آیه ۱۳۹ سوره آل‌عمران: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] مفسر و عالم شیعه در تفسیر [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] مواردی در [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیه ذکر کرده است. پس از آنکه مسلمانان، کشته‌ها و مجروحانی در [[غزوه احد|جنگ احد]] دادند، این آیه برای تسلیت و امید به آن‌ها نازل شد. طبرسی نقل دیگری را نیز می‌آورد که یک روز پس از جنگ احد، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] تنها با افرادی که در جنگ احد شرکت کرده بودند حتی مجروحان، برای مقابله با سپاه مکه عازم شد ([[غزوه حمراءالاسد|غزوه حمراءالاسد]]) تا از حمله آنان به مدینه جلوگیری کند. خداوند این آیه را در آنجا نازل فرمود.<ref>طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.</ref> | [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] مفسر و عالم شیعه در تفسیر [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] مواردی در [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیه ذکر کرده است. پس از آنکه مسلمانان، کشته‌ها و مجروحانی در [[غزوه احد|جنگ احد]] دادند، این آیه برای تسلیت و امید به آن‌ها نازل شد. طبرسی نقل دیگری را نیز می‌آورد که یک روز پس از جنگ احد، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] تنها با افرادی که در جنگ احد شرکت کرده بودند حتی مجروحان، برای مقابله با سپاه مکه عازم شد ([[غزوه حمراءالاسد|غزوه حمراءالاسد]]) تا از حمله آنان به مدینه جلوگیری کند. خداوند این آیه را در آنجا نازل فرمود.<ref>طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.</ref> | ||
در ابتدای آيه ۱۳۹ آل‌عمران به مسلمانان هشدار می‌دهد كه مبادا از شکست در یک جنگ، سستى به خود راه داده و غمگين گردند.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۰۸.</ref> دو تعبیر سستی نکنید و ناراحت نباشید را ارشادی {{یاد| امر ارشادى امرى است كه مأمور به مستقلًا مورد نظر نيست | در ابتدای آيه ۱۳۹ آل‌عمران به مسلمانان هشدار می‌دهد كه مبادا از شکست در یک جنگ، سستى به خود راه داده و غمگين گردند.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۰۸.</ref> دو تعبیر سستی نکنید و ناراحت نباشید را ارشادی {{یاد| امر ارشادى امرى است كه مأمور به مستقلًا مورد نظر نيست. اوامر ارشادى راهنمايى و اشاره است به اوامر و تكاليف اصلى. (منتظری، مبانى فقهى حكومت اسلامى، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۳۹۰)}} دانسته‌اند<ref>طالقانی، پرتوى از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۳۴۷.</ref> که خطاب به مسلمانانِ سست شده و روحيه باخته پس از شكست احد است.<ref>طالقانی، پرتوى از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۳۴۸.</ref> آیه دلداری از طرف [[خدا|خداوند]] برای پیامبر اسلام و مومنان است به‌جهت مشکلاتی که برای آن‌ها پدید آمد.<ref>طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۰۶.</ref> خداوند در این آیه تلاش دارد مومنان را بر جنگ با مشرکان تشویق نماید.<ref>ثعلبی نیشابوری، الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۲.</ref> | ||
مقصود از تعبیر «تَهِنُوا» ضعف برای اعزام و مبارزه با دشمنان و سستی در اهمیت‌دادن بر اقامه دین است.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶-۲۷.</ref> مقصود از «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ» این دانسته شده که مومنان در نهایت پیروز می‌شوند.<ref>فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۷۱.</ref> همچنین در تفسیر این بخش از آیه به حدیث پیامبر اسلام اشاره شده که «الإِسْلَامُ يَعْلُو وَ لَا يُعْلَى عَلَيْهِ؛ اسلام برتر است و چیزی بر آن غلبه و برتری ندارد».<ref>مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۶۳.</ref> «َإِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» را چنین معنا کرده‌اند که بر مومنان واجب است به‌جهت اعتمادی که به خداوند دارند سستی نکرده و محزون نباشند. همچنین احتمال داده شده که این تعبیر چنین معنا شود؛ اگر به وعده خداوند اعتماد دارید بدانید که پیروزی برای شما است.<ref>طبرسی، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.</ref> | مقصود از تعبیر «تَهِنُوا» ضعف برای اعزام و مبارزه با دشمنان و سستی در اهمیت‌دادن بر اقامه دین است.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶-۲۷.</ref> مقصود از «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ» این دانسته شده که مومنان در نهایت پیروز می‌شوند.<ref>فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۷۱.</ref> همچنین در تفسیر این بخش از آیه به حدیث پیامبر اسلام اشاره شده که «الإِسْلَامُ يَعْلُو وَ لَا يُعْلَى عَلَيْهِ؛ اسلام برتر است و چیزی بر آن غلبه و برتری ندارد».<ref>مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۶۳.</ref> «َإِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» را چنین معنا کرده‌اند که بر مومنان واجب است به‌جهت اعتمادی که به خداوند دارند سستی نکرده و محزون نباشند. همچنین احتمال داده شده که این تعبیر چنین معنا شود؛ اگر به وعده خداوند اعتماد دارید بدانید که پیروزی برای شما است.<ref>طبرسی، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.</ref> | ||
