confirmed، templateeditor
۱۲٬۰۶۳
ویرایش
ولایت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
جز (ویکی سازی) |
جز (ویکی سازی) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
واژه وِلایت را به معنای سرپرستی یا دوستی دانسته‌اند.<ref>رک: ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۶؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۵، زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۷۰۴، صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغه، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۳۷۳.</ref> به گفته [[ | واژه وِلایت را به معنای سرپرستی یا دوستی دانسته‌اند.<ref>رک: ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۶؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۵، زبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۷۰۴، صاحب بن عباد، إسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغه، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۳۷۳.</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]]، حق مطلب این است که ولایت به معنای نصرت و یاری نیست؛ بلکه به معنای سرپرستی و مالکیت تدبیر است. این معنا، معنایی عمومی است و در تمامی مشتقات آن جریان دارد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۱۷.</ref> از نظر وی ولایت عبارت است از یک نوع قرب و نزدیکی که موجب نوع خاصی از حق تصرف و مالکیت تدبیر می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۱۲.</ref> [[عبدالله جوادی آملی|آیت الله جوادی آملی]]، معنای اصلی ولایت را قرب و نزدیکی و لازمه آن را تصدی و سرپرستی امور یا نصرت و محبت دانسته است.<ref>جوادی آملی، ولایت در قرآن، ۱۳۷۹ش، ص۲۰.</ref> از نظر [[فخرالدین طریحی|فَخْرُالدّین طُریحی]]، صاحب [[مجمع البحرین و مطلع النیرین (کتاب)|مجمع البحرین]]، وَلایت به تدبیر و قدرت و فعل اشاره دارد و به معنای محبت اهل بیت و پیروانشان، امتثال اوامر و نواهی آنان و تأسی به آنها در رفتار و اخلاق است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۶۲و۴۶۳، ذیل واژه ولا.</ref> | ||
واژه ولایت، گاه به فتح واو (وَلایت) و گاه با کسر واو (وِلایت) اسعتمال شده است. گروهی از لغویون وَلایت را در مورد پیوندهایی مانند خویشاوندی، محبت، وراثت و نصرت و یاری کردن به کار برده و وِلایت را به سرپرستی و زمامداری امور معنا کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به ازهری، تهذیب اللغة، دار احیاء‌التراث العربی، ج۱۵، ص۳۲۳؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۸۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۵، ذیل واژه ولا.</ref> از نظر سیبویه، دانشمند معروف [[علم نحو]] در قرن دوم قمری، هر دو واژه به معنای زمامداری و تدبیر امور است با این تفاوت که به لحاظ ساختار صرفی، وَلایت، مصدر و وِلایت اسم مصدر است.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷.</ref> عده‌ای نیز هر دو را به معنای نصرت و یاری دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۲۵۳۰؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۸ش، ج۱۳، ص۲۰۳ و۲۰۴.</ref> | واژه ولایت، گاه به فتح واو (وَلایت) و گاه با کسر واو (وِلایت) اسعتمال شده است. گروهی از لغویون وَلایت را در مورد پیوندهایی مانند خویشاوندی، محبت، وراثت و نصرت و یاری کردن به کار برده و وِلایت را به سرپرستی و زمامداری امور معنا کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به ازهری، تهذیب اللغة، دار احیاء‌التراث العربی، ج۱۵، ص۳۲۳؛ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۸۸۵؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۵۵، ذیل واژه ولا.</ref> از نظر سیبویه، دانشمند معروف [[علم نحو]] در قرن دوم قمری، هر دو واژه به معنای زمامداری و تدبیر امور است با این تفاوت که به لحاظ ساختار صرفی، وَلایت، مصدر و وِلایت اسم مصدر است.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷.</ref> عده‌ای نیز هر دو را به معنای نصرت و یاری دانسته‌اند.<ref>نگاه کنید به ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۵، ص۴۰۷؛ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۲۵۳۰؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ۱۳۶۸ش، ج۱۳، ص۲۰۳ و۲۰۴.</ref> | ||
