پرش به محتوا

دفاع از مظلوم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:


==جایگاه==
==جایگاه==
دفاع از مظلوم از واجبات فطری و عقلی دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۶ش، ج۲۰، ص ۴۶۷-۴۶۴؛ حسینی همدانی، انوار درخشان فی تفسیر القرآن، ۱۳۸۰ق، ج۱۵، ص۶۵.</ref> روایاتِ دفاع از مظلوم را در حد [[تواتر]] دانسته‌اند.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۲۸، ص۱۵۶-۱۵۷.</ref> در [[حدیث|روایات اسلامی]] پاداش دفاع از مظلوم، هم‌نشینی با پیامبر(ص)<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۷۵.</ref> و [[کفاره|کفاره]] گناهان بزرگ شناخته شده است.<ref>سید رضی، نهج‌البلاغه، حکمت ۲۴.</ref> [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نقل کرده که اگر کسی ندای استغاثه و طلب یاری مظلومی را بشنود و به او پاسخ ندهد، [[مسلمان]] نیست.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۴.</ref>
دفاع از مظلوم از واجبات فطری و عقلی دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۶ش، ج۲۰، ص ۴۶۷-۴۶۴؛ حسینی همدانی، انوار درخشان فی تفسیر القرآن، ۱۳۸۰ق، ج۱۵، ص۶۵.</ref> روایاتِ دفاع از مظلوم را در حد [[تواتر]] دانسته‌اند.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۲۸، ص۱۵۶-۱۵۷.</ref> در [[حدیث|روایات اسلامی]] پاداش دفاع از مظلوم، هم‌نشینی با پیامبر(ص)<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۷۵.</ref> و [[کفاره|کفاره]] گناهان بزرگ شناخته شده است.<ref>سید رضی، نهج‌البلاغه، حکمت ۲۴.</ref> [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نقل کرده که اگر کسی ندای استغاثه و طلب یاری مظلومی را بشنود و به او پاسخ ندهد، [[مسلمان]] نیست.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۴.</ref> [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] قبل از [[بعثت]]، به‌عنوان نماینده [[بنی‌هاشم]] در پیمان [[حلف الفضول|حِلْفُ الفُضُول]] که دفاع از مظلوم در مقابل ظالم بود، شرکت کرد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۱؛ ابن‌هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۱۳۴.</ref>
 
[[قرآن]] در ابتدای [[سوره تکویر]] در مورد دخترانی که زنده به گور می‌شدند سخن می‌گوید. [[محسن قرائتی]] مفسر شیعه معتقد است هفت آیه اول این سوره مقدمه است و سپس در آیه ۸ و ۹ می‌گوید: «در آن هنگام از دختران زنده به گور شده سؤال شود به چه جرم و گناه کشته شدند؟!»<ref>«[https://gharaati.ir/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D9%88%D8%AD%DB%8C/ دفاع از مظلوم، حکم عقل و وحی]»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.</ref> از نگاه قرائتی این آیات دفاع خداوند از دختران مظلوم است. وی در تفسیر این آیات از تعبیر «برای مظلوم، خدا روضه خوانده» استفاده کرده است.<ref>«[https://gharaati.ir/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D9%88%D8%AD%DB%8C/ دفاع از مظلوم، حکم عقل و وحی]»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.</ref>


{{جعبه نقل قول|دفاع از مظلوم، همیشه یک نقطه درخشان است. کنار نیامدن با ظالم، رشوه نپذیرفتن از زورمند و زرمند و پا فشردن بر حقیقت، ارزشهایی است که هیچ وقت در دنیا کهنه نمیشود. در شرایط و اوضاع و احوال گوناگون، این خصوصیات همیشه باارزش است. <ref>«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3096 بیانات در خطبه‌های نماز جمعه ۲۱ رمضان]»، سایت khamenei.ir.</ref>|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2|title=سید علی خامنه‌ای|اندازه قلم=|عرض=300px}}
{{جعبه نقل قول|دفاع از مظلوم، همیشه یک نقطه درخشان است. کنار نیامدن با ظالم، رشوه نپذیرفتن از زورمند و زرمند و پا فشردن بر حقیقت، ارزشهایی است که هیچ وقت در دنیا کهنه نمیشود. در شرایط و اوضاع و احوال گوناگون، این خصوصیات همیشه باارزش است. <ref>«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3096 بیانات در خطبه‌های نماز جمعه ۲۱ رمضان]»، سایت khamenei.ir.</ref>|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2|title=سید علی خامنه‌ای|اندازه قلم=|عرض=300px}}


