نهج الحق و کشف الصدق (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان           = نهج الحق و کشف الصدق

| عنوان اصلی     =

| برگرداننده     =

| تصویر           = کتاب نهج الحق.jpg

| زیرنویس تصویر   = [[پرونده:کتاب نهج الحق.jpg|بندانگشتی]]

| نویسنده         = [[علامه حلی]] (متوفای ۷۲۶ ق)

| تصویرگر         =

| طراح جلد       =

| زبان           = عربی

| مجموعه         = 1 جلد

| موضوع           = کلام

| سبک             = استدلالی

| ناشر           = دار الکتاب اللبنانی

| ناشر فارسی     =

| محل انتشارات   = [[بیروت]]

'''نَهجُ الحَقّ و كَشفُ الصّدق''' كتابی [[علم کلام|کلامی]] تألیف [[علامه حلی]] متوفای ۷۲۶ق است. این کتاب از کتاب های استدلالی اعتقادى [[شيعه]] است. نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا موارد اختلاف [[اهل سنت]] با [[قرآن]] و سنت در [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] را بیان کند و حقانیت [[تشیع]] را با بیان ادلّه اثبات نماید. اين كتاب علاوه بر مباحث اعتقادى، به بخشى از مباحث فقهى و [[اصول فقه]] هم پرداخته است. فضل بن روزبهان اصفهانى از اهل سنت بر اين كتاب نقدى نگاشته و آن را «ابطال الباطل و اهمال كشف العاطل» نام نهاده؛ قاضى [[سید نورالله حسینی‌ شوشتری|سيد نوراللَّه شوشترى]] نيز كتاب او را نقض نموده و اثر خويش را «[[احقاق الحق]]» ناميده است. [[محمد حسن مظفر]] نیز در اثبات عقايد شيعى نهج الحق و نقد و رد ديدگاه‏هاى فضل ابن روزبهان خنجى‏ کتاب [[دلائل الصدق لنهج الحق]] را نگاشته است.

'''ابومنصور جمال‌الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی''' معروف به '''علامه حلّی'''، از بزرگ‌ترین عالمان [[شیعه]] است. پس از مرگ [[محقق حلی]] در سال ۶۷۶ قمری که [[مرجع تقلید|مرجعیت شیعیان]] را برعهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش [[محمد خدابنده|سلطان محمد خدا بنده]] به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران گردید. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم [[فقه]]، [[اصول]]، [[عقاید]]، [[فلسفه]]، [[منطق]]، [[دعا]] و... است.

== محتوای كتاب ==

کتاب به ‏طور کلی در هشت مساله، مباحث مربوط به عقائد، [[اصول فقه]] و [[فقه]] را بیان کرده است.

این مسأله از هفت بحث تشکیل یافته است. مباحثی همچون: ادراک، شرائط رؤیت، وجوب رؤیت، امتناع ادراک با فقدان شرائط و اینکه‏ خداوند رویت نمی‌شود.

در این مسأله مولف طی هفت بحث‏ از کیفیت علم به نتیجه در قضایا، واجب بودن نظر عقلا و واجب بودن معرفت عقلا بحث می‌کند.

این مسأله از یازده مبحث تشکیل یافته؛ مباحثی پیرامون قدرت خداوند، جسم نبودن او، جهت نداشتن، اتحاد و طول نداشتن، مباحثی پیرامون کلام الهی و... مطرح‏ شده است. بحث یازدهم این مسأله مربوط به عدل بوده و از ۱۹ مطلب تشکیل یافته است که مولف طی این ۱۹ مطلب ادله عدالت خداوند، بیان و ادله [[جبریه|جبریون]] و [[قدریه|قَدَری ها]] را مورد انتقاد قرار داده و از حُسن و قُبح افعال، کسب، اراده، تکلیف و اعراض بحث می‌‏کند.