واژه ولایت در قرآن دو بار به فتح واو<ref>نگاه کنید به سوره، انفال، آیه ۷۲؛ سوره کهف، آیه ۴۴.</ref> و به گفته علامه طباطبایی به معنای مطلق (اعم از ولایت در نصرت یا ارث و...) به کار رفته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۱۴۱ و ۱۴۲ و ج۱۳، ص۳۱۷.</ref> اما برخی آن را به معنای ولایت در نصرت یا ارث معنا کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۶۲.</ref> گفته شده قرب و رابطه خاص، معنای مشترک و اصلی معنای این واژه در روایات است.<ref>اسعدی، ولایت و امامت؛ پژوهشی از منظر قرآن، ۱۳۹۲ش، ص۳۷.</ref> | واژه ولایت در [[قرآن]] دو بار به فتح واو<ref>نگاه کنید به سوره، انفال، آیه ۷۲؛ سوره کهف، آیه ۴۴.</ref> و به گفته علامه طباطبایی به معنای مطلق (اعم از ولایت در نصرت یا ارث و...) به کار رفته است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۱۴۱ و ۱۴۲ و ج۱۳، ص۳۱۷.</ref> اما برخی آن را به معنای ولایت در نصرت یا ارث معنا کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۸۶۲.</ref> گفته شده قرب و رابطه خاص، معنای مشترک و اصلی معنای این واژه در روایات است.<ref>اسعدی، ولایت و امامت؛ پژوهشی از منظر قرآن، ۱۳۹۲ش، ص۳۷.</ref> | ||
ولایت به معنای سرپرستی و تصدی امور که بیشتر در اندیشه [[شیعه]] مورد توجه است بر دو نوع است ولایت بر اشیاء یا شی و یا ولایت بر اشخاص یا شخص؛ ولایت بر اشیاء مانند ولایت و سرپرستی شخص بر اموال کسی که مرده است و ولایت بر شخص یا اشخاص مانند سرپرستی ولی بر همه جوانب مالی کودک، فرزند یا مجنون و یا ولایت [[خدا|خداوند]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|فرستادگان]] او مانند برخی از [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] در امور [[دنیا]] و [[آخرت]] [[مومنان]] است.<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۶،ص ۱۵؛ طاهری خرم آبادی، ولایت و رهبری در اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۸۵؛ جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۰-۱۳۲؛ حسینی تهرانی، امام شناسی، ۱۴۲۶ش، ج۵، ص۱۴-۱۸.</ref> | ولایت به معنای سرپرستی و تصدی امور که بیشتر در اندیشه [[شیعه]] مورد توجه است بر دو نوع است ولایت بر اشیاء یا شی و یا ولایت بر اشخاص یا شخص؛ ولایت بر اشیاء مانند ولایت و سرپرستی شخص بر اموال کسی که مرده است و ولایت بر شخص یا اشخاص مانند سرپرستی ولی بر همه جوانب مالی کودک، فرزند یا مجنون و یا ولایت [[خدا|خداوند]] و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|فرستادگان]] او مانند برخی از [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] در امور [[دنیا]] و [[آخرت]] [[مومنان]] است.<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۶،ص ۱۵؛ طاهری خرم آبادی، ولایت و رهبری در اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۸۵؛ جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۰-۱۳۲؛ حسینی تهرانی، امام شناسی، ۱۴۲۶ش، ج۵، ص۱۴-۱۸.</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
برخی معتقدند که [[امامت]] به معنای زمامداری و حکومت است.<ref>طاهری خرم آبادی، ولایت و رهبری در اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۹.</ref> این واژه در [[قرآن|آیات]] و [[حدیث|روایات]] [[چهارده معصوم|معصومین(ع)]] هم به معنای پیشوا و مقتدای معنوی و کسی که قول و فعل او الگو و حجت است، به کار رفته است و هم به معنای پیشوای سیاسی که از آن به ولی امر هم تعبیر می‌شود.<ref>طاهری خرم آبادی، ولایت و رهبری در اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۹.</ref> برخی مدعی شده‌اند که ولایت، به صورت مستقل از مسأله [[امامت]] مورد بحث قرار نگرفته است؛ به نحوی که یکی از مولفه‌های حقیقت امامت، ولایت و سرپرستی همه مکلفان مطرح شده است.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> | برخی معتقدند که [[امامت]] به معنای زمامداری و حکومت است.<ref>طاهری خرم آبادی، ولایت و رهبری در اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۹.</ref> این واژه در [[قرآن|آیات]] و [[حدیث|روایات]] [[چهارده معصوم|معصومین(ع)]] هم به معنای پیشوا و مقتدای معنوی و کسی که قول و فعل او الگو و حجت است، به کار رفته است و هم به معنای پیشوای سیاسی که از آن به ولی امر هم تعبیر می‌شود.<ref>طاهری خرم آبادی، ولایت و رهبری در اسلام، ۱۳۹۰ش، ص۱۲۹.</ref> برخی مدعی شده‌اند که ولایت، به صورت مستقل از مسأله [[امامت]] مورد بحث قرار نگرفته است؛ به نحوی که یکی از مولفه‌های حقیقت امامت، ولایت و سرپرستی همه مکلفان مطرح شده است.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۵.</ref> | ||