[[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] معتقد است [[خدا|خداوند]] از بدگویی و بدنام نمودنِ دیگران، منع کرده است مگر در مورد فرد مظلوم. وی معتقد است براساس آیات قرآن<ref>سوره نساء، آیه ۱۴۸.</ref> خداوند به مظلوم اجازه می‌دهد «فریاد کند بدگویی کند ... شعار بدهد» و علت آن این است که «این راه احقاق حق است».<ref name=":0">مطهری، پانزده گفتار، ۱۳۸۰ش، ص۹۶.</ref>
[[مرتضی مطهری|مرتضی مطهری]] معتقد است [[خدا|خداوند]] از بدگویی و بدنام نمودنِ دیگران، منع کرده است مگر در مورد فرد مظلوم. وی معتقد است براساس آیات قرآن<ref>سوره نساء، آیه ۱۴۸.</ref> خداوند به مظلوم اجازه می‌دهد «فریاد کند بدگویی کند ... شعار بدهد» و علت آن این است که «این راه احقاق حق است».<ref name=":0">مطهری، پانزده گفتار، ۱۳۸۰ش، ص۹۶.</ref>
===وجوب شرعی دفاع از مظلوم===
===وجوب شرعی دفاع از مظلوم===
[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] و [[جعفر کاشف‌الغطاء|کاشف الغطاء]] دفاع از مظلوم را در صورت گمان به سالم ماندن و قدرت و توانایی بر یاری رساندن، [[واجب کفایی]] دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۳۱۰؛ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۶۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] (زاده [[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵ش]])، [[مرجع تقلید]] و از مُفسران قرآن، با استناد به [[آیه ۷۵ سوره نساء]]{{یاد|وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا؛ چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند و) دائم می‌گویند: بار خدایا، ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاری فرست.}} دفاع از مظلوم را یکی از مصادیق [[جهاد دفاعی]] ذکر کرده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۲۱.</ref> [[میرزا جواد تبریزی|جواد تبریزی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۵ هجری شمسی|۱۳۸۵ش]])، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] [[شیعه]]، دفاع از مظلوم را [[واجب]] شمرده است.<ref>.تبریزی، اسس الحدود و التعزیرات، ۴۱۷ق، ص۴۵۹.
[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] و [[جعفر کاشف‌الغطاء|کاشف الغطاء]] دفاع از مظلوم را در صورت گمان به سالم ماندن و قدرت و توانایی بر یاری رساندن، [[واجب کفایی]] دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۳۱۰؛ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۶۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] (زاده [[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵ش]])، [[مرجع تقلید]] و از مُفسران قرآن، با استناد به [[آیه ۷۵ سوره نساء]]{{یاد|وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا؛ چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند و) دائم می‌گویند: بار خدایا، ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاری فرست.}} دفاع از مظلوم را یکی از مصادیق [[جهاد دفاعی]] ذکر کرده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۲۱.</ref> [[میرزا جواد تبریزی|جواد تبریزی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۵ هجری شمسی|۱۳۸۵ش]])، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] [[شیعه]]، دفاع از مظلوم را [[واجب]] شمرده است.<ref>.تبریزی، اسس الحدود و التعزیرات، ۴۱۷ق، ص۴۵۹.
خط ۱۸: خط ۱۶:


