پرش به محتوا

آیه قصر: تفاوت میان نسخه‌ها

۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۹ آوریل ۲۰۱۹
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>M.r.seifi
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۵: خط ۳۵:
   
   
==توضیح آیه==
==توضیح آیه==
صد و یکمین آیه از [[سوره نساء]]، آیه قصر خوانده شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۶، ص۷۰ ؛ «آیات نام‌دار»، ص۳۹۵.</ref> در این آیه، حکم تازه‌ای درباره سفر بیان می‌شود که این حکم، به مناسبت بیان موضوع [[هجرت]] در آیه قبل است.<ref>ابن‌عاشور، التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۳۹.</ref> موضوع این آیه، لزوم شکستن [[نماز]] در سفر است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۹۴ ؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۶۱.</ref> موضوع سفر را می‌توان با توجه به تعبیر «إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ» فهمید؛ کوبیدن زمین، کنایه از مسافرت است که در آن انسان پا بر زمین می‌کوبد و مسیر را طی می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۹۵.</ref>
صد و یکمین آیه از [[سوره نساء]]، آیه قصر خوانده شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۶، ص۷۰؛ «آیات نام‌دار»، ص۳۹۵.</ref> در این آیه، حکم تازه‌ای درباره سفر بیان می‌شود که این حکم، به مناسبت بیان موضوع [[هجرت]] در آیه قبل است.<ref>ابن‌عاشور، التحریر و التنویر، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۲۳۹.</ref> موضوع این آیه، لزوم شکستن [[نماز]] در سفر است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۹۴؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۶۱.</ref> موضوع سفر را می‌توان با توجه به تعبیر «إِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ» فهمید؛ کوبیدن زمین، کنایه از مسافرت است که در آن انسان پا بر زمین می‌کوبد و مسیر را طی می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۹۵.</ref>


لازمه تحقق [[مسافر|سفر شرعی]]، طی کردن مسافتی با قصد سفر است که به آن نصاب سفر می‌گویند. برای تعیین مقدار مسیری که باید مسافر طی کند تا لازم شود نمازش را شکسته به جا آورد، باید به [[سنت]] مراجعه کرد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۲۰، ص۲۶۷.</ref>
لازمه تحقق [[مسافر|سفر شرعی]]، طی کردن مسافتی با قصد سفر است که به آن نصاب سفر می‌گویند. برای تعیین مقدار مسیری که باید مسافر طی کند تا لازم شود نمازش را شکسته به جا آورد، باید به [[سنت]] مراجعه کرد.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۲۰، ص۲۶۷.</ref>
خط ۵۲: خط ۵۲:
بیان حکم در این [[آیه]] به گونه‌ای است که از آن [[وجوب]] فهمیده نمی‌شود: «گناهى بر شما نيست که نماز را کوتاه کنید». بر اساس آنچه در [[تفسیر تسنیم]] آمده است، [[فقهای امامیه]] شکستن نماز برای مسافر را واجب می‌دانند و خداوند در این [[آیه]] تنها در مقام بیان خطوط کلی [[احکام]] است و شیعه باید شرایط هر حکم را در [[سنت]] جستجو کند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹، ج۲۰، ص۲۶۸.</ref> برخی دیگر گفته‌اند که این تعبیر برای از میان برداشتن توهمی است که در ذهن [[مسلمانان]] پدید آمده بود؛ ایشان از آن رو که به خواندن [[نماز]] تمام و چهاررکعتی عادت داشتند، تصور می‌کردند که شکسته خواندن [[نماز]]، موجب نقصانش خواهد شد.<ref>شریف کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۳۷.</ref>  
بیان حکم در این [[آیه]] به گونه‌ای است که از آن [[وجوب]] فهمیده نمی‌شود: «گناهى بر شما نيست که نماز را کوتاه کنید». بر اساس آنچه در [[تفسیر تسنیم]] آمده است، [[فقهای امامیه]] شکستن نماز برای مسافر را واجب می‌دانند و خداوند در این [[آیه]] تنها در مقام بیان خطوط کلی [[احکام]] است و شیعه باید شرایط هر حکم را در [[سنت]] جستجو کند.<ref>جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۹، ج۲۰، ص۲۶۸.</ref> برخی دیگر گفته‌اند که این تعبیر برای از میان برداشتن توهمی است که در ذهن [[مسلمانان]] پدید آمده بود؛ ایشان از آن رو که به خواندن [[نماز]] تمام و چهاررکعتی عادت داشتند، تصور می‌کردند که شکسته خواندن [[نماز]]، موجب نقصانش خواهد شد.<ref>شریف کاشانی، زبدة التفاسیر، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۱۳۷.</ref>  


