پرش به محتوا

حق والدین: تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح نویسه‌های عربی
(اصلاح نویسه‌های عربی)
خط ۱۹: خط ۱۹:
دربارهٔ [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز گزارش شده که او [[رضاع|مادر رضاعی]] خود را بسیار بزرگ می‌داشت<ref>ابوداوود، سنن ابوداوود، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۰۷-۵۰۸.</ref> و کسانی که با پدر و مادر خویش خوش‌رفتار بودند را احترام می‌نمود.<ref> رجوع کنید کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref>
دربارهٔ [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز گزارش شده که او [[رضاع|مادر رضاعی]] خود را بسیار بزرگ می‌داشت<ref>ابوداوود، سنن ابوداوود، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۵۰۷-۵۰۸.</ref> و کسانی که با پدر و مادر خویش خوش‌رفتار بودند را احترام می‌نمود.<ref> رجوع کنید کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref>
بر این اساس، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی‌های نگهداری از آنها امر شده‌اند،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳، ج۴، ص۴۰۷ و ۴۰۸.</ref> گرچه والدین [[شرک|مشرک]] <ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴.</ref> یا بدکار باشند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref>
بر این اساس، مسلمانان به نیکی در حق والدین و تحمل سختی‌های نگهداری از آنها امر شده‌اند،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲؛ شیخ صدوق، مَن لا یَحضُرُه الفقیه، ۱۴۱۳، ج۴، ص۴۰۷ و ۴۰۸.</ref> گرچه والدین [[شرک|مشرک]] <ref>بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۴.</ref> یا بدکار باشند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref>
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = {{حدیث|وَقَضَیٰ رَ‌بُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْ‌هُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِ‌یمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّ‌حْمَةِ وَقُل رَّ‌بِّ ارْ‌حَمْهُمَا کَمَا رَ‌بَّیَانِی صَغِیرً‌ا |ترجمه=و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آن‌ها [حتی] «اوف» مگو و به آنان پَرخاش مکن و با آن‌ها سخنی شایسته بگوی. و از سر مهربانی، بالِ فروتنی بر آنان بگس‌تر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت کن چنانکه مرا در خردی پروردند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small> اسراء، ۲۴ـ۲۳، ترجمه [[محمدمهدی فولادوند|فولادوند]]. </small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}


====مصادیق احسان====
====مصادیق احسان====
در روایات مصادیق گوناگون حقوق مادی و معنوی والدین ذکر شده است.
در آیات ۲۳ و ۲۴ سوره اِسراء، پس از فرمانِ احسان به والدین، برخی مصادیق دراین‌باره، همچون نهی از گفتن «اُف» و کمترین تندی به آنها بیان شده است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۳۲۴.</ref> در ادامه آیه، از فرزندان خواسته شده است که هنگام پیریِ پدر و مادر، نه تنها از بدرفتاری با آنان بپرهیزند، بلکه در برابر آنها فروتنی نمایند و در ازای سختی‌هایی که والدین برای رشد و تربیت آنان متحمل شدند، در زمان حیات و پس از مرگ‌شان در حق آنها [[دعا]] کنند.<ref>سوره اسراء، آیه ۲۳ـ۲۴.</ref><br>
*رعایت آداب معاشرت از دیگر حقوق والدین است، مانند اینکه فرزند باید هم‌نشین نیکویی برای آنان باشد، ایشان را به نام نخواند، جلوتر از آنان راه نرود و پیش از ایشان و نیز پشت به آنان ننشیند؛ <ref> رجوع کنید به بخاری، ۱۴۰۶، ص ۲۱؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸ـ۱۵۹؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، ج ۴، ص ۳۷۲ </ref> و چنانچه او را بخوانند، به سرعت اجابت کند، حتی اگر در [[نماز]] باشد. <ref> راوندی کاشانی، ص ۹۲؛ متقی، ج ۱۶، ص ۴۷۰ </ref> همچنین اگر رفتار و گفتار آن دو برخلاف میل او بود، از روی ترش کردن یا دشنام دادن به آنان و حتی گفتن «اُف»، که کمترین مرتبه ناسپاسی نسبت به والدین است، بپرهیزد، <ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۳۴۹؛ طوسی، التبیان؛ سیوطی، ذیل اسراء: ۲۳ </ref> زیرا اندوهگین کردن ایشان از مصادیق عقوق آنان است؛ <ref> ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، همانجا </ref>
در روایات نیز مصادیقی گوناگون برای حقوق والدین ذکر گردیده، از جمله اینکه فرزند باید ایشان را به نام نخواند، جلوتر از آنان راه نرود و پیش از ایشان و نیز پشت به آنان ننشیند.<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۵۸-۱۵۹؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۷۲؛ بخاری، صحیح بخاری، ۱۴۰۶ق، ص۲۱.</ref> همچنین اگر او را فرا خوانند، به سرعت اجابت کند، حتی اگر در [[نماز]] باشد<ref>راوندی کاشانی، ص ۹۲؛ متقی، ج۱۶، ص۴۷۰.</ref> و اگر رفتار و گفتار آن دو برخلاف میل او بود، از اخم کردن یا دشنام دادن به آنان بپرهیزد.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص ۳۴۹؛ طوسی، التبیان؛ سیوطی، ذیل اسراء: ۲۳.</ref>
*حفظ حریم خصوصی پدر و مادر؛ <ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص ۵۰۳؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، همانجا.</ref>
حفظ حریم خصوصی پدر و مادر<ref> رجوع کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص ۵۰۳؛ ابن‌بابویه، ۱۴۱۴، همانجا.</ref> و یاری دادن آنها در کارها<ref> ابن‌بابویه، ۱۳۶۳ش، ج ۱، ص ۲۵۸ </ref> از دیگر مصادیق احسان به والدین شمرده شده است.
*فروتنی کامل در برابر آنان در قول و رفتار؛ <ref> طبری؛ فضل‌بن حسن طبرسی، ذیل اسراء: ۲۴ </ref>
*سپاسگزاری از ایشان؛
*[[دعا]] در حق آنان؛
*یاری دادن والدین در امور خیر. <ref> ابن‌بابویه، ۱۳۶۳ش، ج ۱، ص ۲۵۸ </ref>
 