===دفاع از ملت‌های مظلوم===
===دفاع از ملت‌های مظلوم===
در دفاع از مظلوم تفاوتی میان [[اسلام]] و [[کفر]] قرار نداده‌اند و گفته شده از فرد کافر نیز در صورت مظلوم بودن باید دفاع کرد.<ref>«[https://gharaati.ir/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D9%88%D8%AD%DB%8C/ دفاع از مظلوم، حکم عقل و وحی]»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.</ref> بنابر فتوای فقها، دفاع از مظلوم محدود به هیچ مرز جغرافیایی نیست.<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۸.</ref> [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] قبل از [[بعثت]]، به‌عنوان نماینده [[بنی‌هاشم]] در پیمان [[حلف الفضول|حِلْفُ الفُضُول]] که دفاع از مظلوم در مقابل ظالم بود، شرکت کرد.<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۴۱؛ ابن‌هشام، السیرة النبویة، دار المعرفة، ج۱، ص۱۳۴.</ref>
در دفاع از مظلوم تفاوتی میان [[اسلام]] و [[کفر]] قرار نداده‌اند و گفته شده از فرد کافر نیز در صورت مظلوم بودن باید دفاع کرد.<ref>«[https://gharaati.ir/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D9%88%D8%AD%DB%8C/ دفاع از مظلوم، حکم عقل و وحی]»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.</ref> بنابر فتوای فقها، دفاع از مظلوم محدود به هیچ مرز جغرافیایی نیست.<ref>شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۸.</ref> چنان‌که در اصل سوم از [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] به «حمایت بی دریغ از مستضعفان جهان» تأکید شده است.<ref>«[https://ccri.ac.ir/fa/news/1395/%D8%A7%D8%B5%D9%84-3-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C اصل ۳ قانون اساسی]»، پژوهشکده شورای نگهبان.</ref> فقیهانی نظیر [[محمدحسین کاشف‌الغطاء|محمدحسین کاشف الغطاء]]،<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/516994/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D9%82%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7% «المرجعیة الشیعیة و قضایا العالم الإسلامی من فتاوی و مواقف الإمام الشیخ محمد الحسین آل کاشف الغطاء عن فلسطین»]، مجله الموسم، ص۱۹۱.</ref> [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]<ref>اباذری، آیت‌الله بروجردی آیت اخلاص، ۱۳۸۳ش، ص۱۱۷.</ref> و [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۱۹۹.</ref> به وجوب دفاع از مردم فلسطین فتوا داده‌اند.{{جعبه نقل قول|{{شعر۲|هر کجا فریاد خیزد مقصد فریاد شو{{سخ}}سایه بر مظلوم گستر آفتاب داد باش<ref>رونی، «[https://ganjoor.net/rooni/divan/ghaside/sh41 دیوان اشعار، قصاید، شمارهٔ ۴۱]» سایت گنجور.</ref>}}|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2|منبع=|عنوان=ابوالفرج رونی}}
 
در اصل سوم از [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] به «حمایت بی دریغ از مستضعفان جهان» تأکید شده است.<ref>«[https://ccri.ac.ir/fa/news/1395/%D8%A7%D8%B5%D9%84-3-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C اصل ۳ قانون اساسی]»، پژوهشکده شورای نگهبان.</ref> فقیهانی نظیر [[محمدحسین کاشف‌الغطاء|محمدحسین کاشف الغطاء]]،<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/516994/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D9%82%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7% «المرجعیة الشیعیة و قضایا العالم الإسلامی من فتاوی و مواقف الإمام الشیخ محمد الحسین آل کاشف الغطاء عن فلسطین»]، مجله الموسم، ص۱۹۱.</ref> [[سید حسین طباطبایی بروجردی|آیت‌الله بروجردی]]<ref>اباذری، آیت‌الله بروجردی آیت اخلاص، ۱۳۸۳ش، ص۱۱۷.</ref> و [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲، ص۱۹۹.</ref> به وجوب دفاع از مردم فلسطین فتوا داده‌اند.{{جعبه نقل قول|{{شعر۲|هر کجا فریاد خیزد مقصد فریاد شو{{سخ}}سایه بر مظلوم گستر آفتاب داد باش<ref>رونی، «[https://ganjoor.net/rooni/divan/ghaside/sh41 دیوان اشعار، قصاید، شمارهٔ ۴۱]» سایت گنجور.</ref>}}|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2|منبع=|عنوان=ابوالفرج رونی}}


