confirmed، templateeditor
۱۱٬۵۸۱
ویرایش
محمدرضا حکیمی: تفاوت میان نسخه‌ها
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - '== پانویس==↵{{پانویس۲}}' به '== پانویس == {{پانوشت}} == یادداشت == {{یادداشت‌ها}}') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
(تمیزکاری) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| تولد = [[۱۳۱۴ش]]، [[مشهد]] | | تولد = [[۱۳۱۴ش]]، [[مشهد]] | ||
| محل زندگی =مشهد، [[تهران]] | | محل زندگی =مشهد، [[تهران]] | ||
| وفات = [[۳۱ مرداد]] [[۱۴۰۰ش]]/ [[۱۳ محرم]] ۱۴۴۳ق | | وفات = [[۳۱ مرداد]] سال [[۱۴۰۰ش]]/ [[۱۳ محرم]] ۱۴۴۳ق | ||
| محل دفن = مشهد. رواق دار الحجة | | محل دفن = مشهد. رواق دار الحجة | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس = | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
| تأثیرگرفته از = عالمان [[مکتب تفکیک|مکتب معارفی خراسان]] | | تأثیرگرفته از = عالمان [[مکتب تفکیک|مکتب معارفی خراسان]] | ||
}} | }} | ||
'''محمدرضا حکیمی''' ([[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴]]-[[سال ۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ش]]) [[مجتهد]]، الهی‌دان، شاعر، نویسنده آثار دینی و از باورمندان [[مکتب تفکیک]] بود. حکیمی از منتقدان [[حکمت متعالیه|فلسفه صداریی]] بود و آثاری در نقد [[الهیات]] صدرایی نگاشته بود. به باور او عقل دینی، خودبنیاد است و برای شناخت معارف | '''محمدرضا حکیمی''' ([[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴]]-[[سال ۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ش]]) [[مجتهد]]، الهی‌دان، شاعر، نویسنده آثار دینی و از باورمندان [[مکتب تفکیک]] بود. حکیمی از منتقدان [[حکمت متعالیه|فلسفه صداریی]] بود و آثاری در نقد [[الهیات]] صدرایی نگاشته بود. به باور او عقل دینی، خودبنیاد است و برای شناخت معارف دین باید مستقل از [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] اندیشید. بر همین اساس مهم‌ترین اثر او مجموعه حدیثی [[الحیاة (کتاب)|الحیاة]] است که تلاش کرده است یک نظام فکری بر اساس [[حدیث|احادیث]] شیعی تصویر کند. | ||
حکیمی، در عرصه سیاسی و اجتماعی، عدالت‌محور و فقرستیز بود. او | حکیمی، در عرصه سیاسی و اجتماعی، عدالت‌محور و فقرستیز بود. او حکومت دینی را با معیار عدالت‌ورزی و اجرای [[فرمان مالک اشتر|عهدنامه مالک اشتر]] ارزش‌گذاری می‌کرد. از همین رو او را «فیلسوف عدالت» نامیده‌اند. اندیشه‌های تفکیکی و اجتماعی و سیاسی او مورد انتقاد برخی محققان قرار گرفته است. | ||
او نویسنده‌ای پر اثر بود و آثار او معمولاً با ادبیاتی حماسی نوشته شده‌اند. [[الحیاة (کتاب)|الحیاة]]، خورشید مغرب، امام در عینیت جامعه، الهیات الهی و الهیات بشری، و مکتب تفکیک برخی از آثار او است. در بزرگداشت او نیز آثاری همچون «مرزبان توحید: کارنامه محمدرضا حکیمی» منتشر شده است. | او نویسنده‌ای پر اثر بود و آثار او معمولاً با ادبیاتی حماسی نوشته شده‌اند. [[الحیاة (کتاب)|الحیاة]]، خورشید مغرب، امام در عینیت جامعه، الهیات الهی و الهیات بشری، و مکتب تفکیک برخی از آثار او است. در بزرگداشت او نیز آثاری همچون «مرزبان توحید: کارنامه محمدرضا حکیمی» منتشر شده است. | ||
