مصطفی چمران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مصطفی چمران''' (۱۳۱۰-۱۳۶۰ش) وزیر دفاع دولت موقت [[جمهوری اسلامی ایران]] و بنیانگذار ستاد جنگ‌های نامنظم در [[جنگ ایران و عراق]]. وی پیش از [[انقلاب اسلامی]] با دعوت [[امام موسی صدر]] به [[لبنان]] رفت و هشت سال آنجا ماند. بعد از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] وزیر دفاع دولت موقت جمهوری اسلامی، نماینده مجلس و فرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم در جنگ [[عراق]] با [[ایران]] بود. مصطفی چمران در [[دهلاویه]] در [[۳۱ خرداد]] ۱۳۶۰ش  به [[شهادت]] رسید. [[لبنان(کتاب)| لبنان]]، [[کردستان(کتاب) | کردستان]]؛ حاوی خاطرات او از لبنان و کردستان، [[علی زیباترین سرودۀ هستی(کتاب)|علی زیباترین سرودۀ هستی ]] و ترجمه فارسی [[دعای کمیل]] از جمله آثار اوست.

مصطفی چمران در ۱۳۱۰ش در [[قم]] به دنیا آمد و از یک سالگی به همراه خانواده در [[تهران]] ساکن شد.<ref>ر.ک:چمران، من جنگهای چریکی را...، ص۱۶؛ کیهان، ش۱۸۰۵۰، ۳۱ شهریور ۱۳۸۳، ص۱۰</ref>

==تحصیلات==

===در ایران===

چمران تحصیلات ابتدایی‌اش را در دبستان [[انتصاریه]]، نزدیک منطقه [[پامنار]]، گذراند و در دبیرستان [[دارالفنون]] و البرز دوره متوسطه را به پایان رساند. طی تحصیل از شاگردان ممتاز به شمار می‌آمد. از پانزده سالگی در جلسات دینی، از جمله درس [[تفسیر قرآن]] [[آیت الله طالقانی]] در [[مسجد هدایت]] شرکت کرد. وی در ۱۳۳۲ش در رشته الکترومکانیک دانشکده فنی [[دانشگاه تهران]] پذیرفته شد<ref>چمران، من جنگهای چریکی را ...؛ یادنامه، ص۱۱</ref> و در دوران تحصیل، دانشجویی ممتاز، و به ویژه مورد توجه و عنایت استادش، [[مهدی بازرگان]]، بود.<ref>ر.ک:مهدی بازرگان، ج ۱، ص۲۵۱</ref>

===در آمریکا===

چمران پس از فارغ التحصیلی، در ۱۳۳۷ش با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز برای ادامه تحصیل راهی [[امریکا]] شد. درجه کارشناسی ارشد مهندسی برق را از دانشگاه تگزاس گرفت و برای ادامه تحصیل به دانشگاه برکلی رفت و دوره دکتری در رشته الکترونیک و فیزیک پلاسما را با درجه ممتاز به پایان رساند.

==فعالیت‌های سیاسی در دوران تحصیل==

وی در طی تحصیل به مبارزه سیاسی ـ اعتقادی خود ادامه داد و به سبب این فعالیتها بورس تحصیلی‌اش قطع شد.<ref>یزدی، ص۲۷؛ر.ک: به شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، ص۶؛ یادنامه، ص۱۱ـ۱۲</ref>

در دوران تحصیل در امریکا، وی و چند تن از دانشجویان، شاخه‌ای از [[جبهه ملی]] را با عنوان «جبهه ملی ایران در امریکا» تأسیس کردند و او به عضویت شورای مرکزی و هیئت اجرایی آن انتخاب شد.<ref>بازرگان، ج ۲، ص۱۵۹ـ۱۶۰؛ یزدی، ص۲۹</ref> وی، همچنین به سبب تلاش فراوان در راه پیشبرد جنبش دانشجویی، در نهمین مجمع عمومی سازمان دانشجویان ایرانی در امریکا، که در دانشگاه برکلی در خرداد ۱۳۴۱ش/ ژوئن ۱۹۶۲ برگزار گردید، به عنوان نخستین عضو افتخاری و دائم سازمان برگزیده شد.<ref>شوکت، ص۱۴۵ـ۱۴۶</ref>

===تاسیس حرکة المحرومین===

او با همکاری [[امام موسی صدر]] «[[حرکة المحرومین]]» و شاخه نظامی آن، [[جنبش امل|اَمَل]]، را پایه ریزی کرد و مدیریت مدرسه صنعتی [[جبل عامل]] را در [[صور]] به عهده گرفت. پس از ربوده شدن امام موسی صدر، چمران به عنوان یکی از اعضای اصلی رهبری حرکةالمحرومین برگزیده شد.<ref>چمران، لبنان: گزیده‌ای از...، ص۸۴، ۹۱؛ چمران، من جنگهای چریکی را ...، ص۳، ۱۶؛ بازرگان، ج ۲، ص۱۸۰ـ۱۸۲؛ یادنامه، ص۱۳</ref>