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = {{حدیث|وَقَضَیٰ رَ‌بُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْ‌هُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِ‌یمًا وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّ‌حْمَةِ وَقُل رَّ‌بِّ ارْ‌حَمْهُمَا کَمَا رَ‌بَّیَانِی صَغِیرً‌ا |ترجمه=و پروردگار تو مقرر کرد که جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو، در کنار تو به سالخوردگی رسیدند به آن‌ها [حتی] «اوف» مگو و به آنان پَرخاش مکن و با آن‌ها سخنی شایسته بگوی. و از سر مهربانی، بالِ فروتنی بر آنان بگس‌تر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت کن چنانکه مرا در خردی پروردند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small> اسراء، ۲۴ـ۲۳، ترجمه [[محمدمهدی فولادوند|فولادوند]]. </small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
در توصیه قرآنی، گاه مصادیقی از حقوق والدین هم ذکر شده است. مثلاً از فرزندان خواسته شده است تا هنگام کهن‌سالی پدر و مادر نه تنها از درشت‌گویی و بدرفتاری با آنان بپرهیزند بلکه در مقابل آنها فروتنی و خضوع نمایند و در ازای سختی‌هایی که والدین از روی مهربانی و رحمت برای رشد و تربیت آنان متحمل شده‌اند، در زمان حیات و پس از مرگ‌شان در حق ایشان [[دعا]] کنند و از خدا بخواهند که آنان را مشمول رحمت خویش قرار دهد، <ref> رجوع کنید به اسراء: ۲۳ـ۲۴ </ref> چنان‌که انبیای پیشین همواره در حق پدر و مادر خویش دعا می‌کردند. <ref> رجوع کنید به ابراهیم: ۴۱؛ شعراء: ۸۶؛ نمل: ۱۹؛ نوح: ۲۸ </ref> [[فضل بن حسن طبرسی]] <ref> ذیل اسراء: ۲۳ـ۲۴؛ نیز رجوع کنید به طباطبائی، ذیل همین آیات </ref> بر آن است که سیاق آیات، بر [[استجابت دعا|استجابت]] این [[دعا]] در حق والدین دلالت دارد، چنان‌که در [[احادیث]] نیز بر همین موضوع تأکید شده است. <ref> رجوع کنید به ابن‌حنبل، ج ۲، ص ۲۵۸؛ ابوداوود، ج ۱، ص ۳۴۳؛ حسن‌بن فضل طبرسی، ص ۲۷۵ </ref>


===اطاعت و نفقه===
===اطاعت و نفقه===
confirmed، protected، templateeditor
۳٬۷۶۱

ویرایش