==زندگینامه علمی== | ==زندگینامه علمی== | ||
محمدرضا حکیمی در [[۱۴ فروردین]] <ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/611045 «زندگینامه: محمدرضا حکیمی (۱۳۱۴-۱۴۰۰)»]،همشهری آنلاین.</ref> در [[مشهد]] به دنیا آمد.<ref>صدریه، «پژوهشی در آثار و اندیشه‌های استاد محمدرضا حکیمی»، ص۱۳۴.</ref> او در دوازده سالگی تحصیلات حوزوی را از [[مدرسه علمیه نواب|مدرسه نواب مشهد]] آغاز کرد و در طول دوران تحصیل از اساتیدی چون ادیب نیشابوری دوم، میرزا احمد مدرس، [[مجتبی قزوینی]] (درس‌های فلسفی و الهیاتی)، [[هاشم قزوینی]]، [[سید محمدهادی میلانی]] ([[خارج فقه]] و [[اصول]])، [[آقابزرگ تهرانی]]، غلامحسین محامی بادکوبه‌ای، علی‌اکبر الهیان و اسماعیل نجومیان استفاده کرد.<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکم»، ص۵۳۶-۵۳۷.</ref> در سال [[سال ۱۳۸۰ هجری قمری|۱۳۸۰ق]] از آقابزرگ تهرانی [[اجازه | محمدرضا حکیمی در [[۱۴ فروردین]] <ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/611045 «زندگینامه: محمدرضا حکیمی (۱۳۱۴-۱۴۰۰)»]،همشهری آنلاین.</ref> در [[مشهد]] به دنیا آمد.<ref>صدریه، «پژوهشی در آثار و اندیشه‌های استاد محمدرضا حکیمی»، ص۱۳۴.</ref> او در دوازده سالگی تحصیلات حوزوی را از [[مدرسه علمیه نواب|مدرسه نواب مشهد]] آغاز کرد و در طول دوران تحصیل از اساتیدی چون ادیب نیشابوری دوم، میرزا احمد مدرس، [[مجتبی قزوینی]] (درس‌های فلسفی و الهیاتی)، [[هاشم قزوینی]]، [[سید محمدهادی میلانی]] ([[خارج فقه]] و [[اصول]])، [[آقابزرگ تهرانی]]، غلامحسین محامی بادکوبه‌ای، علی‌اکبر الهیان و اسماعیل نجومیان استفاده کرد.<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکم»، ص۵۳۶-۵۳۷.</ref> در سال [[سال ۱۳۸۰ هجری قمری|۱۳۸۰ق]] از آقابزرگ تهرانی [[اجازه روایت]] گرفت.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/83781/ نادعلی‌زاده، نگاهی به زندگی و آثار استاد محمدرضا حکیمی]، پایگاه اینترنتی دائرة المعارف بزرگ اسلامی.</ref> حکیمی هم‌چنین مقداری از [[علوم غریبه]] را نزد مجتبی قزوینی <ref>[http://asriran.com/003MKu محمدرضا حکیمی از زبان خود او]، سایت عصر ایران.</ref> و [[سید ابوالحسن حافظیان|سید ابوالحسن حافظیان مشهدی]](درگذشته [[۱۳۶۰ش]]) و برخی دیگر از استادان آموخت.<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکمت»، ص۵۳۷.</ref> | ||
