کاربر:H.ahmadi/صفحه تمرین1

از ویکی شیعه

تنظیمِ خانواده یا تحدیدِ نسل

تعریف و جایگاه

تنظیم خانواده به معنای برنامه‌ریزی برای زاد و ولد به صورت آگاهانه و داوطلبانه است که در سطح خانواده به هدف ارتقای تندرستی و بهزیستی خانواده[۱] و در سطح جامعه به منظور ایجاد توازن میان جمعیت و تولید، انجام می‌گیرد.[۲] با توجه به این تعریف گفته می‌شود تنظیم خانواده همیشه با محدود ساختن زاد و ولد ملازم نیست؛ بلکه در مواردی ممکن است تنظیم خانواده در سطح جامعه مستلزم کثرت زاد و ولد باشد.[۳] تنظیم زاد و ولد، کنترل موالید و تنظیم باروری از دیگر عناوینی است که به جای عنوان تنظیم خانواده به کار می‌رود.[۴]

گفته می‌شود توماس مالتوس (کشیش و متفکر انگلیسی قرن نوزدهم) نخستین کسی بوده که در کتابش با عنوان «اصل جمعیت» به بحث درباره کنترل و تنظیم جمعیت پرداخته است.[۵] تنظیم خانواده از موضوعاتی است که در ابعاد مختلف حقوقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. برخی مباحث مرتبط با این موضوع در آثار فقهی در ابوابی چون باب نکاح مطرح بوده است؛[۶] اما بحث در خصوص آن سابقه چندانی در فقه ندارد[۷] و در میان معاصران به واسطه نیاز روز و در جمهوری اسلامی ایران به واسطه برخی سیاست‌های دولت‌ها در زمینه کنترل جمعیت در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ هجری شمسی موررد بحث قرار گرفت و امروزه به عنوان یکی از مسائل نوظهور در فقه اسلامی است.[۸]

اهمیت

مسئله تنظیم خانواده یا کنترل جمعیت امروزه به عنوان یکی از مسائل جنجال برانگیز در مجامع علمی مبدل شده است.[۹]

حکم فقهی

از آنجه که بحث تنظیم خانواده، مستلزم بحث درباره افزایش یا کاهش فرزندآوری است، لذا فقیهان درباره حکم شرعی افزایش و کاهش فرزندآوری، به بحث پرداخته‌اند.[۱۰]

حکم اولی

حکم ثانوی

حکم حکومتی

سیاست تحدید نسل در ایران

سیاست تحدید نسل یا تنظیم خانواده نخستین بار در سال ۱۳۳۷ش، توسط مؤسسه‌ای غیر دولتی با عنوان «انجمن راهنمای بهداشت خانواده» در شهر تهران آغاز به کار کرد و پس از آن در برخی شهرهای دیگر اجرا شد و تا سال ۱۳۵۷ش، ادامه یافت.[۱۱] این طرح در سال ۱۳۵۷ش، متوقف گردید، اما پس از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و شروع دوران بازسازی و پس از اعلام آمارهای رسمی از افزایش نرخ جمعیت در ایران و نگرانی‌های حاصل از آن، دوباره طرح تنظیم خانواده و کنترل جمعیت از سوی مسؤلین جمهوری اسلامی ایران مطرح و اجرا شد.[۱۲]

بحران پیری جمعیت

لایحه اصلاح قانون تنظیم خانواده

کتابشناسی

پانویس

  1. باقرزاده، جمعیت و تنظیم خانواده، ص۲۵.
  2. تقوی، جمعیت و تنظیم خانواده، ص۷۳.
  3. خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۵۰.
  4. باقرزاده، جمعیت و تنظیم خانواده، ص۲۵.
  5. ایازی، اسلام و تنظیم خانواده، ص۱۲.
  6. نجفی، جواهر الکلام، ج۲۹، ص۱۱۱.
  7. خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۵۰.
  8. خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۵۰.
  9. علایی نوین، آل رسول، «باز‌پژوهی رویکردهای فقهی در مباحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده»، ص۱۳۶.
  10. خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۵۰-۵۱.
  11. طاهری، «تحدید نسل از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی»، ص۱۰۶.
  12. ایازی، اسلام و تنظیم خانواده، ص۹.

یادداشت