مذهب جعفری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مذهب جعفری'''؛ عنوانی است برای مذهب [[شیعه اثنی عشری]] (دوازده امامی) که بیشتر به [[فقه]] [[شیعه]] نظر دارد. <ref>محدثی، فرهنگ غدیر، ص۵۳۵، نشر معروف</ref> با توجه به گستردگی روایات فقهی رسیده از [[امام جعفر صادق(ع)]] نسبت به سایر امامان، مذهب شیعه را به لحاظ فقهی، مذهب جعفری گفته‌اند؛ همچنانکه فقه شیعه را فقه جعفری می‌نامند.

روایت‌های بسیار زیادی از امام صادق(ع) درباره مسائل مختلف فقهی و کلامی نقل شده است.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع)، ۱۳۸۴ش، ص۶۱.</ref> چنانکه [[ابن حجر هیتمی]] نوشته است، مردم آنچنان از علم او بهره برده‌اند که آوازه جعفر بن محمد به همه شهرها رسید. عالمان برجسته‌ای مانند [[یحیی بن سعید]]، [[ابن جریح]]، [[مالک]]، [[سفیان بن عیینه]]، [[سفیان ثوری]]، [[ابوحنیفه]]، [[شعبه]] و [[ایوب سختیانی]] از او روایت کرده‌اند.<ref>هیتمی، الصواعق المحرقة، ۱۳۸۵ق، ص۲۰۱.</ref>

برپایه مسلمات مذهب [[امامیه]]، مذهب [[امام صادق(ع)]] نه مذهبی منتسب به شخص وی، بلکه همان مذهب [[امام علی(ع)]] است که توسط [[ائمه اثناعشر]] حفاظت و بسط داده شده است. منتسب کردن این مذهب به شخص امام صادق (ع) و نامیدن آن به مذهب جعفری، برآمده از شرایطی باشد که در آن مذاهب یکی پس از دیگری پدیدار می‌شدند و برای تمییز آن‌ها از یکدیگر، متداول‌ترین شیوه انتساب آن‌ها به افرادی بود که به‌عنوان بنیان‌گذار یا حلقه‌ای مهم در تدوین شناخته می‌شدند. برخی از شواهد موجود نشان می‌دهد که منتسب شدن این مذهب به امام صادق (ع) از همان عصر حیات حضرت وجود داشته است.<ref>نک: ابن قتیبه، المعارف، ص۲۱۵؛ حمیری، قرب الاسناد، ص۳۵۷ به نقل از پاکتچی، «جعفر صادق(ع)»، ج۱۸، ص۲۱۱.</ref>

گشایشی که در آغاز دهه سوم سده دوم هجری پدید آمد موجب شد مردم آزادانه‌تر به امام صادق (ع) روی آورند و گشودن مشکلات فقهی و غیر فقهی را از او بخواهند.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع)، ۱۳۸۴ش، ص۶۱.</ref> دوران امام صادق مصادف بود با ضعیف شدن و سپس درهم ریختن حکومت [[مروانیان]] و همچنان‌که آزادی‌های سیاسی را فراهم آورد و در گوشه و کنار مقدمات قیام‌های دینی و دسته‌بندی علیه حاکمان آماده گردید، آزادی بحث‌های علمی را در شاخه‌های گوناگون نیز موجب شد.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع)، ۱۳۸۴ش، ص۴۷.</ref>

پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] و دوران خلافت [[خلفای ثلاثه]] هرگاه در مسئله‌ای فقهی کار بر [[خلیفه]] یا [[صحابه]] رسول(ص) دشوار می‌شد، به [[امام علی(ع)]] رجوع می‌کردند و او مشکل آنان را می‌گشود. چون علی به [[شهادت]] رسید، دشمنان کار را بر فرزندان و [[شیعیان]] او تنگ کردند و میان مردم و آنان جدایی افکندند. از سوی دیگر، دین به دنیا فروختگان نیز برای خشنودی حاکمان وقت و یا سود خود، به ساختن روایت‌ها پرداختند، تا آنجا که شناخت حدیث درست از نادرست بر [[فقیه|فقیهان]] دشوار گردید. می‌توان گفت از سال چهلم هجری تا نزدیک به پایان سده نخستین [[هجرت]]، جز معدودی از صحابه و [[تابعان]] از فقه درست- فقه آل محمد(ص)- بی‌بهره بودند.

 

در روزگار [[امام باقر(ع)]] اندکی گشایش پدید آمد و سالیان [[سال ۱۴۸ قمری|۱۴۸]]-[[سال ۱۱۴ هجری قمری|۱۱۴]] (دوران امامت امام صادق(ع)) عصر انتشار فقه آل محمد یا به تعبیر دیگر، روزگار تعلیم و تدریس [[فقه جعفری]] بود. در این سال‌ها [[مدینه]] نیز چهره دیگری یافته بود.<ref>شهیدی، زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع)، ۱۳۸۴ش، ص۶۰.</ref>

* هیتمی، احمد بن حجر، الصواعق المحرقة، القاهرة، مکتبة القاهرة، ۱۳۸۵ق.

* پاکتچی، احمد، «جعفر صادق(ع)»، در دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۹ش.

* شهیدی، سیدجعفر، زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴ش.

* محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، نشر معروف، قم، ۱۳۹۲ش.