پرش به محتوا

فرزدق: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۶۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۷ آوریل ۲۰۲۱
جز
درجه‌بندی
جز (درجه‌بندی)
خط ۳۲: خط ۳۲:
'''هَمّام بن غالِب''' معروف به '''فَرَزدَق''' از شعرای مشهور عرب در قرن اول و دوم [[هجری قمری|هجری]]. قصیده‌ای که به صورت فی‌البداهه در ستایش [[امام زین العابدین(ع)]] و در برابر [[هشام بن عبدالملک]] سرود، معروف است.
'''هَمّام بن غالِب''' معروف به '''فَرَزدَق''' از شعرای مشهور عرب در قرن اول و دوم [[هجری قمری|هجری]]. قصیده‌ای که به صورت فی‌البداهه در ستایش [[امام زین العابدین(ع)]] و در برابر [[هشام بن عبدالملک]] سرود، معروف است.


فرزدق به خاندان [[اهل بیت]] ارادت داشت ولی در عین حال در مدح خلفای [[اموی]] نیز شعر می‌سرود و نمی‌توان وی را در ردیف [[کمیت]] و [[دعبل]] که شیفته اهل بیت بودند قرار داد.
فرزدق به خاندان [[اهل بیت]] ارادت داشت ولی در عین حال در مدح خلفای [[اموی]] نیز شعر می‌سرود.


==نسب، لقب و کنیه==
==نسب، لقب و کنیه==
همام بن غالب بن صعصعه بن عقال،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۵</ref> از بزرگان [[بنی تمیم]] به حساب می‌آمد.<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> پدرش غالب نیز فردی بخشنده و شریف و از بزرگان قوم خویش بود<ref>امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۷</ref> و مادرش لیلی بنت حابس خواهر [[اقرع بن حابس]] تمیمی از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] بود.<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> در منابع تاریخی سخن دقیقی از سال تولد او به میان نیامده است و با اختلافی که در ثبت تاریخ وفات او وجود دارد، می‌توان ولادت او را بین سالهای ۱۹ تا ۲۳ تخمین زد.
همام بن غالب بن صعصعة بن عقال،<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۵</ref> از بزرگان [[بنی‌تمیم]] به حساب می‌آمد.<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ص۷۰۹</ref> پدرش غالب نیز بخشنده و از بزرگان قوم خویش بود<ref>امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۲۶۷.</ref> و مادرش لیلی بنت حابس خواهر [[اقرع بن حابس]] تمیمی از [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]] بود.<ref>مستوفی، تاریخ گزیده، ص۷۰۹.</ref> در منابع تاریخی سخن دقیقی از سال تولد او به میان نیامده است و با اختلافی که در ثبت تاریخ وفات او وجود دارد، می‌توان ولادت او را بین سال‌های ۱۹ تا ۲۳ تخمین زد.


کنیه او ابوفراس<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۱۰۴۹.</ref> و لقبش فرزدق بود. وی پنج فرزند به نام‌های لبطه، سبطه، خبطه، رکضه و زمعه داشت که زمعه نیز شاعر بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۶.</ref>
کنیه او ابوفراس<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۱۰۴۹.</ref> و لقبش فرزدق بود. وی پنج فرزند به نام‌های لبطه، سبطه، خبطه، رکضه و زمعه داشت که زمعه نیز شاعر بود.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۶۶.</ref>


