نیمه شعبان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:چراغانی_در_جشن_نیمه_شعبان.jpg|350px|بندانگشتی|جشن نیمه شعبان]]

جشن نیمه شعبان از جشن‌های بزرگ شیعیان است که به مناسبت [[میلاد امام مهدی(عج)]] برگزار می‌شود. در [[ایران]]، [[مسجد جمکران]] و در [[عراق]]، [[کربلا]] محل تجمع شیعیان در نیمه شعبان است. پس از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب ۱۳۵۷ش]] روز نیمه شعبان در تقویم ایران تعطیل رسمی اعلام شده است.

==جشن میلاد امام مهدی(عج)==

[[پرونده:جشن نیمه شعبان در جمکران.jpg|400px|بندانگشتی| مراسم [[احیا]] و جشن نیمه شعبان در [[مسجد جمکران]]]]

در [[عراق]] نیز شیعیان ضمن برگزاری جشن نیمه شعبان، به [[زیارت امام حسین(ع)]] می‌روند. پیاده‌روی به سمت [[کربلا]] در ایام نیمه شعبان مرسوم است. جشن‌های نیمه شعبان توسط شیعیان در کشورهای [[بحرین]]، [[یمن]]، [[مصر]]، [[لبنان]]، [[سوریه]] و [[هند]] نیز برگزار می‌شود.<ref>[http://www.ido.ir/pages/?id=250302 پژوهشی بر آیین‌های جشن نیمه شعبان در کشورهای اسلامی]، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی.</ref>

در روایتی از [[امام صادق(ع)]] شب نیمه شعبان برترین شب‌ها پس از [[شب قدر]] معرفی شده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح  المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۸۳۱؛ سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۳۱۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۸۵ و ج۹۵، ص۴۰۹.</ref> روایات نقل‌شده از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[امامان شیعه]] بر اهمیت [[احیا|شب‌زنده‌داری]] و [[عبادت]] در شب نیمه شعبان تأکید دارد؛ از جمله در روایتی آمده است: [[جبرئیل]] در شب نیمه شعبان پیامبر(ص) را از خواب بیدار کرد و به برپایی [[نماز]]، [[تلاوت|قرائت قرآن]]، [[دعا]] و [[استغفار]] در این شب سفارش نمود.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق ج ۹۸، ص۴۱۳.</ref> در روایتی دیگر، یکی از [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر(ص)]] از عبادت خاص و سجده‌های طولانی پیامبر در شب نیمه شعبان خبر داده است.<ref>سید ابن طاووس، اقبال الأعمال، ۱۴۱۸ق، ص۲۱۷–۲۱۶.</ref> در احادیثی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نیز بر عبادت و انجام اعمال خاص شب نیمه شعبان سفارش شده است.<ref>سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ۱۴۱۸ق، ص۵۴۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۴، ص۸۴، ۸۵.</ref>

بنا بر روایات بخشی از فضیلت‌های شب نیمه شعبان عبارتند از:

==اسامی دیگر==

[[ابوریحان بیرونی]] (۳۶۲- پس از ۴۴۰ق) در کتاب «التفهیم» دربارهٔ شب برات آورده است:

محمد غیاث‌الدین رامپوری شاعر مشهور هندوستان در قرن ۱۳ق نیز در غیاث‌اللغات -یکی از فرهنگ‌های فارسی- شب پانزدهم شعبان را شب برات توصیف کرده است که در آن [[فرشته|فرشتگان]] به فرمان خدا روزی انسان را تقسیم می‌کنند.<ref>رامپوری، غیاث‌اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳–۵۰۴.</ref>  