به نوشته | به نوشته اکبر ثبوت، با آنکه در دهه چهل شمسی عالمان [[مشهد]] مردم را به مراجع [[نجف]] ارجاع می‌دادند، حکیمی هوادار [[سید روح‌الله موسوی خمینی|آیت‌الله خمینی]] بود<ref>ثبوت، «یادآور سیره سلف»، ص۲۹۹.</ref> و تلاش کرد که استادش مجتبی قزوینی را با خود همراه کند.<ref>ثبوت، «یادآور سیره سلف»، ص۳۰۲.</ref> در نتیجه قزوینی با همراهی عده‌ای دیگر از علمای دینی مشهد به [[قم]] رفته و با آیت‌الله خمینی دیدار کردند. <ref>ثبوت، «یادآور سیره سلف»، ص۳۰۳.</ref> حکیمی به خاطر فعالیت‌ها و سخنانش در جلسات تحت فشار دستگاه‌های امنیتی [[حکومت پهلوی]] قرار گرفته بود.<ref>ثبوت، «یادآور سیره سلف»، ص۳۰۰.</ref> و به گفته خودش چندبار در شهرهای مختلف بازداشت و زندانی شده بود.<ref>[http://asriran.com/003MKu محمدرضا حکیمی از زبان خود او]، سایت عصر ایران.</ref> حکیمی در مشهد جلساتی با نام الغدیر دایر کرده بود و درباره [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|کتاب الغدیر]] گفتگو و سخنرانی برگزار می‌کرد.<ref>ثبوت، «یادآور سیره سلف»، ص۳۰۱.</ref> | ||
[[پرونده:تمبر پستی چهره‌های ماندگار.png|بندانگشتی|300px|راست|تصویر محمدرضا حکیمی بر تمبر یادگاری چهره‌های ماندگار]] | [[پرونده:تمبر پستی چهره‌های ماندگار.png|بندانگشتی|300px|راست|تصویر محمدرضا حکیمی بر تمبر یادگاری چهره‌های ماندگار]] | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در سال‌های [[۱۳۸۴ش]]<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۳۷۱.</ref> و [[سال ۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ش]] <ref>[https://www.magiran.com/article/4194178 برای نخستین بار ۴۵ تمبر ملی اجازه انتشار یافت]، روزنامه ایران، شماره ۷۶۶۶. ۱۰ تیر ۱۴۰۰ش.</ref> دو تمبر یادگاری پستی با تصویر او منتشر شده است. | در سال‌های [[۱۳۸۴ش]]<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۳۷۱.</ref> و [[سال ۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ش]] <ref>[https://www.magiran.com/article/4194178 برای نخستین بار ۴۵ تمبر ملی اجازه انتشار یافت]، روزنامه ایران، شماره ۷۶۶۶. ۱۰ تیر ۱۴۰۰ش.</ref> دو تمبر یادگاری پستی با تصویر او منتشر شده است. | ||
حکیمی چون می‌خواست مبارزه کند، هیچ‌گاه [[ازدواج]] نکرد.<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکمت»، ص۵۳۹.</ref> وی با آنکه در [[حوزه علمیه]] تحصیل کرده بود و مدتی طولانی نیز لباس رسمی روحانیان را می‌پوشید،<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکمت»، ص۵۳۹.</ref> ولی پس از چندی دیگر این لباس را بر تن نمی‌کرد.<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۱۳ و ۱۶۸.</ref> حکیمی در [[۳۱ مرداد]] [[سال ۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ شمسی]] به علت ابتلا به [[شیوع ویروس کرونای ۲۰۱۹|بیماری کرونا]] درگذشت.<ref>[https://www.irna.ir/news/84445452/ علامه محمدرضا حکیمی دار فانی را وداع گفت]، خبرگزاری ایرنا.</ref> دوستش [[سید جعفر سیدان]] بر او نماز خواند و در رواق دار الحجه [[حرم امام رضا(ع)]] دفن شد.<ref>[https://www.alef.ir/news/4000602110.html دوست و همراهی که بر پیکر حکیمی نماز خواند]، سایت خبری الف.</ref> | حکیمی چون می‌خواست مبارزه کند، هیچ‌گاه [[ازدواج]] نکرد.<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکمت»، ص۵۳۹.</ref> وی با آنکه در [[حوزه علمیه]] تحصیل کرده بود و مدتی طولانی نیز لباس رسمی روحانیان را می‌پوشید،<ref>سلمانی آرانی، «چشمه‌سار حکمت»، ص۵۳۹.