بیعت: تفاوت میان نسخه‌ها

از لحاظ شکلی نیز بیعت دگرگونیهایی یافت. هرچند رسم دست دادن یا فشردن دست مدتها همچنان پابرجا بود، در زمان امویان‌گاه بیعت با «سوگند دادن» (استحلاف) تأکید و تضمین می‌گردید. حجّاج، سوگندهایی خاص را که «اَیمان البیعة» نام داشت مقرّر کرد که در هنگام بیعت گرفته می‌شد و مشتمل بر چند سوگند بود<ref>ابن قدامه، المغنی، ج۱۱، ص۳۳۰</ref>. به گفته [[ابن خلدون]]،<ref>ابن خلدون، مقدمه، ص۲۰۹</ref> بیعت بعدها شیوه‌ای شاهانه به خود گرفت و حتی رسم دست دادن با [[خلیفه]]، به این دلیل که این کار نوعی تحقیر برای خلیفه در بردارد، جز درباره برخی نزدیکان حکّام، منسوخ شد و بیعت به شکل بوسیدن زمین محضر، پا یا دستِ حاکم درآمد.<ref>کتانی، نظام الحکومة النبّویة، ج۱، ص۲۲۳</ref> ابن خلدون<ref>ابن خلدون، مقدمه، ص۲۰۹</ref> اطلاق نام بیعت را بر این عمل، که ظاهراً در زمان وی مرسوم بوده، مجازی می‌شمارد. کتانی<ref>کتانی، نظام الحکومة النبّویة، ج۱، ص۲۲۳</ref> از نوعی بیعت مکتوب خبر می‌دهد که در روزگار او رایج بوده و در آن، بیعت کننده متنی متضمّن پذیرش سلطه حاکم می‌نوشته، یا اعتراف او در نوشته‌ای که گواهی شده بود درج می‌شده است. بنابر متون تاریخی<ref>سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص۲۶</ref> بیعت با خلفا و حاکمان در سرزمینهای مختلف، مراسم و تشریفاتِ خاصّی داشته است.