پرش به محتوا

خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۳۰: خط ۳۰:
بر اساس گزارش منابع تاریخی، اعتراض حضرت فاطمه(س) به [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|جریان سقیفه]]<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> با واکنش شدید آنان به این اعتراض همراه بود<ref>یوسفی غروی، «تاریخ هجوم به خانه حضرت زهرا»، ص۱۴.</ref> و باعث بیماری فاطمه زهرا(س) و انزوای خودخواسته آن حضرت شد.<ref>خزاعی و همکاران، «تحلیل خطبه عیادت بر پایه نظریه کنش گفتاری»، ص۱۶.</ref> پی‌جویی عدم حضور فاطمه(س) در جامعه مدینه، زنان را بر آن داشت تا به ملاقات حضرت زهرا(س) بروند. البته آنچه در این عیادت برای پژوهشگران تاریخی مهم است انگیزه زنان عیادت‌کننده است. در این باره گفته شده مردان مهاجر و انصار به دلیل اتفاقات ناگوار صورت گرفته درباره حضرت زهرا خود را مسئول می‌دانستند به همین دلیل زنان خود را به این دیدار فرستادند تا از بار گناه خود کاسته و وجدان خویش را راضی کنند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۴.</ref> همچنین برخی معتقدند که انگیزه‌های سیاسی برای بهبود رابطه خاندان پیامبر(ص) با حاکم وقت و تلطیف فضای مدینه، انگیزه این دیدار بوده است.<ref>خزاعی و همکاران، «تحلیل خطبه عیادت بر پایه نظریه کنش گفتاری»، ص۱۶.</ref>
بر اساس گزارش منابع تاریخی، اعتراض حضرت فاطمه(س) به [[واقعه سقیفه بنی‌ساعده|جریان سقیفه]]<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> با واکنش شدید آنان به این اعتراض همراه بود<ref>یوسفی غروی، «تاریخ هجوم به خانه حضرت زهرا»، ص۱۴.</ref> و باعث بیماری فاطمه زهرا(س) و انزوای خودخواسته آن حضرت شد.<ref>خزاعی و همکاران، «تحلیل خطبه عیادت بر پایه نظریه کنش گفتاری»، ص۱۶.</ref> پی‌جویی عدم حضور فاطمه(س) در جامعه مدینه، زنان را بر آن داشت تا به ملاقات حضرت زهرا(س) بروند. البته آنچه در این عیادت برای پژوهشگران تاریخی مهم است انگیزه زنان عیادت‌کننده است. در این باره گفته شده مردان مهاجر و انصار به دلیل اتفاقات ناگوار صورت گرفته درباره حضرت زهرا خود را مسئول می‌دانستند به همین دلیل زنان خود را به این دیدار فرستادند تا از بار گناه خود کاسته و وجدان خویش را راضی کنند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۴.</ref> همچنین برخی معتقدند که انگیزه‌های سیاسی برای بهبود رابطه خاندان پیامبر(ص) با حاکم وقت و تلطیف فضای مدینه، انگیزه این دیدار بوده است.<ref>خزاعی و همکاران، «تحلیل خطبه عیادت بر پایه نظریه کنش گفتاری»، ص۱۶.</ref>


==محتوا==
==محتوای خطبه==
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = [[حضرت زهرا(س)]]:{{-}} «بعد از امتحان مردمان شما دانستم که اهل وفا و مردانگی نیستند بلکه به دنبال دنیا و رفاه‌طلبی هستند؛ به همین دلیل از آنها متنفر شدم.<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۳۷۹-۳۸۰.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 30%}}
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = [[حضرت زهرا(س)]]:{{-}} «بعد از امتحان مردمان شما دانستم که اهل وفا و مردانگی نیستند بلکه به دنبال دنیا و رفاه‌طلبی هستند؛ به همین دلیل از آنها متنفر شدم.<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۳۷۹-۳۸۰.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 30%}}
حضرت زهرا(س) در خطبه عیادت ضمن اعلام برائت از پیمان‌شکنان<ref>پورسید آقایی، «خطبه‌های فاطمه(س)»، ص۶۰. </ref> و نکوهش مردم دنباله‌رو، تصویری از بی‌وفایی آنان ترسیم می‌کند<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۳۷۹. </ref> و در چند محور به تبیین شرایط موجود، پیش‌بینی آینده‌ای ناخوشایند برای مسلمانان، ویژگی‌های حکومت علوی، ضعف فکری و تشتت آراء، مسئولیت مردم در برابر فساد حکومت و ترسیم چهره جریان سقیفه می‌پردازد.<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۳۷۱؛ دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۰-۹۶؛ کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۷-۷۴۵.</ref> او در این خطبه به چند [[آیه|آیه قرآن]] از جمله آیه ۸۰ [[سوره مائده]] درباره عاقبت پیروی از هوا و هوس، ۹۶ [[سوره اعراف]] و ۵۱ [[سوره زمر]] درباره ملامت کسانی که از حق پیروی نمی‌کنند و ۳۵ [[سوره یونس]] درباره انسان‌های شایسته رهبری نیز استناد می‌کند.<ref>پورسید آقایی، «خطبه‌های فاطمه(س)»، ص۶۰. </ref>
حضرت زهرا(س) در خطبه عیادت ضمن اعلام برائت از پیمان‌شکنان<ref>پورسید آقایی، «خطبه‌های فاطمه(س)»، ص۶۰. </ref> و نکوهش مردم دنباله‌رو، تصویری از بی‌وفایی آنان ترسیم می‌کند<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۳۷۹. </ref> و در چند محور به تبیین شرایط موجود، پیش‌بینی آینده‌ای ناخوشایند برای مسلمانان، ویژگی‌های حکومت علوی، ضعف فکری و تشتت آراء، مسئولیت مردم در برابر فساد حکومت و ترسیم چهره جریان سقیفه می‌پردازد.<ref>منتظری، خطبه فاطمه زهرا سلام الله علیها و ماجرای فدک، ۱۳۷۴ش، ص۳۷۱؛ دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۰-۹۶؛ کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۷-۷۴۵.</ref> او در این خطبه به چند [[آیه|آیه قرآن]] از جمله آیه ۸۰ [[سوره مائده]] درباره عاقبت پیروی از هوا و هوس، ۹۶ [[سوره اعراف]] و ۵۱ [[سوره زمر]] درباره ملامت کسانی که از حق پیروی نمی‌کنند و ۳۵ [[سوره یونس]] درباره انسان‌های شایسته رهبری نیز استناد می‌کند.<ref>پورسید آقایی، «خطبه‌های فاطمه(س)»، ص۶۰. </ref>