</ref> ولی پس از چندی دیگر این لباس را بر تن نمی‌کرد.<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۱۳ و ۱۶۸.</ref> حکیمی در [[۳۱ مرداد]] [[سال ۱۴۰۰ هجری شمسی|۱۴۰۰ شمسی]] به علت ابتلا به [[شیوع ویروس کرونای ۲۰۱۹|بیماری کرونا]] درگذشت.<ref>[https://www.irna.ir/news/84445452/ علامه محمدرضا حکیمی دار فانی را وداع گفت]، خبرگزاری ایرنا.</ref> دوستش [[سید جعفر سیدان]] بر او [[نماز میت|نماز]] خواند و در رواق دار الحجه [[حرم امام رضا(ع)]] [[دفن]] شد.<ref>[https://www.alef.ir/news/4000602110.html دوست و همراهی که بر پیکر حکیمی نماز خواند]، سایت خبری الف.</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
{{اصلی|فهرست آثار محمدرضا حکیمی}} | {{اصلی|فهرست آثار محمدرضا حکیمی}} | ||
حکیمی نویسنده‌ای پر کار بود. از او بیش از ۵۰ کتاب منتشر شده است. <ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3169463/ علامه حکیمی مرزبان توحید و فیلسوف عدالت]، خبرگزاری صدا و سیما.</ref> هم‌چنین او بر بیش از ۳۰ کتاب مقدمه نوشته<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۲۰۴-۱۲۱۰.</ref> و برای ۳۷ کتاب یادنامه نیز مقاله نوشته است.<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۲۲۴-۱۲۲۷.</ref> آثار محمدرضا حکیمی را در پنج گروه دسته‌بندی کرده‌اند؛ نخست آثاری که درباره [[مکتب تفکیک]] هستند، دوم آثاری که با هدف تبویب و تبیین روایات [[اهل بیت]] نگاشته شده‌اند، آثاری که شناساننده آموزه‌های فردی و اجتماعی اسلام هستند، چهارم آثاری که با محوریت زندگی عالمان دین تدوین شده‌اند و بالاخره کتاب‌هایی که مجموعه مقالات متفرقه حکیمی را خود جا داده‌اند. <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/83781/ نادعلی‌زاده، نگاهی به زندگی و آثار استاد محمدرضا حکیمی]، پایگاه اینترنتی دائرة المعارف بزرگ اسلامی.</ref> برخی از آثار او عبارتند از: | حکیمی نویسنده‌ای پر کار بود. از او بیش از ۵۰ کتاب منتشر شده است. <ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3169463/ علامه حکیمی مرزبان توحید و فیلسوف عدالت]، خبرگزاری صدا و سیما.</ref> هم‌چنین او بر بیش از ۳۰ کتاب مقدمه نوشته<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۲۰۴-۱۲۱۰.</ref> و برای ۳۷ کتاب یادنامه نیز مقاله نوشته است.<ref>حسینی، مرزبان توحید، چاپ اول، ص۱۲۲۴-۱۲۲۷.</ref> آثار محمدرضا حکیمی را در پنج گروه دسته‌بندی کرده‌اند؛ نخست آثاری که درباره [[مکتب تفکیک]] هستند، دوم آثاری که با هدف تبویب و تبیین روایات [[اهل بیت]] نگاشته شده‌اند، آثاری که شناساننده آموزه‌های فردی و اجتماعی اسلام هستند، چهارم آثاری که با محوریت زندگی عالمان دین تدوین شده‌اند و بالاخره کتاب‌هایی که مجموعه مقالات متفرقه حکیمی را خود جا داده‌اند. <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/83781/ نادعلی‌زاده، نگاهی به زندگی و آثار استاد محمدرضا حکیمی]، پایگاه اینترنتی دائرة المعارف بزرگ اسلامی.</ref> برخی از آثار او عبارتند از: | ||