</ref>}}

همچنین لیلة المبارکه و لیلة الرحمه از دیگر اسامی این شب است.{{مدرک}}

اهل‌سنت به‌ویژه طریقت‌های [[تصوف]] آنها به فضیلت نیمه شعبان معتقدند و به [[احیا|شب‌زنده‌داری]] و انجام امور عبادی نظیر خواندن [[قرآن]]، برپایی [[نماز|نمازهای مستحبی]]، [[دعا]] و [[روزه|روزه‌داری]] در نیمه شعبان اهتمام می‌ورزند. این شب نزد آنان به [[شب برات]] معروف است.<ref>ملتانی، بهاء الدین زکریا، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۴–۱۷۶؛ علوی کرمانی، سیر الاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵؛ نوربخش، الفقه الاحوط، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۱۲–۱۱۳.</ref> خواندن صد رکعت نماز یا همان [[صلوة الخیر]] که در آن هزار بار[[سوره اخلاص| سوره توحید]] خوانده می‌شود از جمله اعمال عبادی مشترک میان شیعه و اهل‌سنت است.<ref>علوی کرمانی، سیرالاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵.</ref> مراسم شب برات در برخی از مناطق اسلامی مانند شبه قاره هند با [[زیارت قبور]]، توزیع غذا و [[صدقه]] میان نیازمندان همراه است.<ref>دهلوی، فرهنگ آصفیه، ذیل «شب برات».</ref>

هرچند [[ابن تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]، نظریه‌پرداز [[سلفیه]]، اجتماع مسلمانان در [[مسجد]] برای احیا و خواندن نماز صد رکعتی این شب را [[بدعت]] دانسته است.<ref>ابن تیمیه، فتاوای، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۴۴.</ref> و برخی دیگر از وهابیان در [[قرن چهاردهم هجری قمری|قرن چهاردهم]] و [[قرن پانزدهم هجری قمری|پانزدهم هجری]] به پیروی از او، شب‌زنده‌داری و برگزاری مراسم شب برات را [[بدعت]] می‌دانند.<ref>تهانوی، تسهیل بهشتی زیور، ۱۳۲۷ق، ص۷۵.</ref><ref>[http://www.qaradawi.net/new/Articles-1461 حکم شرعی شب زنده‌داری و برگزاری مراسم عبادی به مناسبت نیمه شعبان]، پایگاه اینترنتی یوسف قرضاوی.</ref> <ref>[http://islamonline.net/7052 عطیه صقر، شب نیمه شعبان؛ فضیلت و حکم شرعی شب‌زنده‌داری در آن]، پایگاه اینترنتی اسلام‌آن‌لاین.</ref> اما روایات متعددی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[صحابه]] دربارهٔ اهمیت عبادت در این شب و مشخص شدن روزی و مقدرات انسان در آن وجود دارد.<ref>منذری، الترغیب والترهیب، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۷۳، ۷۴؛ ج۳، ص۶۷، ۲۳۳ و۳۰۷–۳۰۹؛ آلبانی، السلسلة الصحیحة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۵؛ ج۴، ص۸۶؛ ابن حجر عسقلانی، الأمالی المطلقة، ۱۴۱۶ق، ص۵۲؛ بیهقی، شعب الایمان، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۳۷۸–۳۸۶؛ احمد نگری، جامع العلوم، ۱۳۹۵ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref>

{| class="wikitable" style="background:#F0F5FF; font-size:90%; border:9px;"

|-

|

:اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِالله، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُالله وَ بَرَکاتُهُ.

اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا (هذِهِ) وَ مَوْلُودِها وَ حُجَّتِکَ وَ مَوْعُودِهَا الَّتی قَرَنْتَ اِلی فَضْلِها فَضْلاً فَتَمَّتْ کَلِمَتُکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِکَ وَلا مُعَقِّبَ لاِیاتِکَ نُورُکَ الْمُتَاَلِّقُ وَ ضِیاَّؤُکَ الْمُشْرِقُ وَ الْعَلَمُ النُّورُ فی طَخْیاءِ الدَّیْجُورِ الْغائِبُ الْمَسْتُورُ جَلَّ مَوْلِدُهُ وَ کَرُمَ مَحْتِدُهُ وَالْمَلائِکَةُ شُهَّدُهُ وَالله ناصِرُهُ وَ مُؤَیِّدُهُ اِذا آنَ میعادُهُ وَالْمَلائِکَةُ اَمْدادُهُ سَیْفُ الله الَّذی لا یَنْبوُ وَ نُورُهُ الَّذی لا یَخْبوُ وَ ذوُالْحِلْمِ الَّذی لا یَصْبوُا مَدارُ الَّدهْرِ