==دفاع از مظلوم در حکومت امام علی(ع)==
==دفاع از مظلوم در حکومت امام علی(ع)==
خط ۳۰: خط ۲۶:


==مذمت مظلومی که از خود دفاع نمی‌کند==
==مذمت مظلومی که از خود دفاع نمی‌کند==
شهید مطهری عالم شیعه معتقد است در [[اسلام]] با ضعف و «زبون‌پروری» مبارزه شده است. از نگاه وی اسلام به همان درجه که ظالم را دشمن می‌دارد، دشمن آدمی است که در مقابل ظالم، با اینکه قدرت دارد، تسلیم است.<ref>مطهری، پانزده گفتار، ۱۳۸۰ش، ص۹۶.</ref> از امام علی(ع) نقل شده که افراد ضعیف و ناتوان هرگز نمی‌توانند ستم را از خود دور کنند و حق جز با تلاش و کوشش به دست نمی‌آید.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحی صالح، خطبه ۲۹، ص۷۳.</ref>
مطهری روحانی اندیشمند شیعه معتقد است در [[اسلام]] با ضعف و «زبون‌پروری» مبارزه شده است. از نگاه وی اسلام به همان درجه که ظالم را دشمن می‌دارد، دشمن آدمی است که در مقابل ظالم، با اینکه قدرت دارد، تسلیم است.<ref>مطهری، پانزده گفتار، ۱۳۸۰ش، ص۹۶.</ref> از امام علی(ع) نقل شده که افراد ضعیف و ناتوان هرگز نمی‌توانند ستم را از خود دور کنند و حق جز با تلاش و کوشش به دست نمی‌آید.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحی صالح، خطبه ۲۹، ص۷۳.</ref>


[[سید محمد حسینی بهشتی|شهید بهشتی]] سیاستمدار و عالم شیعی معتقد است در اسلام ستم‌پذیری به اندازه ستمگری [[گناه]] است. بهشتی معتقد بود اگر شخصی ستم‌پذیر شد در ابتدا باید خود را ملامت کند. وی سپس به [[آیه ۳۸ اعراف]] استناد می‌کند که برخی [[جهنم|جهنمیان]] برای دیگران عذاب دوبرابر می‌خواهند زیرا آن‌ها را گمراه کردند. قرآن، در پاسخ، گناه هر دو گروه را یکسان دانسته و می‌گوید برای هر دو گروه عذاب دو برابر است.<ref>«[https://www.aparat.com/v/6yAgZ سخنان عجیب شهید آیت الله بهشتی در مورد ستم پذیری]»، سایت آپارات.</ref>
[[سید محمد حسینی بهشتی|محمد بهشتی]] مجتهد سیاستمدار شیعی معتقد است در اسلام ستم‌پذیری به اندازه ستمگری [[گناه]] است. بهشتی معتقد بود اگر شخصی ستم‌پذیر شد در ابتدا باید خود را ملامت کند. وی سپس به [[آیه ۳۸ اعراف]] استناد می‌کند که برخی [[جهنم|جهنمیان]] برای دیگران عذاب دوبرابر می‌خواهند زیرا آن‌ها را گمراه کردند. قرآن، در پاسخ، گناه هر دو گروه را یکسان دانسته و می‌گوید برای هر دو گروه عذاب دو برابر است.<ref>«[https://www.aparat.com/v/6yAgZ سخنان عجیب شهید آیت الله بهشتی در مورد ستم پذیری]»، سایت آپارات.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۴۵۴

ویرایش