===نکوهش مردم دنباله‌رو و واپس‌گرا===
===نکوهش مردم===
فاطمه زهرا(س) در ابتدای خطبه، [[مهاجرین]] و [[انصار]] را به دلیل بازی خوردن از جریان حاکم<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۷.</ref> و همچنین سکوتشان در برابر جریان انحرافی و همراهی با آنان، نکوهش و از اینکه اراده‌های آهنین آنها در زمان پیامبر(ص) به سستی گراییده، شکایت می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۱.</ref> و آنان را به شمشیرهای شکسته و نیزه‌های شکافته تشبیه می‌کند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۸.</ref> به گفته [[حسینعلی منتظری]] این تشبیهات نشان از ضعف فکری و تششت آرای [[مسلمان|مسلمانان]] در مقابل حوادث رخ داده پس از [[رحلت پیامبر اسلام(ص)]] دارد.<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۳-۳۸۴.</ref> حضرت زهرا مسئولیت [[غصب خلافت]] را به عهده مهاجر و انصار می‌داند چون تابع جو حاکم شدند<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۵.</ref> و اینکه ننگ آن تا همیشه تاریخ به دامن آنها خواهد ماند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۲.</ref>
فاطمه زهرا(س) در ابتدای خطبه، [[مهاجرین]] و [[انصار]] را به دلیل بازی خوردن از جریان حاکم<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۷.</ref> و همچنین سکوتشان در برابر جریان انحرافی و همراهی با آنان، نکوهش و از اینکه اراده‌های آهنین آنها در زمان پیامبر(ص) به سستی گراییده، شکایت می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۱.</ref> و آنان را به شمشیرهای شکسته و نیزه‌های شکافته تشبیه می‌کند.<ref>کرمی، سیره و سیمای ریحانه پیامبر، ۱۳۸۰ش، ص۷۳۸.</ref> به گفته [[حسینعلی منتظری]] این تشبیهات نشان از ضعف فکری و تشتت آرای [[مسلمان|مسلمانان]] در مقابل حوادث رخ داده پس از [[رحلت پیامبر اسلام(ص)]] دارد.<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۳-۳۸۴.</ref> حضرت زهرا مسئولیت [[غصب خلافت]] را به عهده مهاجر و انصار می‌داند چون تابع جو حاکم شدند<ref>منتظری، خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۵.</ref> و اینکه ننگ آن تا همیشه تاریخ به دامن آنها خواهد ماند.<ref>مکارم شیرازی، زهرا برترین بانوی جهان، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۲.</ref>


=== علل مظلومیت امام علی(ع) ===
=== تبیین علل کنار زدن علی از خلافت ===
در دومین فراز خطبه، فاطمه زهرا انگیزه اصلی کنار گذاشتن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] از [[خلافت]] را ذکر می‌کند. طبق آنچه در این فراز آمده تسلیم‌ناپذیری و شجاعت او در میدان‌های نبرد با دشمنان اسلام، چشیدن سوزش شمشیر او، بی‌اعتنایی او نسبت به [[مرگ]]، خشم او در راه خدا و عدم سازش با دشمنان خدا از انگیزه‌های جریان سقیفه در کنار گذاشتن علی(ع) دانسته شده است.<ref>دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۲؛ منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۹۳-۳۹۵.</ref>
در دومین فراز خطبه، فاطمه زهرا انگیزه اصلی کنار گذاشتن [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] از [[خلافت]] را تسلیم‌ناپذیری و شجاعت او در میدان‌های نبرد با دشمنان اسلام، چشیدن سوزش شمشیر او، بی‌اعتنایی او نسبت به [[مرگ]]، خشم او در راه خدا و عدم سازش با دشمنان خدا می‌داند.<ref>دشتی، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، ۱۳۸۱ش، ص۹۲؛ منتظری، شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، ۱۳۷۴ش، ص۳۹۳-۳۹۵.</ref>


===ویژگی‌های حکومت علوی===
===ویژگی‌های حکومت علوی===
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۳۰۲

ویرایش