فتوحات مسلمانان: تفاوت میان نسخه‌ها

==فتوحات چیست==

==سیر تاریخی فتوحات==

===زمینه اولین لشکرکشی===

با نبرد [[مرج الصفر]] اولین شهر شام به دست مسلمانان افتاد.<ref>ابن مسکویه الرازی، تجارب الأمم،۱۳۷۹ش، ج۱ ، ص۲۹۸ </ref>سپس [[دمشق]] به محاصره مسلمانان در آمد.<ref>البلاذری، فتوح البلدان،۱۹۸۸م، ص۱۲۱</ref> گفته شده در زمان محاصره بود که خبر عزل خالد بن ولید بدو رسید. اما یکی از اسقفان شهر با گرفتن امان‌نامه از او، راه ورود به شهر را به او نشان داد و مسلمانان وارد شهر شدند درگیری‌های زیادی در گرفت. با وجود اعتراض برخی از مسلمانان ابو عبیده امان‌نامه خالد را پذیرفت و به خلیفه نوشت که [[دمشق]] با صلح گشوده شد.<ref>البلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۱۲۳ - ۱۲۵</ref>

فتح کامل شام در خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] صورت گرفت. در ۱۵ق [[بعلبک]] و [[حمص]] با مصالحه مردم آن شهرها فتح گردید. در همین سال میان نهر اردن و بحر المیت واقع در شام جنگ بزرگ [[یرموک]] روی داد. هرقل از انطاکیه به [[قسطنطنیه]] گریخت.<ref>المقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵ ، ص۱۸۴</ref> در ۱۶ق قدس به محاصره مسلمانان درآمد. آن شهر نیز طی صلح‌نامه با مسیحیان و با حضور [[عمر بن خطاب|عمر]] به دست مسلمانان افتاد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۲۳</ref> مسلمانان که قدس را از [[معراج]] [[پیامبر]] به یاد داشتند آن را گرامی داشته و [[بیت‌المقدس]] نام نهادند.<ref>خسروشاهی، تاریخ بیت المقدس و مسئله فلسطین،۱۳۵۴ ، ص۱۵</ref>

===فتح مصر===

*'''کسب مشروعیت''': بسیاری از اعراب پس از رحلت پیامبر با حکومت مرکزی سازگاری نداشتند چنان که مسئله [[جنگ‌های رده|مرتدین]] و مانعین زکات پیش آمد. اما این فتوحات بسیاری از آن‌ها را مجاب کرد. حضرت علی(ع) گوشزد کرده است که «پس از آن خداوند فتوحاتی نصیب مسلمانان کرد، سیری پس از گرسنگی و دارایی پس از ناداری سبب شد تا چیزهایی که از اسلام برایشان‌ خوشایند نبود، در دیدگانشان خوب جلوه کند و آن‌چه از دین نزدشان مضطرب و متزلزل بود در قلبشان جای گیرد و گفتند: اگر این آیین بر حق نبود، چنین و چنان نمی­ شد».<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱ ، ص۵۷ </ref> [[حذیفة بن یمان]]، با این که از یاران نزدیک [[امام علی(ع)|علی]] بود و در فتوحات نقش داشت، خلافت عمر را چنین توصیف می‌کند: «اسلام در زمان عمر مانند مردی رو به جلو بود که هیچ گاه به عقب باز نمی‌گشت، اما با قتل عمر همواره در عقب‌روی بود».<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳ ،ص ۲۸۵</ref>

هیچ یک از مورخین گزارشی حاکی از حضور [[امیرمومنان(ع)|امیرمومنان]] در فتوحات نقل نکرده است. چنان که عمر از عثمان خواست که از آن حضرت بخواهد که در فتح ایران شخصا در سپاه حضور یابد اما حضرت نپذیرفت، ولی توصیه کرد خود [[خلیفه]] نیز همراه سپاه نرود.<ref>مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ۱۳۴۶ق، ج۲، ص۳۱۸.</ref>

لیکن گزارش‌های متعددی از ارائه مشورت توسط آن حضرت به خلفای وقت در دست است. از جمله آن که:

{{همچنین ببینید|جنگ جمل| جنگ نهروان| جنگ صفین}}

[[خالد بن سعید بن عاص]] یکی از شیعیان علی(ع)است که سه ماه از بیعت با ابوبکر خودداری کرد. ابوبکر برای فتح شام او را فرمانده سپاه کرده بود لیکن با توصیه عمر او را عزل نمود.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۵۸ق، ج۲ ، ص۱۱۱.</ref> خالد در [[جنگ اجنادین|جنگ اَجنادَین]]<ref>ابن عبدالبرّ، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۲۲</ref> و به قولی [[جنگ مرج الصفر|جنگ مَرْج الصُّفَّر]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۹۹ </ref>به شهادت رسید.

البته بلاذری خود این گزارش را با عبارت «گفته شده است» آورده که حاکی از عدم اطمینان وی بدان می‌باشد. چنان که از عبارات نیز بر نمی‌آید که ایشان برای شرکت در جنگ آمده باشند. برخی محققین [[شیعه]] نیز معتقدند این گزارش‌ها قابل اعتماد نیستند چرا که از یک سو خلفا نسبت به حضور [[اهل بیت]] در فعالیت‌های نظامی حساسیت داشتند و از دیگر سو اهل بیت به خاطر مشروعیت ندادن به فتوحات از شرکت در امور نظامی خودداری می‌کردند.<ref>منتظر القائم، تاریخ امامت، ص۱۰۹</ref>{{یاد|جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به مجله «تاریخ در آیینه پژوهش، پیش شماره دوم، بهار ۱۳۸۲، مقاله: مواضع امام علی(ع) در برابر فتوحات خلفا»، مراجعه فرمایید. http://noo.rs/D4PuM}}

==پانویس==