از چهار مبحث تشکیل یافته است. مبحث اول در وجوب عصمت امام، مبحث دوم در اثبات افضلیت امام از سایر مردم، مبحث سوم در طریق تشخیص امام و مبحث چهارم در تعیین امام است. مولف در ابتدا به ادله عقلی و سپس به ادله نقلی بر [[امامت]] بلافصل [[امیرالمومنین]](ع) استدلال می‌کند. علامه حلی در ادله نقلی که‏ خود به دو قسم تقسیم شده است ابتدا ۸۴ آیه و سپس ۲۷ روایت از پیامبر در امامت علی(ع) ذکر نموده است. او سپس به بیان فضائل‏ [[علی|امیرالمومنین]](ع) پرداخته و بعد از آن به بخشی از مطاعن [[خلفای ثلاثه]] اشاره می‌کند. مولف در پایان این مبحث به بعضی از مطاعن [[معاویه]] و بعضی دیگر از صحابه اشاره نموده است. او بحثی نیز پیرامون کارهای [[عایشه]] دارد.

:::مسأله هفتم: مباحثی را پیرامون اصول فقه

مؤلف مطالب‏ این بخش را در دو فصل تنظیم می‌کند؛ فصل اول مباحث مربوط به تکلیف همچون‏ حکم، اقسام واجب، مخاطب تکلیف بودن کفار، انقطاع تکلیف و تعلق تکلیف‏به محال، و فصل دوم مباحث مربوط به ادله می‌باشد؛ مباحثی همچون کتاب، [[اجماع]]، خبر، [[قیاس]]، [[استحسان]]، [[اجتهاد]].

در ۱۷ فصل بیان شده است. در واقع هر یک از فصل‏ها به نام یکی از ابواب فقهی می‏باشد و مؤلف در هر یک از آن‌ها موارد اختلافی بین شیعه امامیه و دیگر مذاهب اسلامی را بیان می‌کند.<ref>نهج الحق، ص۳۴.</ref>

== ویژگی‌های کتاب‏ ==

از آن جا که مؤلف ابحاث و ادله را بدون تعصب به مذهب خاصی بیان نموده و در آخر آنچه مطابق دلیل و برهان بوده را به عنوان عقیده خود انتخاب کرده، این کتاب تاثیر زیادی در مخالفین بدون تعصب می‌گذارد.<ref>کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.</ref>

[[فضل بن روزبهان]] اصفهانى بر اين كتاب نقدى نگاشته و آن را «ابطال الباطل و اهمال كشف العاطل» نام نهاده است. قاضى [[سید نورالله حسینی‌ شوشتری|سيد نوراللَّه شوشترى]] نيز كتاب او را نقض نموده است و اثر خويش را «احقاق الحق» ناميده است.<ref>ترجمه نهج الحق، ص 44.</ref> [[محمد حسن مظفر]] نیز در اثبات عقايد شيعى نهج الحق و نقد و رد ديدگاه‏هاى فضل ابن روزبهان خنجى‏ کتاب [[دلائل الصدق لنهج الحق]] را نگاشته است.<ref>دلائل الصدق، ص 5 و 6.</ref>

== نسخه ‏شناسى، ترجمه و چاپ ==

این کتاب چندین مرتبه به طبع رسیده است که عبارتند از:

# در سال ۱۳۷۹ ه‍.ق در بغداد توسط مطبعة دار السلام در ۵۹۰ صفحه.

# در سال ۱۴۰۲ ه‍.ق در بیروت توسط دار الکتب اللبنانی در ۵۹۰ صفحه.

# نسخه‌ای که در سال ۱۴۰۸ ه‍.ق در [[قم]] توسط موسسه دار الهجرة، با تصحیح شیخ عین الله حسنی ارموی و با مقدمه آقای رضا صدر در ۶۰۸ صفحه به چاپ رسیده و تاکنون چندین مرتبه تجدید چاپ‏ شده است. مقدمه این نسخه در مورد شخصیت [[علامه حلی]] و آثار او می‌باشد. این نسخه شامل فهرست مصادر و مآخذ و فهرست مطالب می‌‏باشد.

{{پانویس|اندازه=ریز|3}}

* حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، قم، دار الهجرة، ۱۴۲۱ ق.

* حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دار الکتاب اللبنانی.‏

* امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ ق.

* مظفر نجفى، محمد حسن‏، دلائل الصدق لنهج الحق‏، قم، آل البيت‏، ۱۴۲۲ ق.