آیه ابتلای ابراهیم: تفاوت میان نسخه‌ها

یکی از مسائلی که در این آیه مورد بحث قرار گرفته است مفهوم واژه «کلمات» می‌باشد،<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۴۳۶-۴۴۵.</ref> دراین‌باره نظریات مختلفی مطرح شده است:<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۷۷-۳۷۸.</ref>

*دستوراتی در زمینه نظافت و یا سنت‌‌های ده‌گانه نظافت و طهارت بدن است.

[[فضل بن حسن طبرسی | طبرسی]] در [[تفسیر مجمع البیان]]، با بیان اینکه واژه «کلمات» در آیه همه احتمالات مطرح شده را شامل می‌شود، عنوان می‌کند در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که منظور [[اصحاب کساء|۵ تن آل عبا]] می باشد، همان افرادی که توبه [[حضرت آدم]] به واسطه آنها مورد قبول واقع شد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۷۷-۳۷۸.</ref> علامه طباطبایی نیز معتقد است اگر چه در قرآن کریم مقصود از «کلمات» بیان نشده است، ولی از سیاق [[آیه]] به دست می‌آید که «کلمات» شامل عهدهای حضرت ابراهیم با خداوند و همه چیزهایی که حضرت ابراهیم با آنها آزمایش شد، مانند داستان ستارگان،بت‌ها، هجرت و قربانی کردن فرزند می‌شود.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref> به نظر وی معنای تمام کردن کلمات در این آیه این است که حضرت ابراهیم همه آنچه خدا از او خواسته بود را انجام داد لذا شایسته مقامت امامت گردید.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۲۷۰.</ref>

واژه «امام» در این آیه از دیگر واژگانی است که معانی مختلفی برای آن مطرح شده است، برخی آن را به معنای امامت جهانی حضرت ابراهیم عنوان کرده‌اند و معتقدند که بر اساس این آیه حضرت ابراهیم امام عصر خود و دیگر اعصار و حتی پیامبران می‌باشد و همه سنت‌های توحیدی باید از او پیروی کنند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۶۱۰.</ref> برخی دیگر نیز عنوان کرده‌اند که منظور از امامت در این آیه همان نبوت است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۳۶.</ref> برخی دیگر نیز معتقدند که مقصود از مقام امامت در [[آیه]]، الگو و اسوه بودن همه جانبه و تمام عیار [[حضرت ابراهیم]] می‌باشد. از نظر آنها این مقام به کسانی اعطا می‌شود که حتی حتی [[ترک اولی]] ـ کارهایی که ترکش سزاوارتر است ـ نداشته باشند. این مقام بالاتر از عصمت است که همه پیامبران چنین مقامی نداشتند.<ref>رجوع کنید به: سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۵، ص۲۳۵ـ ۲۳۷.</ref>

[[شیخ طوسی]] در [[تفسیر تبیان]] عنوان کرده است که [[امامت]] در این آیه به معنای [[ولایت]] و زعامت سیاسی می باشد. او ولایت و زعامت سیاسی را از شئون [[نبوت]] و [[رسالت]] نمی داند، از همین رو معتقد است همه [[پیامبران]] علاوه بر مقام [[نبوت]]، [[ولایت]] نداشتند. [[شیخ طوسی]] در [[تفسیر تبیان]]، به این نظریه اشاره کرده است.<ref>طوسی، تبیان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۴۹.</ref>  

علمای امامیه با استناد به '''لاینالُ عَهدی الظّالِمینَ''' لزوم عصمت امام را استدلال کرده‌اند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۸۰.</ref> آنها معتقدند که بر اساس این ایه امام حتما باید معصوم باشد و هیچ گناه و ظلمی نداشته باشد و چون فرزندان حضرت ابراهیم اینگونه نبودند خداوند درخواست ابراهیم برای امامت فرزندانش را قبول نکرد. <ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۸۰؛ فاضل مقداد، اللوامع الالهیه، ۱۴۰۵ق، ص۳۳۲-۳۳۳؛ سید مرتضی،الشافی فی الامامة، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۴۱.</ref> برخی نیز بر اساس '''إِنّی جاعِلُک لِلنّاسِ إِماماً'''؛ استدلال کرده‌اند که اقتدا به امام، حتی در گناه نیز واجب است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۳۶-۳۷.</ref> این در حالی است که برخی معتقدند امام کسی است که به او اقتدا می‌شود، بنابراین اگر از او [[گناه|گناهی]] سرزند، پیروی از او در آن [[گناه]] واجب می‌شود، ولی این باطل است، زیرا لازمه معصیت بودن فعل، حرمت آن است، و از طرفی چون پیروی از امام واجب است، انجام آن واجب خواهد شد، و جمع میان حرمت و وجوب در یک فعل و یک زمان محال است.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۳۶-۳۷.</ref>

*ابن کثیر الدمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.

*طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن(تفسیر الطبری)،‌ بیروت، دار المعرفة، ۱۴۱۲ق.

*فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب (التفسر الکبیر)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثالثه، ۱۴۲۰ق.

*قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، تحقیق عبدالرزاق المهدی، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۲۳ق.

*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهل و یکم، ۱۳۸۰ش.