قبرستان: تفاوت میان نسخه‌ها

==مفهوم‌شناسی و اهمیت==

قبرستان مکانی است که در آنجا قبرها در کنار هم قرار گرفته و مرده آدمی را در آن [[دفن]] کنند.<ref>عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه «قبر»؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه «قبر».</ref> قَبْر واژه‌ای عربی و اسم محل دفن میت است<ref>سلیمان، «قبر»، ص۳.</ref> و محل اجتماع قبرها را مَقْبَرِة گویند.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ذیل واژه «قبر».</ref>

در آموزه‌های دینی، قبرستان مکانی مورد احترام است.<ref>لطیفی، [http://shabestan.ir/TextVersionDetail/323297 «احترام به قبور بزرگان دین سیره ائمه چهارگانه اهل سنت است»]، خبرگزاری شبستان.</ref> در میان قبرستان‌های [[مسلمان|مسلمانان]] برخی مانند [[بقیع]] و [[قبرستان وادی‌السلام (نجف)|وادی السلام]] از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. [[شیعه|شیعیان]] به دلیل ارادت به [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] و [[امامزاده|فرزندانشان]]، مردگانشان را در نزدیکی قبر آنها دفن می‌کنند، این مکان‌ها اگرچه محل دفن اموات بوده و هست، اما عرفاً به آن قبرستان گفته نمی‌شود.<ref>فقیه بحرالعلوم، «تاریخچه انتقال جنائز به عتبات عالیات (شهر کربلا)»، ص۱.</ref>

==قبرستان‌های معروف==

*[[قبرستان وادی‌السلام (نجف)|قبرستان وادی‌السلام]]: قبرستانی بزرگ و تاریخی در شهر [[نجف]] است که به سبب وجود [[حدیث|احادیثی]] درباره فضیلت آن، برای [[شیعه|شیعیان]] اهمیت دارد. دو مقبره منسوب [[هود (پیامبر)|هود]] و [[صالح (پیامبر)|صالح]] پیامبر نیز در این قبرستان واقع است.<ref>عبدالصاحب مظفر، «بررسی تاریخ خاکسپاری در نجف و وادی السلام»، ص۱.</ref>

[[پرونده:قبرستان بقیع.jpg|200px|بندانگشتی|قبرستان بقیع در [[مدینه]]]]

*[[بقیع|قبرستان بقیع]]: کهن‌ترین قبرستان مسلمانان که در [[مدینه]] و نزدیکی [[مسجدالنبی]] قرار دارد.<ref>رفعت پاشا، مرآت الحرمین (ترجمه)، ۱۳۷۷ش، ص۴۴۷.</ref> چهار امام شیعیان یعنی [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]]، [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]، [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] و [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در این قبرستان مدفون هستند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۳۵۳-۳۵۶.</ref>

*[[قبرستان معلاة]]: قبرستانی قدیمی که شمال شرقی [[مکه]] واقع است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرّمه و مدینه منوّره، ۱۳۸۴ش، ص۱۲۹.</ref> اجداد پیامبر اسلام(ص)، [[عبدمناف بن قصی|عبدمناف]]، [[هاشم بن عبدمناف|هاشم]] و [[عبدالمطلب]]، در آنجا مدفون هستند.<ref>ازرقی، کتاب اخبار مکة شرفها الله تعالی و ما جاء فیها من الآثار، ص۴۳۳.</ref>

*[[قبرستان ابن‌بابویه]]: قبرستانی بزرگ و تاریخی در [[ری|شهرری]] است که شکل‌گیری آن به دوره فتحعلی‌شاه قاجار می‌رسد.<ref>منصوری، ‌ «شناخت عوامل مؤثر در شکل‌گیری گورستان‌های تاریخی»، ص۲۲.</ref>

[[پرونده:قبرستان باب الصغیر.jpg|200px|بندانگشتی|قبرستان باب الصغیر در [[دمشق]]]]

*[[قبرستان باب‌الصغیر]]: قبرستانی مهم و قدیمی در [[دمشق]] و مدفن برخی فرزندان [[امامان شیعه]]، [[صحابه]] و [[تابعین]] است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵ق، ج۲، ص۴۶۸.</ref> قدمت باب الصغیر به نخستین سال‌های ورود [[اسلام]] به سرزمین [[شام]] می‌رسد. [[مقام رئوس‌الشهداء]] (مدفن سرهای [[شهدای کربلا]]) در نزدیکی باب الصغیر واقع شده و بر اهمیت آن افزوده است.<ref>فهری، مراقد اهل البیت، ۱۴۲۸ق، ص۳۹-۴۰.</ref>

*[[قبرستان شیخان]]: قبرستانی در [[قم]] که مرقد دو [[حدیث|مُحَدِّث]] مشهور، [[زکریا بن ادریس اشعری قمی|زکریا بن ادریس]] و [[زکریا بن آدم اشعری قمی|زکریا ابن آدم]] در آن قرار دارد و از همین جهت نام شیخان به خود گرفته است.<ref>احمدیان، شیخان قم، ۱۳۸۳ش، ص۳۲-۳۵.</ref>

[[پرونده:تصویر قبرستان تخت فولاد.jpg|250px|بندانگشتی|قبرستان تخت فولاد در [[اصفهان]]]]

==احکام و آداب قبرستان==

[[پرونده:قبرستان هلسینکی.jpg|بندانگشتی|200px|نقش [[شهادتین]] روی سنگ‌قبرهای مسلمانان اروپا]]

در متون اسلامی برای قبرستان، احکام و آداب مخصوصی ذکر شده است که از جمله آنها می‌توان به سلام دادن به مردگان، حفظ احترام و نظافت قبرستان و عدم دفن کفار در قبرستان مسلمانان اشاره کرد.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۲۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۹، ص۳۰۱.</ref>

===زیارت اهل قبور===

{{اصلی|زیارت قبور}}

زیارت قبور از [[سنت|سنت‌های اسلامی]] است که در میان [[مسلمان|مسلمانان]] رواج دارد. توجه به آیات [[قرآن|قرآن کریم]]، [[فتوا|فتاوای]] علمای شیعه و اهل سنت درباره زیارت، و همچنین اتکا به [[سیره]] عملی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] و [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل بیت(ع)]] نشان می‌دهد که زیارت قبور، به‌ویژه زیارت قبور انبیا، ائمه و صالحان فضیلت دارد.<ref>محمدی‌نژاد، «زیارت قبور و سفرهای زیارتی از نگاه اهل سنت»، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۷–۱۴۸.</ref>

==پانویس==

==منابع==

{{منابع}}

* احمدیان، مینا، شیخان قم: زندگینامۀ بززگان مدفون در شیخان کبیر (گلزار شیخان). قم، انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۳ش.

* ازرقی، محمدبن عبدالله، کتاب اخبار مکة شرفها الله تعالی و ما جاء فیها من الآثار، روایة اسحاق بن احمد خزاعی، در اخبار مکة المشرفة، ج۱، غتنغه ۱۲۷۵ق.

* طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.

* عبدالصاحب مظفر، محسن، «بررسی تاریخ خاکسپاری در نجف و وادی السلام»، مترجم محمدحسین خوشنویس، در فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳۹، تابستان ۱۳۹۸ش.

* انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، ۱۳۸۱ش.

* فقیه بحر العلوم، محمدمهدی، «تاریخچه انتقال جنائز به عتبات عالیات (شهر کربلا)»، در فصلنامه فرهنگ زیارت، دوره ۸، شماره ۳۳، دی ۱۳۹۶ش.