مستبصر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مُستَبصِر''' به معنی «کسی که بینا شده»، مسلمان غیرشیعی که به [[شیعه|مذهب شیعه اثناعشری]] گرویده است. عباداتی که مستبصر بر طبق مذهب قبلی خود انجام داده است لازم نیست پس از شیعه‌شدن تکرار کند البته [[زکات|زکات مال]] را باید اعاده شود. [[علی بن مهزیار اهوازی]]، [[محمد بن مسعود عیاشی]] (نویسنده [[تفسیر عیاشی (کتاب)|تفسیر عیاشی]])، [[اولجایتو|محمد خدابنده]] از حاکم ایلخانی، [[سید محمد تیجانی|سید محمد تیجانی سماوی]] و [[ابراهیم زکزاکی|ابراهیم زَکزاکی]] رهبر شیعیان نیجریه، مستبصر هستند.

مستبصر، کسی است که با تحقیق و تفحص، مذهب خود را از یکی از فرقه‌های اسلامی<ref>مرعی، القاموس الفقهی، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۹۱؛ غدیری، القاموس الجامع للمصطلحات الفقهیة، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۳۴؛ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۱۱.</ref> و یا يکی از اديان الهی<ref>[http://www.she3a-alhsen.com/showthread.php?t=39440). «مصطلح المستبصر ومن هم المستبصرون ؟»]،سایت منتدیات شیعه الحسین العالمیه.</ref> به مذهب شیعه اثناعشری تغییر دهد. [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ‌ طبرسی]] از مفسّران شیعه در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] مستبصر را کسی می‌داند که عاقل باشد و توانایی تشخیص حق از باطل با استدلال و اندیشه را داشته باشد.<ref>شیخ‌طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۴۴۴.</ref>  استبصار در لغت به معنای آگاه و بصیرشدن در دین است.<ref>جمعی از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۱۱، ص۹.</ref>  

در ابواب مختلف فقه نظیر [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به مرکز المعجم الفقهی، حیاة ابن أبی عقیل و فقهه‌، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۸.

 

[[ویژه:Categories|رده]]</ref> [[حج]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به اشتهاردی، مجموعه فتاوی ابن جنید، ۱۴۱۶ق، ص۱۲۲.</ref> [[ارث|میراث]] و [[قصاص]] از احکام مستبصر بحث شده است. بحث از احکام مستبصر در فتاوای [[ابن ابی عقیل عمانی|ابن‌ابی عقیل عمانی]] (درگذشت: ۳۲۹ق) که عصر [[غیبت صغرا|غیبت صغری]] را درک کرده است<ref>مرکز المعجم الفقهی، حیاة ابن أبی عقیل و فقهه‌، ۱۴۱۳ق، ص۳۹۸.</ref> و [[ابن‌جنید اسکافی|ابن‌جنید]] از فقهای [[قرن چهارم]] هجری قمری<ref>اشتهاردی، مجموعه فتاوی ابن جنید، ۱۴۱۶ق، ص۱۲۲.</ref> ذکر شده است. همچنین در کتاب‌‌های [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|من لایحضره الفقیه]]<ref>شیخ صدوق، من لا يحضره الفقيه‌، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۲۹.</ref> و [[الکافی (کتاب)|الکافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۷، ص۱۳۹.</ref> احادیثی مرتبط با مستبصر نقل شده است.

 

[[شیخ طوسی]] در کتاب‌های [[تهذیب الاحکام (کتاب)|تهذیب]]،<ref>شیخ طوسی، تهذيب الأحكام، ۱۳۶۵ش، ج۴، ص۵۴.</ref> [[الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار (کتاب)|استبصار]]<ref>شیخ طوسی، الإستبصار، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۱۴۵.</ref> و [[المبسوط فی فقه الامامیه (کتاب)|المبسوط]]<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۲۴۷.</ref> به مسائل مستبصر نظیر زکات و حج پرداخته است. همچنین در منابع فقهی، از عدم قضای عباداتی که مستبصر انجام داده بحث شده است.<ref>ابن‌حمزه، الوسيلة، ۱۴۰۸ق، ص۵۶؛ ابن ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۶۰؛ علامه حلی، منتهی المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۱۳، ص۹۷؛ شهید اول، الدروس الشرعية، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۴۳.</ref>

به عقیده [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] احکام استبصار شامل تمام فرقه‌های مسلمان حتی فرقه‌هایی که محکوم به [[کفر]] هستند نظیر [[ناصبی|ناصبی‌ها]] و [[غالیان]] می‌شود.<ref>نجفی، جواهر لکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۷، ص۳۰۷.</ref> البته [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] در [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|عروه الوثقی]] احکام استبصار را شامل [[غالیان|غُلات]] نمی‌داند.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۴۵۰.</ref>