در روایتی از [[امام صادق(ع)]]، [[زرارة بن اعین|زرارة بن أعین]] و [[محمد بن مسلم]] از ایشان در رابطه با این تعبیر می‌پرسند و امام در پاسخ این [[آیه]] را به آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] تشبیه می‌کنند که در آنجا خداوند حکم [[سعی صفا و مروه]] را نیز به همین شکل بیان می‌کند: «إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَائِرِ اللَّـهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا» ؛ بنابراین همانطور که سعی صفا و مروه [[واجب]] است، شکستن نماز در مسافرت نیز واجب است.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۳.</ref>
در روایتی از [[امام صادق(ع)]]، [[زرارة بن اعین|زرارة بن أعین]] و [[محمد بن مسلم]] از ایشان در رابطه با این تعبیر می‌پرسند و امام در پاسخ این [[آیه]] را به آیه ۱۵۸ [[سوره بقره]] تشبیه می‌کنند که در آنجا خداوند حکم [[سعی صفا و مروه]] را نیز به همین شکل بیان می‌کند: «إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَائِرِ اللَّـهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا»؛ بنابراین همانطور که سعی صفا و مروه [[واجب]] است، شکستن نماز در مسافرت نیز واجب است.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۳.</ref>


[[شافعی]] یکی از امامان مذاهب چهارگانه [[اهل‌سنت]]، بر اساس همین تعبیر، شکستن نماز را در سفر جایز دانسته و [[مکلف]] را در تمام و یا شکسته خواندن نمازش مختار می‌داند.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۰۰.</ref>
[[شافعی]] یکی از امامان مذاهب چهارگانه [[اهل‌سنت]]، بر اساس همین تعبیر، شکستن نماز را در سفر جایز دانسته و [[مکلف]] را در تمام و یا شکسته خواندن نمازش مختار می‌داند.<ref>فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۲۰۰.</ref>


==بررسی قید ترس==
==بررسی قید ترس==
برخی گفته‌اند که در این آیه تعبیر «إِنْ خِفْتُمْ أَن يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا ؛ اگر بيم داشتيد آنان كه كفر ورزيده‌اند به شما آزار برسانند»، نشان می‌دهد که [[خداوند]] تنها در مقام بیان [[نماز خوف]] است.<ref>بهرام‌پور، نسیم حیات، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص۱۶۱ ؛ طوسی،‌ تبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۳، ص۳۰۸.</ref>  
برخی گفته‌اند که در این آیه تعبیر «إِنْ خِفْتُمْ أَن يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا؛ اگر بيم داشتيد آنان كه كفر ورزيده‌اند به شما آزار برسانند»، نشان می‌دهد که [[خداوند]] تنها در مقام بیان [[نماز خوف]] است.<ref>بهرام‌پور، نسیم حیات، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص۱۶۱؛ طوسی،‌ تبیان، دار إحیاء التراث العربی، ج۳، ص۳۰۸.</ref>  


به نظر [[علامه طباطبائی]] ایرادی وجود ندارد که بگوییم این [[آیه]] تنها در مقام بیان حکم سفری است که آمیخته به ترس باشد؛ چرا که حکم سایر مصادیق سفر در [[سنت]] بیان شده است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۶۱.</ref> حتی برخی ادعا کردند که نماز شکسته ابتدا با نماز خوف تشریع شد و بعد از آن به موارد دیگر از جمله [[نماز مسافر]] عمومیت یافت.<ref>بهرام‌پور، نسیم حیات، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص۱۶۰.</ref>
به نظر [[علامه طباطبائی]] ایرادی وجود ندارد که بگوییم این [[آیه]] تنها در مقام بیان حکم سفری است که آمیخته به ترس باشد؛ چرا که حکم سایر مصادیق سفر در [[سنت]] بیان شده است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۶۱.</ref> حتی برخی ادعا کردند که نماز شکسته ابتدا با نماز خوف تشریع شد و بعد از آن به موارد دیگر از جمله [[نماز مسافر]] عمومیت یافت.<ref>بهرام‌پور، نسیم حیات، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص۱۶۰.</ref>


برخی نیز گفته‌اند که این قیدِ ترس ناظر به سفرهای صدر [[اسلام]] است که غالبا به ترس آمیخته بود و به اصطلاح اصولی، قید غالبی است؛ چنین قیدی حکم بیان شده در [[آیه]] را به موارد ترس محدود نمی‌کند.<ref>بیضاوی،‌ أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۹۳ ؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۹۵.</ref>
برخی نیز گفته‌اند که این قیدِ ترس ناظر به سفرهای صدر [[اسلام]] است که غالبا به ترس آمیخته بود و به اصطلاح اصولی، قید غالبی است؛ چنین قیدی حکم بیان شده در [[آیه]] را به موارد ترس محدود نمی‌کند.<ref>بیضاوی،‌ أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۹۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۹۵.</ref>


در [[تفسیر البرهان]]، روایاتی در ارتباط با این آیه نقل شده که موضوع آیه را [[نماز مسافر]] می‌شمارد و برخی دیگر از [[روایات]] به نماز خوف هم به عنوان موضوعی برای آیه تصریح می‌کنند.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۴ و ۱۶۵.</ref>  
در [[تفسیر البرهان]]، روایاتی در ارتباط با این آیه نقل شده که موضوع آیه را [[نماز مسافر]] می‌شمارد و برخی دیگر از [[روایات]] به نماز خوف هم به عنوان موضوعی برای آیه تصریح می‌کنند.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۴ و ۱۶۵.</ref>  
۴۲۲

ویرایش