ج۷، ص۳۲۱ـ۳۲۲</ref>
+* در گناهانی که ضرر و زیان بدنی به کسی وارد شده (همچون کتک زدن یا قتل) احکامی مانند قصاص و دیه‌ اجرا خواهد شد، مگر آنکه صاحب حق از حق خود گذشت کند.<ref>رجوع کنید به موسوی بجنوردی‌، القواعد الفقهیه،  ج۷، ص۳۲۰</ref>
+* در گناهانی که ضرر و زیان مالی به کسی وارد شده (مثل دزدی، کم‌فروشی، ربا)، جبران زیان مالی‌، به تفصیلی که در منابع فقهی مذکور است‌، واجب است.<ref>رجوع کنید به ابوالصلاح حلبی‌، الکافی فی الفقه، ص۲۴۳؛ موسوی بجنوردی‌، القواعد الفقهیه، ج۷، ص۳۱۹ـ ۳۲۰؛ امام خمینی‌، تحریرالوسیله، ج۲، ص۱۷۲</ref>
+===توبه از اعتقادات باطل===
+در باره توبه از اعتقادات باطل‌، اگر دیگران علم به اعتقاد باطل وی پیدا نکرده باشند توبه بین او و خدا کفایت می‌کند. اگر دیگران از اعتقاد باطل وی آگاهی یافته باشند و او دیگران را هم به پذیرفتن عقیده باطل خود دعوت نموده باشد، باید کسانی را که علم به عقیده باطل وی داشته‌اند، از فساد عقیده خود و دست کشیدن از آن باخبر کند. اگر کسانی به واسطه دعوت وی به عقاید باطل وی گرویده باشند، باید علاوه بر آگاه نمودن آنان از بطلان عقیده‌اش‌، آنان را نیز به رها کردن آن عقیده فراخواند.<ref>رجوع کنید به امام خمینی‌، تحریرالوسیله،  ج۱، ص۱۳۱</ref>
+در باب توبه از بدعت‌، بر اساس برخی روایات‌، فرد بدعتگذار تا زمانی که همه کسانی را که به واسطه بدعت وی گمراه شده‌اند از فساد عقیده‌اش آگاه نکند و آنها را به راه راست نخواند، توبه‌اش پذیرفته نیست.<ref> مجلسی‌، بحارالانوار، ج۲، ص۲۹۷</ref>
+====توبه از ارتداد====
+بر اساس نظر امامیه‌، توبه مرتد فطری و بر اساس نظر فقهای عامه توبه کسی که ارتداد وی تکرار شده است‌، پذیرفته نیست‌. بر اساس نظر امامیه‌، مرتدِ ملی ابتدا توبه داده می‌شود و چنانچه نپذیرفت حد ارتداد بر او جاری می‌گردد.<ref>امام خمینی‌، تحریرالوسیله، ج۲، ص۴۹۴ـ ۴۹۵</ref> مرتد فطری‌، به محض اثبات ارتداد، اگر مرد باشد، کشته می‌شود ولی توبه‌اش‌، اگر راستین باشد در پیشگاه خدا مقبول است.<ref>گلپایگانی‌، توضیح المسائل، ۱۴۰۹، ج۱، ص۴۱ـ۴۲</ref> زن مرتد فطری کشته نمی‌شود بلکه حدّ وی حبس‌ابد است‌، البته در معیشت بر وی سخت گرفته می‌شود تا توبه کند و درصورتی که توبه کند، توبه‌اش پذیرفته می‌شود.<ref>رجوع کنید به امام خمینی‌، تحریر الوسیله، ج۲، ص۴۹۴</ref>
+فقهای اهل سنّت بین مرتد فطری و مرتد ملی تفکیکی قائل نشده‌اند و این مباحث را تحت عنوان کسی که ارتدادش تکرار شده است مطرح نموده‌اند .<ref> الموسوعه‌الفقهیه، ج۱۴، ص۱۲۷ـ ۱۲۸</ref>
+علما به تبع اهمیتی که در قرآن و روایات به توبه داده شده است‌، کتابها و رسائلی در خصوص توبه نوشته‌اند که برخی از آنها به استقلال در باب توبه نگاشته شده و در برخی دیگر، فصل یا فصول مستقلی به این موضوع اختصاص یافته است‌.((از جمله‌: رساله فی‌التوبه اثر عبدالصمد عاملی جَبَعی‌، جد شیخ‌بهائی ؛  الرساله الکافیه فی ابطال توبه‌الخاطئه اثر شیخ مفید ؛ مسأله فی‌التوبه اثر شریف مرتضی علم‌الهدی ؛ فصلی از کتاب صراط‌النجاه محمدباقر مجلسی ))
 ===واقعیت توبه===