عصمت حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

عصمت فاطمه(س) در کتاب‌های تفسیری و ذیل برخی از [[آیه|آیات قرآن]] مطرح شده و از آنجا به مباحث و منابع کلامی و [[اصول فقه]] راه یافته است.<ref>کافی و شفیعیان، «عصمت فاطمه(س)»، ص۷۲.</ref> گفته شده که پیشینه طرح عصمت حضرت فاطمه به زمان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] و برخی سخنان او و نیز برخی آیات قرآن همچون [[آیه مباهله]] و [[آیه تطهیر]] بازمی‌گردد.<ref>کافی و شفیعیان، «عصمت فاطمه(س)»، ص۷۱.</ref> نخستین گزارش‌های تاریخی درباره عصمت فاطمه(س) نیز به زمان پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] و به ماجرای مصادره فدک برمی‌گردد که در آن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]<ref>نگاه کنید به صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۹۱و۱۹۲.</ref> بر اساس آیه تطهیر به معصوم بودن حضرت زهرا استناد کرده است.<ref>کافی و شفیعیان، «عصمت فاطمه(س)»، ص۷۱.</ref>

علمای شیعه برای اثبات عصمت فاطمه(س) به آیه تطهیر استناد کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> بر اساس روایات منقول از [[شیعه]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۸۷؛ بحرانی، غایة المرام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۹۳-۲۱۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۷-۳۱۹. در کتاب غایة المرام ۳۴ روایت از منابع شیعه نقل شده است.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاءالتراث العربی، ج۴، ص۱۸۸۳، ح۶۱؛ ترمذی، سنن تزمذی، ۱۳۹۵ق، ج۵، ص۳۵۱، ح۳۲۰۵ و ص۳۵۲، ح۳۲۰۶ و ص۶۶۳، ح۳۷۸۷؛ ابن حنبل، مسند الامام احمد بن حنبل، ۱۴۲۱ق، ج۲۸، ص۱۹۵، ج۴۴، ص۱۱۸-۱۲۱. سید هاشم بحرانی در کتاب غایة المرام، ۴۱ روایت از اهل‌سنت در این باره نقل کرده است. نگاه کنید به بحرانی، غایةالمرام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۳-۱۹۲.</ref> این آیه در شأن [[اصحاب کساء|اصحاب کِساء]] نازل شده است. ازاین‌رو، مراد از اهل‌بیت در آیه [[پنج‌تن]] (پیامبر(ص)، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، حضرت زهرا(س) و [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]]) هستند.<ref>بحرانی، غایةالمرام، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۹۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۱؛ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۳۸۷-۳۹۲.</ref> براساس برخی روایات، پیامبر(ص) در هر [[نماز صبح]] و بر پایه روایاتی دیگر، در هر [[نماز]] بر در خانه فاطمه(س) می‌آمد و سلام می‌داد و می‌فرمود: ای اهل‌بیت نماز نماز! و سپس آیه تطهیر را تلاوت می‌کرد.<ref>نگاه کنید به کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۳۸و۳۳۹؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۶، ص۳۱۸ و ۳۱۹؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۲۲، ص۴۰۲.</ref> فخر رازی روایتی را که در شأن نزول آیه تطهیر نقل شده و اهل‌بیت را اصحاب کساء معرفی کرده، مورد اتفاق اهل حدیث و تفسیر دانسته است.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۲۴۷.</ref> در این آیه از [[اراده الهی|اراده خداوند]] به از بین بردن رجس از اهل‌بیت(ع) خبر داده و  از بین بردن رجس و پلیدی از اهل‌بیت(ع)، به معنای عصمت آنهاست.<ref>فاریاب، عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۰ش، ص۳۳۵ و ۳۳۶.</ref>

حدیث بَضْعَه را از جمله دلایل عصمت حضرت زهرا(س) شمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> در این حدیث که علامه مجلسی آن را [[متواتر]] شمرده،<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۵.</ref> آزار و خشم فاطمه، اذیت و خشم رسول خدا(ص) و خشنودی او، خشنودی رسول خدا(ص) شمرده شده است. بر این اساس، اگر حضرت زهرا(س) مرتکب گناه می‌شد، به صورت مطلق و در هر حال، اذیت و آزار و خشم او، اذیت و خشم پیامبر(ص) محسوب نمی‌شد. پس اگر کسی با منع کردن او از گناه، موجب ناراحتی او می‌شد، ناراحتی او به جا بود و موجب ناراحتی پیامبر(ص) نبود.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۳۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۷ و۳۳۸.</ref> از آنجا که خداوند جز به [[عمل صالح|اعمال صالح]] خشنود نمی‌شود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمی‌دهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب می‌شد، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.</ref> برخی از عالمان از این حدیث، عصمت از گناه و برخی همچون [[حسین وحید خراسانی|آیت الله وحید خراسانی]] عصمت مطلق (عصمت از گناه و خطا) را برداشت کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به روحی برندق، «قلمرو عصمت فاطمه زهرا(س) در حدیث فاطمه بضعة منی»، ص۸۳-۸۵.</ref>

حدیث بضعه در منابع اهل‌سنت مانند [[صحیح البخاری (کتاب)|صحیح بخاری]]<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۲۱ و ۲۹.</ref> و [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]]<ref>مسلم نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ۱۹۰۲ و ۱۹۰۳.</ref> نقل شده است.<ref>نگاه کنید به مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۳۳۶ و ۳۳۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۲۲، ص۴۰۴ و ۴۰۵.</ref> در برخی روایات، خشنودی و ناخشنودی فاطمه، خشنودی و ناخشنودی خداوند دانسته شده است.<ref>نگاه کنید به: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۴۶ و ۴۷؛ مفید، الامالی، ۱۴۱۳ق، ص۹۵؛‌ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۰۸ و ج۲۲، ص۴۰۱؛ ابن مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب، دار الاضواء، ۲۸۴ و ۲۸۵.</ref>

به گفته [[حسن حسن‌زاده آملی]]، [[فخر رازی]]، [[مجتهد|فقیه]] و مفسر اهل سنت در قرن ششم قمری، با اینکه در همه چیز شک می‌کرد و به «امام المُشَکِّکین» معروف بود، اما در عصمت حضرت زهرا(س) شک و تردیدی نداشت.<ref>حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۶۰۳، نکته ۷۴۸.</ref>

* ابن‌شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب(ع)، قم، علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.

* ابن مغازلی، مناقب الامام علی بن ابی‌طالب، دار الاضواء، بی‌تا.

* [[حسن‌زاده آملی]]، حسن، هزار و یک نکته، تهران، رجاء، چاپ پنجم، ۱۳۶۵ش.

* [http://kalam.saminatech.ir/Article/18494 روحی برندق، کاوس، «قلمرو عصمت فاطمه زهرا(س) در حدیث فاطمه بضعة منی»]، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی کلامی، شماره ۲۲، تابستان ۱۳۹۵ش.

* سبحانی، جعفر، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، ۱۳۸۹ش (نسخه الکترونیک کتابخانه قائمیه).

* صدوق، محمد بن علی بن بابویه، علل الشرایع، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.

* صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون اخبار الرضا(ع)، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.

* کلینی، محمد بن یعقوب، [[الکافی]]، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

* مجلسی، محمدباقر، [[بحار الانوار]] الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

* مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الامالی، تحقیق حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.