خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

  | عنوان        = خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه

  | تصویر      =  

[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مراجع تقلید این خطبه را همانند [[خطبه فدکیه]] دارای آهنگی رسا و شجاعانه و البته لحنی غم‌انگیزتر می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۱۱.</ref> به گفته او، اگرچه حضرت فاطمه بسیار مورد ستم واقع شده بود و به‌خاطر جراحات ناشی از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|ماجرای هجوم به خانه‌اش]] در بستر بیماری افتاده بود؛ ولی در این خطبه از حال خودش هیچ نگفت و محور تمام سخنان او [[غصب خلافت]]، مظلومیت علی(ع) و خطرات آینده این انحراف بزرگ بود و این نشانه [[ایثار]] و مقام رضا و تسلیم او در برابر خداوند است.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۱۲-۲۱۵.</ref>

حضرت فاطمه در اواخر عمر (پس از [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|واقعه هجوم به خانه‌اش]])، به بستر بیماری افتاد و زنان مهاجر و انصار به عیادت او رفتند.<ref>خزاعی و همکاران، «تحلیل خطبه عیادت بر پایه نظریه کنش گفتاری»، ص۱۶.</ref> درباره انگیزه زنان عیادت‌کننده گفته شده مردان مهاجر و انصار به دلیل اتفاقات ناگوار صورت گرفته درباره حضرت زهرا، خود را مسئول می‌دانستند؛ به‌همین‌دلیل زنان خود را به این دیدار فرستادند تا از بار گناه خود کاسته و وجدان خویش را راضی کنند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۴.</ref> همچنین برخی معتقدند که انگیزه‌های سیاسی برای بهبود رابطه خاندان پیامبر(ص) با حاکم وقت و تلطیف فضای مدینه، انگیزه این دیدار بوده است.<ref>خزاعی و همکاران، «تحلیل خطبه عیادت بر پایه نظریه کنش گفتاری»، ص۱۶.</ref>

فاطمه زهرا(س) در ابتدای خطبه، [[مهاجرین]] و [[انصار]] را به دلیل بازی خوردن از جریان حاکم<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۷.</ref> و همچنین سکوتشان در برابر جریان انحرافی و همراهی با آنان، نکوهش و از اینکه اراده‌های آهنین آنها در زمان پیامبر(ص) به سستی گراییده، شکایت می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۱.</ref> و آنان را به شمشیرهای شکسته و نیزه‌های شکافته تشبیه می‌کند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۸.</ref> به گفته [[حسینعلی منتظری]] این تشبیهات نشان از ضعف فکری و تشتت آرای [[مسلمان|مسلمانان]] در مقابل حوادث رخ داده پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] دارد.<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۳-۳۸۴.</ref> حضرت زهرا مسئولیت [[غصب خلافت]] را به عهده مهاجر و انصار می‌داند چون تابع جو حاکم شدند<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۵.</ref> و اینکه ننگ آن تا همیشه تاریخ به دامن آنها خواهد ماند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۲.</ref>

در دومین فراز خطبه، فاطمه انگیزه اصلی کنار گذاشتن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] از [[خلافت]] را تسلیم‌ناپذیری و شجاعت او در میدان‌های نبرد با دشمنان اسلام، چشیدن سوزش شمشیر او، بی‌اعتنایی او نسبت به [[مرگ]]، خشم او در راه خدا و عدم سازش با دشمنان خدا می‌داند.<ref>دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۲؛ منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۹۳-۳۹۵.</ref>

حضرت زهرا(س) در فراز بعدی، شگفتی خود را از کار [[مسلمان|مسلمانان]] ابراز می‌دارد، که به کدام دلیل به دنبال دوستان دروغین رفته و سرپرستان نااهل را انتخاب کردند و به چه امیدی این‌همه ستم و بیداد مرتکب شدند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۲-۷۴۳؛</ref> برخی نیز گفته‌اند شاید مراد حضرت در این فراز این باشد که مردم با چه مستندی، تکیه‌گاه قوی و محکمی مثل حضرت علی و اهل بیت(ع) را رها کرده و به‌جای آنان دیگران را انتخاب کرده‌اند.<ref>منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۴۱۴.</ref> به تعبیر او مردم سَر را رها کرده و دُم را چسبیده‌اند و به دنبال عوام رفتند و عالِم را رها کردند و تبهکاری خود را نیکوکاری می‌پندارند. فاطمه(س) آنها را فاسدانی می‌داند که فساد خویش را صلاح می‌انگارند.<ref>دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۴-۹۵.</ref>

هشدار نسبت به ثمره انتخاب نادرست، آخرین بخش سخنان فاطمه(س) در این دیدار است. او مردم را نسبت به شمشیرهای برنده، سلطه تجاوزکارانی ستمگر و خونخوار و هرج و مرجی فراگیر و حکومتی مستبد که ثروت مسلمانان را بر باد می‌دهد و جمعیت آنان را پراکنده می‌کند هشدار می‌دهد.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۴-۷۴۵؛ دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۵.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] شاید اشاره فاطمه(س) به حکومت [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] و افرادی چون [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]] و اتفاقاتی چون [[واقعه حره]] باشد.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۸-۲۴۱.</ref>

به گفته [[سوید بن غفله]] پس از آنکه زنان سخنان فاطمه(س) را برای مردان خود بازگو کردند، دسته‌ای از آنان برای عذرخواهی نزد آن حضرت آمدند و به بهانه اینکه با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] بیعت کرده و شرعاً نمی‌توانند [[بیعت]] خود را بشکنند، از کمک به اهل‌بیت(ع) خود را معذور دانستند. حضرت زهرا(س) پس از شنیدن سخنان آنان، گفت: دور شوید و با من سخن نگویید که عذرخواهی شما غیرصادقانه است<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۴۲۴-۴۲۶.</ref> و هیچ بهانه‌ای برای دفاع نکردن از حق نخواهید داشت و در قبال فجایعی که در آینده پیش خواهد آمد، مسئولید.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۸-۷۴۹.</ref>

==منابع خطبه==

خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار هم از راویان معصوم و هم غیرمعصوم در کتب شیعه و اهل سنت روایت شده است.<ref>فتاحی‌زاده و رسولی، «اسناد و شروح خطبه‌های حضرت زهرا سلام الله علیها»، ص۱۸.</ref> این خطبه با چندین سند نقل شده<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۱۵.</ref> ازجمله:  

==شرح‌ها==

خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مدینه هم به‌صورت مستقل و هم در ضمن کتاب‌ها درباره آن حضرت و شروح خطبه‌های او، شرح داده شده است.  

==متن و ترجمه خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه==

{{خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه}}

{{پانوشت}}