[[پرونده:محمدرضا حکیمی در کنار امام خمینی و سید احمد خمینی.JPG|۲۰۰px|بندانگشتی|محمدرضا حکیمی در کنار [[امام خمینی]] و [[سید احمد خمینی]] | [[پرونده:محمدرضا حکیمی در کنار امام خمینی و سید احمد خمینی.JPG|۲۰۰px|بندانگشتی|محمدرضا حکیمی در کنار [[امام خمینی]] و [[سید احمد خمینی]]]] | ||
{{ستون-شروع|۳}} | {{ستون-شروع|۳}} | ||
*[[الحیاة (کتاب)|الحیاة]] مجموعه‌ای حدیثی که با همراهی دو تن از برادرانش آن را نگاشته است. | *[[الحیاة (کتاب)|الحیاة]] مجموعه‌ای حدیثی که با همراهی دو تن از برادرانش آن را نگاشته است. | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
[[پرونده:محمدرضا حکیمی در کنار علامه جعفری.jpg|۲۰۰px|بندانگشتی|محمدرضا حکیمی در کنار [[محمدتقی جعفری|علامه جعفری]].]] | [[پرونده:محمدرضا حکیمی در کنار علامه جعفری.jpg|۲۰۰px|بندانگشتی|محمدرضا حکیمی در کنار [[محمدتقی جعفری|علامه جعفری]].]] | ||
===اندیشه سیاسی=== | ===اندیشه سیاسی=== | ||
بر اساس مقاله «مبانی و اندیشه سیاسی محمدرضا حکیمی»، وی در آغاز به حاکمیت فقهیان به عنوان [[نایب امام زمان|نایب امام زمان( | بر اساس مقاله «مبانی و اندیشه سیاسی محمدرضا حکیمی»، وی در آغاز به حاکمیت فقهیان به عنوان [[نایب امام زمان|نایب امام زمان(عج)]] معتقد بود؛ ولی در ویرایش‌های بعدی آثارش نظرش را تغییر داد.<ref>نظرزاده، «مبانی و اندیشه سیاسی محمدرضا حکیمی»، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> حکیمی در [[دوران غیبت]] امامان شیعه، به حکومت مُسانِخ معتقد بود. حکومت مسانخ، حکومتی است که بیشترین سنخیت و شباهت را با حکومت [[امامان شیعه]] داشته باشد. معیار این سنخیت اجرای [[عهدنامه مالک اشتر]] است. بنابراین چنین حکومتی می‌تواند به صورت پارلمانی نیز باشد و نیازی به اندیشه [[ولایت فقیه]] ندارد.<ref>نظرزاده، «مبانی و اندیشه سیاسی محمدرضا حکیمی»، ص۱۶۹.</ref> | ||
حکیمی از علاقمندان به [[انقلاب اسلامی ایران]] بود؛ ولی اندک‌اندک به دلیل آنکه عدالت را در نظام [[جمهوری اسلامی ایران]] نیافت، گرفتار چرخش نظری شده و به یکی از منتقدان جدی نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد.<ref>نظرزاده، «مبانی و اندیشه سیاسی محمدرضا حکیمی»، ص۱۷۳.</ref> اسفندیاری برای اندیشه حکیمی در این باب از تعبیر «انقلابی که ناتمام ماند»، استفاده کرده است.<ref>اسفندیاری، راه خورشیدی، ۱۳۸۲ش، ص۲۵۵-۲۸۷.</ref> | حکیمی از علاقمندان به [[انقلاب اسلامی ایران]] بود؛ ولی اندک‌اندک به دلیل آنکه عدالت را در نظام [[جمهوری اسلامی ایران]] نیافت، گرفتار چرخش نظری شده و به یکی از منتقدان جدی نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد.<ref>نظرزاده، «مبانی و اندیشه سیاسی محمدرضا حکیمی»، ص۱۷۳.</ref> اسفندیاری برای اندیشه حکیمی در این باب از تعبیر «انقلابی که ناتمام ماند»، استفاده کرده است.<ref>اسفندیاری، راه خورشیدی، ۱۳۸۲ش، ص۲۵۵-۲۸۷.</ref> | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||