وَ نَوامیسُ الْعَصْرِ وَ وُلاةُ الاْمْرِ وَالْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ ما یَتَنَزَّلُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ اَصْحابُ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ تَراجِمَةُ وَحْیِهِ وَ وُلاةُ اَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی خاتِمِهْم وَ قآئِمِهِمُ الْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ اَللّهُمَّ وَ اَدْرِکَ بِنا أیّامَهُ وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ وَاکْتُبْنا فی اَعْوانِهِ وَ خُلَصائِهِ وَ اَحْیِنا فی دَوْلَتِهِ ناعِمینَ وَ بِصُحْبَتِهِ غانِمینَ وَ بِحَقِّهِ قآئِمینَ وَ مِنَ السُّوءِ سالِمینَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ وَالْحَمْدُ لِله رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَواتُهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیّینَ وَ الْمُرْسَلینَ وَ عَلی اَهْلِ بَیْتِهِ الصّادِقینَ وَ عِتْرَتِهَ النّاطِقینَ وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ واحْکُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ یا اَحْکَمَ الْحاکِمینَ النّاطِقینَ وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ واحْکُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ یا اَحْکَمَ الْحاکِمینَ.

اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِکَ ما یَحُولُ بَیْنَنا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِکَ وَ مِنْ طاعَتِکَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَکَ وَ مِنَ الْیَقینِ ما یَهُونُ عَلَیْنا بِهِ مُصیباتُ الدُّنْیا اَللّهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَ اَبْصارِنا وَ قُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا وَاجْعَلْهُ الْوارِثَ مِنّا وَاجْعَلْ ثارَنا عَلی مَنْ ظَلَمَنا وَانْصُرنا عَلی مَنْ عادانا وَلا تَجْعَلْ مُصیبَتَنا فی دینِنا وَلا تَجْعَلِ الدُّنْیا اَکْبَرَ هَمِّنا وَلا مَبْلَغَ عِلْمِنا وَلا تُسَلِّطْ عَلَیْنا مَنْ لا یَرْحَمُنا بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.

اللَهُمَّ لَكَ سَجَدَ سَوَادِي‌ وَ خَيَالِي‌ وَ بَيَاضِي‌، يَا عَظِيمَ كُلِّ عَظِيمٍ اغْفِرْ لِي‌ ذَنْبِيَ الْعَظِيمَ، فَإنَّهُ لَا يَغْفِرُهُ غَيْرُكَ. «بار پروردگارا! سجده‌ كرد براي‌ تو سياهی من‌ و خيال‌ من‌ و سفيدی من‌،( تمام‌ مراتب‌ و درجات‌ وجود من‌، از طبع‌ و بدن‌، و از خيال‌ و مثال‌، و از نفس‌ و حقيقت‌ من‌ )ای بزرگ‌ هر بزرگی! بيامرز بر من‌ گناه‌ مرا كه‌ بزرگ‌ است‌، چون‌ نمی‌آمرزد آن‌را غير از تو.» رسول‌ خدا فرمود: كسی كه‌ اين‌ عمل‌ را بجای آرد هفتاد و دو هزار گناه‌ از ديوان‌ گناهانش‌ محو می‌شود، و به‌ اندازۀ آن‌ در ديوان‌ طاعاتش‌ نوشته‌ می‌شود، و از پدر و مادرش‌ هفتاد هزار گناه‌ خدا می‌آمرزد.

اَللّهُمَّ اِنّی اِلَیْکَ فَقیرٌ وَمِنْ عَذاِبکَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلْ اِسْمی وَلا تُغَیِّرْ جِسْمی وَلاتَجْهَدْ بَلاَئی وَلا تُشْمِتْ بی اَعْدائی اَعُوذُ بِعَفْوِکَ مِنْ عِقابِکَ وَ اَعُوذُ بِرَحْمَتِکَ مِنْ عَذابِکَ وَ اَعُوذُ بِرِضاکَ مِنْ سَخَطِکَ وَ اَعُوذُبِکَ مِنْکَ جَلَّ ثَناؤُکَ اَنْتَ کَما اَثْنَیْتَ عَلی نَفْسِکَ وَ فَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ.

|-

|

|-

|}

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* ابن‌تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، فتاوای، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.