او در اقامت هشت ساله‌اش در [[لبنان]]، بیشتر وقایع سیاسی و انقلابی آنجا را زیر نظر داشت. وی در مرکز [[سازمان امل]] در جنوب شرقی [[بیروت]] در منطقه [[شِیاح]]، از مناطق فقیرنشین شیعیان، مجدّانه فعالیت می‌کرد و برای تربیت جوانان مسلمانِ [[شیعه]] و ارائه درسهای اسلامی، سازمانهای اسلامی دانشجویان را در [[بیروت]] و شهرهای جنوبی لبنان، به شیوه انجمنهای اسلامی دانشجویان، تأسیس کرد که بعدها جوانانِ این مراکز هسته اولیه حرکة المحرومین را به وجود آوردند.<ref>چمران، لبنان: گزیده‌ای از...، ص۲۰، ۵۷، ۸۴؛ چمران، گزارشی از لبنان ...، ص۲۹۹</ref> چمران در کمک به مردم فقیر لبنان نیز نقش مؤثری داشت، از جمله در صور برای شیعیان فقیر کارگاه قالی بافی دایر کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، ج۱، ص۲۷۹</ref>

===نماینده مجلس===

چمران، در نخستین دور انتخابات مجلس شورای اسلامی، با بیش از یک میلیون رأی به نمایندگی مردم تهران انتخاب شد و براساس حکم [[امام خمینی]] در اردیبهشت ۱۳۵۹، نماینده و مشاور رهبر انقلاب در شورای عالی دفاع شد.<ref>شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، ص۲۵ـ۲۶</ref> چمران براساس تجارب نظامی‌اش پیش از شروع جنگ [[عراق]] با [[ایران]]، با توجه به ناامنی مرزها به ویژه مرزهای غربی، پیشنهاد تشکیل لشکرهایی ده هزار نفری از نیروهای مردمی را داد که به تصویب شورای انقلاب رسید و ارتش نیز موظف به همکاری شد، ولی به سبب موافق نبودن رئیس ستاد مشترک وقت، این طرح به تعویق افتاد.<ref>شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، ص۲۸</ref>

با شروع جنگ، چمران به همراه شماری از رزمندگانی که در کردستان جنگیده بودند، برای ساماندهی نیروهای مردمی در برابر حملات [[عراق]] راهی [[اهواز]] شد و در نخستین شب ورود، اولین حمله چریکی را به تانکهای دشمن، که اهواز را محاصره کرده بودند، آغاز کرد. یکی از اقدامات مهم وی، تشکیل ستاد جنگهای نامنظم در اهواز بود تا در جبهه‌های غرب و جنوب اهواز خط دفاعی به وجود آورد. این ستاد با سازماندهی گروهی از رزمندگان داوطلب، واحد مهندسی فعالی را راه‌اندازی کرد که یکی از برنامه‌های آن احداث جاده‌های نظامی در مناطق مختلف و ایجاد آبراهه‌ای برای تغییر مسیر رود کارون به سوی دشمن برای محافظت از اهواز بود.<ref>چمران،رقصی چنین میانه میدانم آرزوست، مقدمه مهدی چمران، ص۹ـ۱۰؛ یادنامه، ص۱۶</ref> همچنین به ایجاد هماهنگی بین ارتش و سپاه و نیروهای داوطلب مردمی پرداخت که در روند مقاومت اهواز نتایج ثمربخشی داشت.<ref>چمران،رقصی چنین میانه میدانم آرزوست، مقدمه مهدی چمران، ص۹ـ۱۰؛ یادنامه، ص۱۶</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =قسمتی از پیام امام ‏خمینی به مناسبت شهادت دکتر چمران:| نقل‌قول ={{سخ}}چمران عزیز با عقیده پاک خالص غیر وابسته به دستجات و گروه‏های سیاسی، و عقیده به هدف بزرگ الهی، جهاد را در راه آن از آغاز زندگی شروع و به آن ختم کرد. '''او در حیات، با نور معرفت و پیوستگی به خدا قدم نهاد و در راه آن به جهاد برخاست و جان خود را نثار کرد. او با سرافرازی زیست، و با سرافرازی شهید شد و به حق رسید.

'''

هنر آن است که بی‌هیاهوهای سیاسی، و «خودنمایی»های شیطانی، برای خدا به جهاد برخیزد و خود را فدای هدف کند نه هوی، و این هنر مردان خداست. '''او در پیشگاه خدای بزرگ با آبرو رفت. روانش شاد و یادش بخیر'''.|تاریخ بایگانی|منبع =<small>صحیفه امام ج ۱۴ ص۴۷۸.</small>|تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

چمران مردی وارسته، با عواطف عمیق انسانی بود که در برابر مصائب بشری به شدت منقلب می‌شد. راز و نیازهای عارفانه‌اش، در دست نوشته‌هایی که از او به جا مانده، حاکی از عشق و علاقه خالصانه او به خدا و اوج محبت و دوستی‌اش نسبت به همنوعانش است، چنان که دوستانش لقب «خدای عشق» را به او داده بودند.<ref>شهید سرافراز دکتر مصطفی چمران، ص۸</ref> او فردی وحدت گرا و از گرایش به هر جریانِ منهای اسلام به شدت گریزان بود.<ref>ر.ک:چمران، من جنگهای چریکی را...، ص۱۶؛ یادنامه، ص۱۲</ref>

دست نوشته‌های چمران به تدریج از سوی بنیاد چمران به چاپ رسیده که از آن جمله است:

# خدا بود و دیگر هیچ نبود.