پرش به محتوا

خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:
'''خطبه حضرت فاطمه(س) در جمع زنان مدینه''' یا '''خطبه عیادت''' سخنان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] دختر پیامبر(ص) در جمع زنان مدینه، در اعتراض به [[غصب خلافت]] است. این سخنان که در بستر بیماریِ منجر به [[شهادت حضرت فاطمه(س)]] ایراد شد، به‌دلیل ترسیم وضعیت موجود پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، هشدار نسبت به آینده جامعه اسلامی و فصاحت و بلاغت دارای اهمیت دانسته شده است.
'''خطبه حضرت فاطمه(س) در جمع زنان مدینه''' یا '''خطبه عیادت''' سخنان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] دختر پیامبر(ص) در جمع زنان مدینه، در اعتراض به [[غصب خلافت]] است. این سخنان که در بستر بیماریِ منجر به [[شهادت حضرت فاطمه(س)]] ایراد شد، به‌دلیل ترسیم وضعیت موجود پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، هشدار نسبت به آینده جامعه اسلامی و فصاحت و بلاغت دارای اهمیت دانسته شده است.


حضرت فاطمه(س) در خطبه عیادت ضمن اعلام برائت از پیمان‌شکنان و نکوهش مردم دنباله‌رو، تصویری از بی‌وفایی آنان ترسیم می‌کند و در چند محور به تبیین شرایط موجود، پیش‌بینی آینده‌ای ناخوشایند برای [[مسلمان|مسلمانان]]، ویژگی‌های [[حکومت امام علی(ع)|حکومت علوی]]، ضعف فکری و اختلاف نظرات مردم مدینه، مسئولیت مردم در برابر فساد حکومت و ترسیم چهره [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه]] می‌پردازد. او در این خطبه به چند [[آیه|آیه قرآن]] از جمله [[آیه ۸۰ سوره مائده]] درباره عاقبت پیروی از هوا و هوس، [[آیه ۹۶ سوره اعراف|۹۶ سوره اعراف]] و [[آیه ۵۱ سوره زمر|۵۱ سوره زمر]] درباره ملامت کسانی که از حق پیروی نمی‌کنند و [[آیه ۳۵ سوره یونس|۳۵ سوره یونس]] درباره انسان‌های شایسته رهبری نیز استناد می‌کند.
حضرت فاطمه(س) در خطبه عیادت ضمن اعلام برائت از پیمان‌شکنان و نکوهش مردم دنباله‌رو، تصویری از بی‌وفایی آنان ترسیم می‌کند و در چند محور به تبیین شرایط موجود، پیش‌بینی آینده‌ای ناخوشایند برای [[مسلمان|مسلمانان]]، ویژگی‌های حکومت علوی، ضعف فکری و اختلاف نظرات مردم مدینه، مسئولیت مردم در برابر فساد حکومت و ترسیم چهره [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|سقیفه]] می‌پردازد. او در این خطبه به چند [[آیه|آیه قرآن]] از جمله [[آیه ۸۰ سوره مائده]] درباره عاقبت پیروی از هوا و هوس، [[آیه ۹۶ سوره اعراف|۹۶ سوره اعراف]] و [[آیه ۵۱ سوره زمر|۵۱ سوره زمر]] درباره ملامت کسانی که از حق پیروی نمی‌کنند و [[آیه ۳۵ سوره یونس|۳۵ سوره یونس]] درباره انسان‌های شایسته رهبری نیز استناد می‌کند.


خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار به طرق مختلف در [[جامع حدیثی|کتاب‌های روایی شیعه و اهل‌سنت]] آمده است. این خطبه همچنین توسط پژوهشگران دینی در کتاب‌های مرتبط با زندگی حضرت فاطمه(س) و شرح‌های خطبه‌های آن حضرت، شرح داده شده است.
خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار به طرق مختلف در [[جامع حدیثی|کتاب‌های روایی شیعه و اهل‌سنت]] آمده است. این خطبه همچنین توسط پژوهشگران دینی در کتاب‌های مرتبط با زندگی حضرت فاطمه(س) و شرح‌های خطبه‌های آن حضرت، شرح داده شده است.
خط ۴۶: خط ۴۶:
حضرت زهرا(س) در فراز بعدی، شگفتی خود را از کار [[مسلمان|مسلمانان]] ابراز می‌دارد، که به کدام دلیل به دنبال دوستان دروغین رفته و سرپرستان نااهل را انتخاب کردند و به چه امیدی این‌همه ستم و بیداد مرتکب شدند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۲-۷۴۳؛</ref> برخی نیز گفته‌اند شاید مراد حضرت در این فراز این باشد که مردم با چه مستندی، تکیه‌گاه قوی و محکمی مثل حضرت علی و اهل بیت(ع) را رها کرده و به‌جای آنان دیگران را انتخاب کرده‌اند.<ref>منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۴۱۴.</ref> به تعبیر او مردم سَر را رها کرده و دُم را چسبیده‌اند و به دنبال عوام رفتند و عالِم را رها کردند و تبهکاری خود را نیکوکاری می‌پندارند. فاطمه(س) آنها را فاسدانی می‌داند که فساد خویش را صلاح می‌انگارند.<ref>دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۴-۹۵.</ref>
حضرت زهرا(س) در فراز بعدی، شگفتی خود را از کار [[مسلمان|مسلمانان]] ابراز می‌دارد، که به کدام دلیل به دنبال دوستان دروغین رفته و سرپرستان نااهل را انتخاب کردند و به چه امیدی این‌همه ستم و بیداد مرتکب شدند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۲-۷۴۳؛</ref> برخی نیز گفته‌اند شاید مراد حضرت در این فراز این باشد که مردم با چه مستندی، تکیه‌گاه قوی و محکمی مثل حضرت علی و اهل بیت(ع) را رها کرده و به‌جای آنان دیگران را انتخاب کرده‌اند.<ref>منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۴۱۴.</ref> به تعبیر او مردم سَر را رها کرده و دُم را چسبیده‌اند و به دنبال عوام رفتند و عالِم را رها کردند و تبهکاری خود را نیکوکاری می‌پندارند. فاطمه(س) آنها را فاسدانی می‌داند که فساد خویش را صلاح می‌انگارند.<ref>دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۴-۹۵.</ref>


