آیه ۶۲ سوره نمل: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۶۲ سوره نمل (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۰

۲٬۸۸۸ بایت حذف‌شده ، ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۳

←‏ارتباط اضطرار و استجابت دعا

دیداریویکی‌متن

P.motahari

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۳٬۲۷۶

ویرایش

@@ خط ۵۷: / خط ۵۷: @@
 ==ارتباط اضطرار و استجابت دعا ==
 برخی از علمای شیعه همچون [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] (درگذشته [[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]])، [[ملا فتح‌الله کاشانی|فتح‌الله کاشانی]] (درگذشته [[سال ۹۸۸ هجری قمری|۹۸۸ق]]) و مکارم شیرازی ذیل تفسیر آیه ۶۲ سوره نمل ذکر کرده‌اند که اگرچه خداوند دعای همه را مستجاب می‌کند؛ اما به‌دلیل اینکه خواست مضطر قوی‌تر و خاضعانه‌تر است، اضطرار شرط [[استجابت دعا]] قرار داده شده است.<ref>شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۵۸؛ کاشانی، زبدة التفاسير، ۱۳۸۱ش، ج۵، ص۱۱۶؛ مکارم شیرازی، پیدایش مذاهب، ۱۳۸۴ش، ص۹۶.</ref> [[محمد سبزواری]] (درگذشته [[سال ۱۳۶۸ هجری شمسی|۱۳۶۸ش]]) و علامه طباطبائی نیز اضطرار در آیه را نشانه خواست حقیقی ذکر کرده‌اند.<ref>سبزواری، ارشاد الاذهان، ۱۴۱۹ق، ص۳۸۷؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۵، ص۳۸۱.</ref> مضطر در آیه امن یجیب ازنظر مفسران شیعه، شخصی است که به سبب شدت چیزی به خدا پناه آورده و از غیر او قطع امید کرده است.<ref>ابو‌الفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۶۶-۱۳۷۸ش، ج۱۵، ص۶۵؛ کاشانی، زبدة التفاسير، ۱۳۸۱ش، ج۵، ص۱۱۶؛ فیض کاشانی، سير الصافی، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۷۱؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱-۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۵۲۰-۵۲۱.</ref> ثَعْلَبی،<ref>ثعلبی، کشف و البیان عن تفسیر القرآن، ۱۴۲۲ق، ج۷، ص۲۱۹.</ref> زَمَخْشَری،<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷-۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۷۶-۳۷۷.</ref> فَخْررازی<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۵۶۵.</ref> و بَیْضاوی<ref>بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۶۵.</ref> از علمای اهل‌سنت نیز این معنای مضطر را پذیرفته‌اند. از دیدگاه [[سید عبدالله شبر]] (درگذشته [[سال ۱۲۴۲ هجری قمری|۱۲۴۲ق]]) از مفسران شیعه در [[تفسیر القران الکریم (کتاب)|کتاب تفسیر القران الکریم]]، مراد از مضطر در این آیه را، درمانده‌ای دانسته است که با شرایط دعا به خداوند پناه می‌آورد.<ref>شبر، تفسیر القرآن الکریم، مؤسسة دار الهجرة، ص۳۶۷.</ref>
-=== همه مضطرین یا بعضی؟ ===
-از دیدگاه برخی علمای شیعه مانند فتح الله کاشانی و شریف لاهیجی لام در المضطر، لام جنس و ماهیت است که به تحقق فردی از افراد که دعایش مستجاب شود، این حکم در آیه تحقق یافته است، نه استغراق که شامل همه شود؛ چون دیده شده مضطرین زیادی هستند که خداوند استجابت دعا را برایشان مصلحت ندانسته است.<ref>کاشانی، زبدة التفاسير، ۱۳۸۱ش، ج۵، ص۱۱۶؛ شریف لاهیجی، تفسير شريف لاهيجى، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۴۳۵.</ref> زمخشری،<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷-۱۴۱۶ق، ج۳، ص۳۷۶-۳۷۷.</ref> فخررازی،<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۵۶۵</ref> بیضاوی،<ref>بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۶۵.</ref> و آلوسی<ref>آلوسی، روح المعانی، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۲۹۱.</ref> از علمای اهل‌سنت نیز با این نظر موافق هستند. از منظر شریف لاهیجی از علمای شیعه، سخن درست این است که دعای همه مضطرین مستجاب می‌گردد و اگر کسی دعایش مستجاب نشده به دلیل این است که به اضطرار نرسیده است.<ref>شریف لاهیجی، تفسير شريف لاهيجى، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۴۳۵.</ref>
-به باور آلوسی درصورتی می‌توان لام را استغراق گرفت و ذکر کرد که خداوند دعاهای همه مضطرین را مستجاب می‌کند که بعدش قید «[[ان شاء الله]]» یعنی اگر خدا بخواهد، ذکر شود.<ref>‌آلوسی، روح المعانی، ۱۴۲۰ق، ج۲۰، ص۲۹۱.</ref> به گفته طباطبائی، اینکه در برخی آیات، [[استجابت دعا|اجابت دعا]] به مشیت الهی (ان شاء الله) مقید گردد، منافاتی با استغراق در این آیه ندارد؛ زیرا در آن آیاتی که اجابت به مشیت الهی مقید می‌گردد، ممکن است طلب در آن هم حقیقی باشد و هم غیرحقیقی؛ اما در این آیه طلب حقیقی و با ایمان خالص مراد است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۵۰-۱۳۵۳ق، ج۱۵، ص۳۸۲-۳۸۳.</ref> از دیدگاه زمخشری و فخررازی از علمای اهل‌سنت، خداوند ذکر کرد که دعای مضطر را مستجاب می‌کند؛ ولی نگفت فی الحال و هم اکنون.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۵۶۵.</ref>
 == چند احتمال در خلفاء الارض ==