برخی از علمای [[شیعه جعفری|شیعه]] تفاوتی میان ولایت و امامت قرار نداده‌اند؛ مثلا [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] در کتاب [[آیات ولایت در قرآن (کتاب)|آیات ولایت در قرآن]]، ولایت و امامت را همواره در کنار هم به عنوان یک مفهوم قرار می‌دهد<ref>نک؛ مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، کل کتاب.</ref> وی همچنین در [[کتاب پیام قرآن]]، ولایت عامه و خاصه را به معنای امام و پیشوا عنوان می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۹، ص.</ref> در کتاب ولایت فقیه [[جوادی آملی]] نیز پیوستگی امامت و ولایت قابل مشاهده است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۴۴-۱۴۵- ۱۵۲-۱۵۳ و ۱۶۰-۱۶۱.</ref> [[مرتضی مطهری]] در کتاب [[امامت و رهبری (کتاب)|امامت و رهبری]]، ولایت را یکی از مراتب امامت و اوج آن دانسته است.<ref>مطهری، امامت و رهبری، ۱۳۸۰ش، ص۵۵-۵۷.</ref> این در حالی است که برخی از معاصران معتقدند اخذ ولایت در امور دنیوی در مفهوم امامت به معنای تنَزّل منصب امامت است؛ چرا که امامت مانند نبوّت به امور دینی متعلق است و نه دنیوی.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۴۹.</ref> | برخی از علمای [[شیعه جعفری|شیعه]] تفاوتی میان ولایت و [[امامت]] قرار نداده‌اند؛ مثلا [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] در کتاب [[آیات ولایت در قرآن (کتاب)|آیات ولایت در قرآن]]، ولایت و امامت را همواره در کنار هم به عنوان یک مفهوم قرار می‌دهد<ref>نک؛ مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، کل کتاب.</ref> وی همچنین در [[کتاب پیام قرآن]]، ولایت عامه و خاصه را به معنای امام و پیشوا عنوان می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۹، ص.</ref> در کتاب ولایت فقیه [[جوادی آملی]] نیز پیوستگی امامت و ولایت قابل مشاهده است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۴۴-۱۴۵- ۱۵۲-۱۵۳ و ۱۶۰-۱۶۱.</ref> [[مرتضی مطهری]] در کتاب [[امامت و رهبری (کتاب)|امامت و رهبری]]، ولایت را یکی از مراتب امامت و اوج آن دانسته است.<ref>مطهری، امامت و رهبری، ۱۳۸۰ش، ص۵۵-۵۷.</ref> این در حالی است که برخی از معاصران معتقدند اخذ ولایت در امور دنیوی در مفهوم امامت به معنای تنَزّل منصب امامت است؛ چرا که امامت مانند نبوّت به امور دینی متعلق است و نه دنیوی.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۴۹.</ref> | ||
==هر پیامبری ولایت ندارد== | ==هر پیامبری ولایت ندارد== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
==ولایت فعل خداوند است== | ==ولایت فعل خداوند است== | ||
آیات متعددی در [[قرآن | آیات متعددی در [[قرآن]] مانند آیه ۲۵۷ [[سوره بقره]]، آیه ۷ [[سوره اعراف]]، آیه ۶۸ [[سوره آل عمران]]، آیه ۱۱ [[سوره محمد]]، آیه ۴۰ [[سوره انفال]] آیه ۲۲ [[سوره حج]]، آیه ۴ [[سوره تحریم]] و آیه ۱۱ [[سوره رعد]] به سرپرستی و متولی بودن خداوند در جهان اشاره کرده‌اند.<ref>حسینی تهرانی، ولایت فقیه در حکومت اسلام، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۱-۲۳.</ref> | ||
متکلمان ولایتی که فعل خداست را یکی از مهمترین مسائل کلامی می‌دانند. برخی، آن را در ضمن مباحث امامت آورده‌اند و برخی دیگر، آن را به عنوان یک موضوع مستقل، مورد تحلیل قرار داده‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۷.</ref> از میان آثار مستقل کلامی که در باب ولایت در تاریخ اندیشه اسلامی ثبت شده است، آثار کسانی چون: [[ترمذی]]، [[طبری]]، [[ماوردی]] و [[ابن قتیبه]] را می‌توان نام برد.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۷.</ref> | متکلمان ولایتی که فعل خداست را یکی از مهمترین مسائل کلامی می‌دانند. برخی، آن را در ضمن مباحث امامت آورده‌اند و برخی دیگر، آن را به عنوان یک موضوع مستقل، مورد تحلیل قرار داده‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۷.</ref> از میان آثار مستقل کلامی که در باب ولایت در تاریخ اندیشه اسلامی ثبت شده است، آثار کسانی چون: [[ترمذی]]، [[طبری]]، [[ماوردی]] و [[ابن قتیبه]] را می‌توان نام برد.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۱۷۷.</ref> | ||
| خط ۱۸۸: | خط ۱۸۸: | ||
}}</onlyinclude> | }}</onlyinclude> | ||
[[Category:اعتقادات شیعه]] | |||
[[Category:اصطلاحات کلامی]] | |||
[[Category:مقاله‌های بنیادین ویکی‌شیعه]] | |||
[[Category:اصطلاحات فقهی]] | |||
[[Category:مناصب شرعی]] | |||
[[Category:اصطلاحات سیاسی]] | |||
[[Category:اختلافات کلامی شیعه و سنی]] | |||
[[Category:اعتقادات شیعه]] | [[Category:اعتقادات شیعه]] | ||
[[Category:اصطلاحات کلامی]] | [[Category:اصطلاحات کلامی]] | ||