نسخهٔ ۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۶
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۴ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | وعده پیروزی به مومنان |
| آیات مرتبط | آیه ۳۵ سوره محمد |
آیه ۱۳۹ سوره آل‌عمران به مومنان وعده پیروزی و غلبه بر کافران می‌دهد و آن‌ها را بر ثابت قدم ماندن در مقابل كافران ترغیب می‌کند.[۱]
طبرسی مفسر و عالم شیعه در تفسیر مجمع البیان مواردی در شأن نزول آیه ذکر کرده است. پس از آنکه مسلمانان، کشته‌ها و مجروحانی در جنگ احد دادند، این آیه برای تسلیت و امید به آن‌ها نازل شد. طبرسی نقل دیگری را نیز می‌آورد که یک روز پس از جنگ احد، پیامبر تنها با افرادی که در جنگ احد شرکت کرده بودند حتی مجروحان، برای مقابله با سپاه مکه عازم شد (غزوه حمراءالاسد) تا از حمله آنان به مدینه جلوگیری کند. خداوند این آیه را در آنجا نازل فرمود.[۲]
در ابتدای آيه ۱۳۹ آل‌عمران به مسلمانان هشدار می‌دهد كه مبادا از شکست در یک جنگ، سستى به خود راه داده و غمگين گردند.[۳] دو تعبیر سستی نکنید و ناراحت نباشید را ارشادی [یادداشت ۱] دانسته‌اند[۴] که خطاب به مسلمانانِ سست شده و روحيه باخته پس از شكست احد است.[۵] آیه دلداری از طرف خداوند برای پیامبر اسلام و مومنان است به‌جهت مشکلاتی که برای آن‌ها پدید آمد.[۶] خداوند در این آیه تلاش دارد مومنان را بر جنگ با مشرکان تشویق نماید.[۷]
مقصود از تعبیر «تَهِنُوا» ضعف برای اعزام و مبارزه با دشمنان و سستی در اهمیت‌دادن بر اقامه دین است.[۸] مقصود از «وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ» این دانسته شده که مومنان در نهایت پیروز می‌شوند.[۹] همچنین در تفسیر این بخش از آیه به حدیث پیامبر اسلام اشاره شده که «الإِسْلَامُ يَعْلُو وَ لَا يُعْلَى عَلَيْهِ؛ اسلام برتر است و چیزی بر آن غلبه و برتری ندارد».[۱۰] «َإِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» را چنین معنا کرده‌اند که بر مومنان واجب است به‌جهت اعتمادی که به خداوند دارند سستی نکرده و محزون نباشند. همچنین احتمال داده شده که این تعبیر چنین معنا شود؛ اگر به وعده خداوند اعتماد دارید بدانید که پیروزی برای شما است.[۱۱]
آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران نیز در موارد متعددی به این آیه استناد کرده[۱۲] و معتقد است اگر مؤمن باشیم، دشمن در میدانِ واقعى کارى نمی‌تواند انجام دهد.[۱۳] محمدتقی مدرسی در ذیل این آیه به يكى از سنت‌های خداوند اشاره کرده كه برترى و پيروزى به‌صورت اتفاقی و يا بدون فداكارى حاصل نمیشود، بلكه بايد آمادگى زخم خوردن و دانستن اين مطلب در ميان مؤمنان باشد كه دشمنان نيز به نوبه خود آمادگى دارند.[۱۴]
آیه ۳۵ سوره محمد مضمون مشابهی با آیه ۱۳۹ آل‌عمران دارد. در آیه ۳۵ محمد آمده است: «پس سستى نورزيد و [كافران را] به آشتى مخوانيد [كه] شما برتريد و خدا با شماست و از [ارزش] كارهايتان هرگز نخواهد كاست».
﴿وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ١٣٩﴾ [آل عمران:139]
﴿و اگر مؤمنید سستی مکنید و غمگین مشوید که شما برترید ١٣٩﴾
پانویس
- ↑ طیب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۳۶۶.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۰۸.
- ↑ طالقانی، پرتوى از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۳۴۷.
- ↑ طالقانی، پرتوى از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۳۴۸.
- ↑ طبرسی، تفسير جوامع الجامع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۰۶.
- ↑ ثعلبی نیشابوری، الكشف و البيان عن تفسير القرآن، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۱۷۲.
- ↑ طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۲۶-۲۷.
- ↑ فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۳۷۱.
- ↑ مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۶۳.
- ↑ طبرسی، مجمع البيان فى تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۴۳.
- ↑ «سوره آل‌عمران، آیه شماره ۱۳۹»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای
- ↑ «بیانات در دیدار مسئولان نظام»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۶۶۶.
یادداشت
- ↑ امر ارشادى امرى است كه مأمور به مستقلًا مورد نظر نيست. اوامر ارشادى راهنمايى و اشاره است به اوامر و تكاليف اصلى. (منتظری، مبانى فقهى حكومت اسلامى، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۳۹۰)
منابع
- «بیانات در دیدار مسئولان نظام»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ش.
- ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
- سوره آل‌عمران، آیه شماره ۱۳۹»، سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۱۴ فروردین ۱۴۰۳ش.
- طالقانی، سیدمحمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دارمحبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- منتظری، حسینعلی، مبانى فقهى حكومت اسلامى، مترجم محمود صلواتى، ابوالفضل شكورى، قم، موسسه کیهان، ۱۴۰۹ق.