===پیش‌بینی آینده‌ای ناآرام===
===پیش‌بینی آینده‌ای ناآرام ===
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = حضرت زهرا(س):{{-}} «اکنون که به مراد خود رسیدید، خوش باشید برای دنیای خود و قلبتان مطمئن باشد برای فتنه‌هایی که خواهد آمد و بشارت باد شما را به شمشیرهای برنده‌ای که به دنبال آن می‌آید.»<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۴۲۲.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 30%}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = حضرت زهرا(س):{{-}} «اکنون که به مراد خود رسیدید، خوش باشید برای دنیای خود و قلبتان مطمئن باشد برای فتنه‌هایی که خواهد آمد و بشارت باد شما را به شمشیرهای برنده‌ای که به دنبال آن می‌آید.»<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۴۲۲.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 30%}}
هشدار نسبت به ثمره انتخاب نادرست، آخرین بخش سخنان فاطمه(س) در این دیدار است. او مردم را نسبت به شمشیرهای برنده، سلطه تجاوزکارانی ستمگر و خونخوار و هرج و مرجی فراگیر و حکومتی مستبد که ثروت مسلمانان را بر باد می‌دهد و جمعیت آنان را پراکنده می‌کند هشدار می‌دهد.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۴-۷۴۵؛ دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۵.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] شاید اشاره فاطمه(س) به حکومت [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] و افرادی چون [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]] و اتفاقاتی چون [[واقعه حره]] باشد.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۸-۲۴۱.</ref>
هشدار نسبت به ثمره انتخاب نادرست، آخرین بخش سخنان فاطمه(س) در این دیدار است. او مردم را نسبت به شمشیرهای برنده، سلطه تجاوزکارانی ستمگر و خونخوار و هرج و مرجی فراگیر و حکومتی مستبد که ثروت مسلمانان را بر باد می‌دهد و جمعیت آنان را پراکنده می‌کند هشدار می‌دهد.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۴۴-۷۴۵؛ دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۵.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] شاید اشاره فاطمه(س) به حکومت [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] و افرادی چون [[حجاج بن یوسف ثقفی|حجاج بن یوسف]] و اتفاقاتی چون [[واقعه حره]] باشد.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۳۸-۲۴۱.</ref>
خط ۵۷: خط ۵۷:
* شیخ صدوق در [[معانی الاخبار (کتاب)|کتاب معانی الاخبار]] به دو طریق، یکی به سندش از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و دیگری از طریق [[عبدالله بن حسن مثنی|عبدالله بن حسن بن حسن]] از مادرش [[فاطمه دختر امام حسین(ع)|فاطمه دختر امام حسین]] این روایت را نقل کرده است.<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۵۴-۳۵۶.</ref>
* شیخ صدوق در [[معانی الاخبار (کتاب)|کتاب معانی الاخبار]] به دو طریق، یکی به سندش از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و دیگری از طریق [[عبدالله بن حسن مثنی|عبدالله بن حسن بن حسن]] از مادرش [[فاطمه دختر امام حسین(ع)|فاطمه دختر امام حسین]] این روایت را نقل کرده است.<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۳۵۴-۳۵۶.</ref>
* [[محمد بن جریر طبری صغیر|طبری]] در کتاب [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از جدش [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] این خطبه را نقل کرده است.<ref>طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۲۵.</ref>
* [[محمد بن جریر طبری صغیر|طبری]] در کتاب [[دلائل الامامة (کتاب)|دلائل الامامة]] در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از جدش [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] این خطبه را نقل کرده است.<ref>طبری، دلائل الامامة، ۱۴۱۳ق، ص۱۲۵.</ref>
* ابن‌طیفور و [[ابن‌ابی‌الحدید|ابن ابی‌الحدید]] از علمای اهل‌سنت در کتاب‌های خود [[بلاغات النساء (کتاب)|بلاغات النساء]]<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ص۱۹.</ref> و [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج‌البلاغه]]<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۶، ص۲۳۳.</ref> این خطبه را از [[عطیه بن سعد بن جناده عوفی|عطیه کوفی]] روایت کرده‌اند.
* ابن‌طَیفور و [[ابن‌ابی‌الحدید]] از علمای اهل‌سنت در کتاب‌های خود [[بلاغات النساء (کتاب)|بَلاغات النساء]]<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ص۱۹.</ref> و [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج‌البلاغه]]<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۶، ص۲۳۳.</ref> این خطبه را از [[عطیه بن سعد بن جناده عوفی|عَطیه کوفی]] روایت کرده‌اند.
* [[احمد بن علی طبرسی]] نیز در [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|کتاب الاحتجاج]] به نقل از [[سوید بن غفله]] این خطبه را نقل کرده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۸.</ref> به گفته [[علامه حلی|علامه حلّی]]، سوید از دوستان امام علی(ع) بوده است.<ref>علامه حلی، خلاصه الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۳.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] نیز این سخنان را به نقل از الاحتجاج در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] آورده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۵۹.</ref> به گفته [[حسینعلی منتظری]] از شارحان این خطبه، سوید بن غفله راوی این خطبه در زمان پیامبر(ص) [[ایمان]] آورد و فردی مخلص بود که رجالیان شیعه و سنی او را [[ثقه|توثیق]] کرده‌اند.<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص ۳۷۶-۳۷۷.</ref>
* [[احمد بن علی طبرسی]] نیز در [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|کتاب الاحتجاج]] به نقل از [[سوید بن غفله]] این خطبه را نقل کرده است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۰۸.</ref> به گفته [[علامه حلی]]، سوید از دوستان امام علی(ع) بوده است.<ref>علامه حلی، خلاصه الاقوال، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۳.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] نیز این سخنان را به نقل از الاحتجاج در [[بحار الانوار (کتاب)|بِحار الانوار]] آورده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۵۹.</ref> به گفته [[حسینعلی منتظری]] از شارحان این خطبه، سوید بن غفله راوی این خطبه در زمان پیامبر(ص) [[ایمان]] آورد و فردی مخلص بود که رجالیان شیعه و سنی او را [[ثقه|توثیق]] کرده‌اند.<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص ۳۷۶-۳۷۷.</ref>


==شرح‌ها==
==شرح‌ها==