==جایگاه ادبی==
==جایگاه ادبی==
فرزدق از شعرای بزرگ عصر خود (عصر [[اموی]]) محسوب می‌شود.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹، ج۷، ص۲۱۱.</ref> عواملی همچون: بدوی بودن،<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵</ref> حضور در فصیح‌ترین قبایل عرب<ref>امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> و تیزهوشی او در پاسخگویی<ref>امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> بستر مناسبی جهت شکوفایی ذوق شعری وی فراهم آورد. گفته‌اند اگر شعر فرزدق نبود، یک سوم لغت عرب از دست می‌رفت و نیمی از روایات و اخبار نابود می‌شد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۱۰۴۹</ref>
فرزدق از شعرای بزرگ عصر [[اموی]] محسوب می‌شود.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹، ج۷، ص۲۱۱.</ref> عواملی همچون: بدوی بودن،<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۹، ص۲۶۵</ref> حضور در فصیح‌ترین قبایل عرب<ref>امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱</ref> و تیزهوشی او در پاسخگویی<ref>امین، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۹۱.</ref> بستر مناسبی جهت شکوفایی ذوق شعری وی فراهم آورد. گفته‌اند اگر شعر فرزدق نبود، یک سوم لغت عرب از دست می‌رفت و نیمی از روایات و اخبار نابود می‌شد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ص۱۰۴۹.</ref>
ذوق شاعرانه فرزدق بیشتر با هجو تناسب داشت<ref>بلعمی، تاریخنامۀ طبری، ج۵، ص۱۵۵۲</ref> و بیشتر اشعار او در قالب هجو و یا فخر قبیلگی سروده شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۹۴</ref>
ذوق شاعرانه فرزدق بیشتر با هجو تناسب داشت<ref>بلعمی، تاریخنامۀ طبری، ج۵، ص۱۵۵۲</ref> و بیشتر اشعار او در قالب هجو و یا فخر قبیلگی سروده شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۲، ص۹۴</ref>


==مذهب==
==مذهب==
در منابع [[اهل سنت]]، فرزدق [[شیعه]] دانسته شده است.<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۱۴، ص۳۵۸؛ مقدسی، احسن التقاسیم، ج۲، ص۶۱۸.</ref>شاید ملاقات وی با [[امیرالمؤمنین]](ع) و حفظ [[قرآن]] بنا بر فرمایش ایشان، سرودن اشعاری در مذمت [[ابن ملجم]]،<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۵۸۲.</ref> رفت و آمد به [[کوفه]]<ref> الکامل، پیشین، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> که پایگاه شیعیان است، ملاقات با [[امام حسین]](ع) در مسیر حرکت ایشان به سمت کوفه<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۷، ص۲۹۶۹. </ref>و سرودن ابیاتی در رثای ایشان<ref>دیوان الفرزدق، ج۱، ص۷.</ref> و مهمتر از همه، ماجرای سرودن شعر در مدح [[امام زین العابدین]](ع) در حضور [[هشام بن عبدالملک]]،<ref>تاریخ گزیده، مستوفی، ص۷۰۹.</ref> از شاخص‌ترین دلایلی است که به سبب آن، وی را در ردیف شیعیان برشمرده‌اند.
در منابع [[اهل سنت]]، فرزدق [[شیعه]] دانسته شده است.<ref>ابن اثیر، الکامل، ج۱۴، ص۳۵۸؛ مقدسی، احسن التقاسیم، ج۲، ص۶۱۸.</ref>شاید ملاقات وی با [[امام علی(ع)]] و حفظ [[قرآن]] بنا بر سفارش ایشان، سرودن اشعاری در مذمت [[ابن ملجم]]،<ref>اربلی، کشف الغمه، ج۱، ص۵۸۲.</ref> رفت و آمد به [[کوفه]]<ref> الکامل، پیشین، ج۱۰، ص۳۵۳.</ref> که پایگاه شیعیان است، ملاقات با [[امام حسین(ع)]] در مسیر حرکت ایشان به سمت کوفه<ref>طبری، تاریخ طبری، ج۷، ص۲۹۶۹.</ref>و سرودن ابیاتی در رثای او<ref>دیوان الفرزدق، ج۱، ص۷.</ref> و ماجرای سرودن شعر در مدح [[امام زین العابدین(ع)]] در حضور [[هشام بن عبدالملک]]،<ref>تاریخ گزیده، مستوفی، ص۷۰۹.</ref> از دلایلی است که به سبب آن، وی را در ردیف شیعیان برشمرده‌اند.


