البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

وی در مقدمه کتابش، انگیزه خود از نگارش این تفسیر را ارائه منبعی برای فهم تفاسیر اهل بیت از آیات قرآنی و اسرار قرآن کریم و ضرورت آشنایی با نظرات ایشان برای فهم این کتاب آسمانی معرفی کرده است<ref>بحرانى‌، البرهان‌ فى‌ تفسير القرآن‌، ج۱، ص۴.</ref>.

علامه بحرانی در تفسیر البرهان، بسیاری از احادیث رسیده از [[اهل بیت(ع)]] در تفسیر [[قرآن]] را جمع‌آوری کرده است<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعة، ج۳، ص۹۳</ref>.

::کتاب البرهان، شما را بر بسیاری از اسرار علوم قرآن آگاه می‌سازد. برخی مسائل علوم شرعی، قصص و اخبار [[پیامبر|انبیاء]](ع) و فضائل [[اهل بیت]] امامت(ع) را برای شما، روشن می‌گرداند... من روایات را از کتب معتبر، قابل اعتماد و مورد رجوعی، انتخاب کردم که مؤلفین آنها از مشایخ معتبر و علمای منتجب هستند. اغلب روایات را از طریق [[امامیه]] نقل کرده‌ام، ولی در آنجایی که روایات [[اهل سنت]] موافق روایات [[اهل بیت(ع)]]، یا در بیان فضائل اهل بیت(ع) هستند، از آنها نیز نقل نموده‌ام. از [[ابن عباس]] نیز مقدار کمی در تفسیر آیات، نقل کرده‌ام، زیرا او شاگرد [[حضرت علی(ع)]] بوده‌است.<ref>بحرانی‌، هاشم‌، البرهان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، ج۱، ص۴</ref>

علامه بحرانی‌ در البرهان‌، تنها به‌ ذکر روایات‌ و اخبار بسنده‌ کرده‌، و سلسله‌ اسناد احادیث‌ ضبط شده‌ و احادیث‌ اهل‌ سنت‌ را به‌ صورت‌ جداگانه‌ در پایان‌ هر بخش‌ آورده‌ است‌. او کتاب‌ تفسیر خود را بیان‌ تأویل‌ آیات‌ می‌داند.<ref>بحرانی‌، هاشم‌، البرهان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، ج۱، ص۴</ref>و منظور وی‌ از تأویل‌ دقیقاً احادیث‌ نقل‌ شده‌ از [[ائمه معصومین|امامان‌ معصوم‌]](ع) و ذکر فضایل‌ آنان‌ است‌. وی‌ در خلال‌ تفسیر خود توضیحی‌ بر مطالب‌ جمع‌آوری‌ شده‌، نیفزوده‌ است‌، اما در مقدمه مفصلی‌ که‌ پیش‌ از تفسیر آورده‌، دیدگاه‌ها و تحلیل‌ خود از تفسیر و مبانی‌ آن‌ را وصف‌ کرده‌ است‌.<ref>بحرانی‌، هاشم‌، البرهان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌، ج۱، ص۲-۵</ref> مقدمه دیگری‌ نیز بر کتاب‌ او توسط [[ابوالحسن‌ شریف‌ عاملی‌ اصفهانی‌]] (د ۱۱۳۸ق‌ یا ۱۱۴۰ق‌) با عنوان‌ [[مرآة الانوار و مشکاة الاسرار]] نگارش‌ یافته‌ است‌.

و همچنین منابع دیگری که در جای جای البرهان به مناسبت نامشان آمده است.<ref>البرهان، ج ۱، ص ۷۰ - ۷۳.</ref>

[[محمد مهدی آصفی]] می‌نویسد:

::''با وجود تلاش علمی فراوان در تفسیر البرهان، این کتاب بخشی از روایات ضعیفه در [[غلو]] و تحریف را دربردارد. به نظر می‌رسد که، مصنف محترم اقدام به تصفیه و جداسازی احادیث ضعیف ننموده‌است، با اینکه اهتمام نموده، ولی اقدام او کافی نبوده‌است. ایشان از مصادری که متهم به وضع و ضعف هستند، استفاده نموده‌است، و نیز روایاتی نقل نموده که، از حیث سند، ضعیف و از حیث متن، مضطرب می‌باشند، بنابراین می‌توان گفت: البرهان یک تلاش علمی مفیدی است، که راه را برای محققین آشنا به نصوص، عارف به ضعف و اضطراب روایات و توانا در استخراج صحیح از سقیم، هموار کرده‌است. وجود روایات ضعیف و مضطرب از اهمیت کار [[سید هاشم بحرانی|سید بحرانی]] نمی‌کاهد، همانگونه که [[بحار الانوار]] مرحوم [[علامه مجلسی|مجلسی]]، دارای روایات ضعیف و مضطرب می‌باشد، امّا وجود آنها از اعتبار و عظمت تلاش مجلسی و خدمتی که به کتابخانه [[تشیع]] نمود، نمی‌کاهد. منتهی، جمع آوری و تنظیم، مرحله اول کار است، مرحله دوم، تنقیح و تصفیه آثار تفسیری مرویه از اهل بیت و جداسازی صحیح از غیر آن و مرحله سوم، استخراج و استنباط اصول و خطوط کلی شیوه تفسیری اهل بیت می‌باشد. بدون تکمیل هر سه مرحله، نمی‌توان از روایات تفسیری [[اهل بیت]] بهره فراوانی برد.''<ref>بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، مقدمه شیخ محمد مهدی آصفی. </ref>

[[آیت الله معرفت]] در [[التفسیر و المفسرون]] می‌نویسد:

# چاپ جدیدی در ۵ جلد به قطع رحلی توسط مرکز چاپ و نشر مؤسسه بعثت تهران با تحقیق گروه بحث‌های اسلامی این مؤسسه و مقدمه [[شیخ محمد مهدی آصفی]]، صورت گرفته است.

# نسخه کتابخانه [[مدرسه عالی شهید مطهری]] تهران (۲۰۵۷)