==فرزدق و خاندان اهل بیت==
==فرزدق و خاندان اهل بیت==
خط ۱۰۶: خط ۱۰۶:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
*ابن اثیر، عزالدین علی؛ الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، ۱۳۷۱ش.
*ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی علمی، ۱۳۷۱ش.
*ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر.
*ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر.
*ابن هشام؛ السیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران، انتشارات کتابچی، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
*ابن هشام، السیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، تهران، انتشارات کتابچی، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
*اربلی؛ کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ش، چاپ اول.
*اربلی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی‌هاشمی، ۱۳۸۱ش، چاپ اول.
*امین، سید محسن؛ مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف المطبوعات.
*امین، سید محسن، مستدرکات اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف المطبوعات.
*بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،‌دار الفکر، ۱۴۱۷ق، چاپ اول.
*بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،‌دار الفکر، ۱۴۱۷ق، چاپ اول.
*بلعمی؛ تاریخنامۀ طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، ۱۳۷۳ش، چاپ سوم.
*بلعمی، تاریخنامۀ طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، ۱۳۷۳ش، چاپ سوم.
*تهرانی، آقابزرگ؛ الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ج۱، ص۳۴۴.
*آقابزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ج۱، ص۳۴۴.
* دیوان الفرزدق، مقدمه و شرح مجید طرد، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۴ق، چاپ دوم.
*دیوان الفرزدق، مقدمه و شرح مجید طرد، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۴ق، چاپ دوم.
*ذهبی، شمس الدین، تاریخ الإسلام، بیروت،‌ دار الکتاب العربی، دوم، ۱۴۰۹ق.
*ذهبی، شمس‌الدین، تاریخ الإسلام، بیروت،‌ دار الکتاب العربی، دوم، ۱۴۰۹ق.
* طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، ۱۳۷۵ش، چاپ پنجم.
*فرزدق، دیوان الفرزدق، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
*فرزدق، دیوان الفرزدق، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
*کوفی، ابن اعثم؛ الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تحقیق غلامرضا طباطبایی مجد، تهرات، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲ش.
*کوفی، ابن اعثم، الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تحقیق غلامرضا طباطبایی مجد، تهرات، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ۱۳۷۲ش.
*مستوفی، حمدالله بن ابی بکر؛ تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم.
*مستوفی، حمدالله بن ابی‌بکر، تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۴ش، چاپ سوم.
*مسعودی، علی بن حسین؛ مروج الذهب، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، ۱۴۰۹ق، چاپ دوم.
*مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، ۱۴۰۹ق، چاپ دوم.
*مقدسی، محمد بن احمد؛ احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، مترجم علی نقی منزوی، تهران، مولفان و مترجمان ایران، ۱۳۶۱ش، چاپ اول.
*مقدسی، محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، مترجم علی‌نقی منزوی، تهران، مولفان و مترجمان ایران، ۱۳۶۱ش، چاپ اول.
{{پایان}}
{{پایان}}
{{حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا}}
{{حرکت امام حسین از مدینه تا کربلا}}
خط ۱۳۴: خط ۱۳۴:
  | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->ندارد
  | رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->ندارد
  | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد
  | کپی‌کاری = <!--از منبع مردود، از منبع خوب، ندارد-->ندارد
  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل
  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص
  | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->ندارد
  | جانبداری = <!--دارد، ندارد-->دارد
  | شناسه = <!--ناقص، کامل-->ناقص
  | شناسه = <!--ناقص، کامل-->ناقص
  | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد
  | رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->دارد
  | جامعیت = <!--ندارد، دارد-->دارد
  | جامعیت = <!--ندارد، دارد-->ندارد
  | زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد
  | زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->ندارد
  | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
  | تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
خط ۱۵۲: خط ۱۵۲:
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]]
[[رده:افراد قبیله بنی‌حنظله]]
[[رده:افراد قبیله بنی‌حنظله]]
[[رده:مقاله‌های نسبتا کامل]]