پرش به محتوا

غیرت: تفاوت میان نسخه‌ها

۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۴ مهٔ ۲۰۱۹
جز
تمیزکاری
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیزکاری)
خط ۲: خط ۲:
'''غیرَت'''، فضیلتی اخلاقی است که انسان را به دفاع از ناموس و خانواده، دین و آیین، و همچنین مال و وطن وامی‌دارد. بر اساس روایات، غیرتمندی از [[اسما و صفات|صفات خداوند]] بیان شده است. چنانکه [[ملا احمد نراقی|ملااحمد نراقی]] در کتاب [[معراج السعادة]] گفته است، مؤمنان نباید از خانواده خود غافل باشند و درباره امری که عاقبت آن به فساد منجر می‌شود، نباید اهمال کنند. وی همچنین مقابله با [[بدعت]] در دین و اجرای [[امر به معروف و نهی از منکر]] را از مصادیق غیرت دانسته است.
'''غیرَت'''، فضیلتی اخلاقی است که انسان را به دفاع از ناموس و خانواده، دین و آیین، و همچنین مال و وطن وامی‌دارد. بر اساس روایات، غیرتمندی از [[اسما و صفات|صفات خداوند]] بیان شده است. چنانکه [[ملا احمد نراقی|ملااحمد نراقی]] در کتاب [[معراج السعادة]] گفته است، مؤمنان نباید از خانواده خود غافل باشند و درباره امری که عاقبت آن به فساد منجر می‌شود، نباید اهمال کنند. وی همچنین مقابله با [[بدعت]] در دین و اجرای [[امر به معروف و نهی از منکر]] را از مصادیق غیرت دانسته است.


در روایات شیعه، آثار و فوایدی برای غیرت ذکر شده است؛ از جمله عفت و پاکدامنی، جلوگیری از فساد و ثبات خانواده. برخی از علت‌های ایجاد بی‌غیرتی، چنانکه در روایات آمده است، عبارتند از: اختلاط محرم و [[نامحرم]]، موسیقی حرام، نگاه به نامحرم و شرابخواری. در روایتی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] افراط در غیرت‌ورزی، می‌تواند نتیجه معکوس داشته و موجب فساد شود.
در روایات شیعه، آثار و فوایدی برای غیرت ذکر شده است؛ از جمله [[عفت]] و پاکدامنی، جلوگیری از فساد و ثبات خانواده. برخی از علت‌های ایجاد بی‌غیرتی، چنانکه در روایات آمده است، عبارتند از: اختلاط [[محارم|محرم]] و [[نامحرم]]، [[موسیقی حرام]]، نگاه به نامحرم و [[شرابخواری]]. در روایتی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] افراط در غیرت‌ورزی، می‌تواند نتیجه معکوس داشته و موجب فساد شود.


==مفهوم شناسی==
==مفهوم شناسی==
غیرت در فرهنگ اسلامی، به عنوان یک فضیلت مهم اخلاقی بیان شده،<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۶۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸۰.</ref> که انسان را به دفاع شدید از آبرو و ناموس، دین و آیین، مال و سرزمین وامی‌دارد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.</ref>
غیرت در فرهنگ اسلامی، به عنوان یک فضیلت مهم اخلاقی بیان شده،<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۱ش، ج۱، ص۲۶۶؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸۰.</ref> که انسان را به دفاع شدید از آبرو و ناموس، دین و آیین، مال و سرزمین وامی‌دارد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.</ref>


واژه غیرت در [[قرآن|قرآن کریم]] به صورت مستقیم به‌کار نرفته است، ولی [[ناصر مکارم شیرازی]] از مراجع تقلید شیعه و مفسر قرآن، [[آیه|آیات]] ۶۰ تا ۶۲ [[سوره احزاب]]<ref>لَئن لَم ینَتهِ المُنافِقُونَ و الّذین فی قلوبهم مَرَضٌ و الُمُرْجِفُونَ فی المدینة لَنغفرینَّکَ بِهِم ثُمَّ لایجارونَکَ فیها اِلاّ قلیلاً مَلعُونینَ اَینَما ثَقفوا اُخِذُوا و قُتّلِوُا تقتیلاً سُنَّةَ اللهِ فی الّذین خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تبدیلاً.</ref> را بیان کنندهٔ مفهوم غیرت دانسته است؛ چرا که منافقان شایعه‌پراکن، کسانی که مزاحم زنان مسلمان می‌شوند، و شایعه‌پراکنان علیه زنان باایمان را تهدید به مجازات شدید، تبعید و قتل کرده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۴۳۳و۴۳۴.</ref>
واژه غیرت در [[قرآن|قرآن کریم]] به صورت مستقیم به‌کار نرفته است، ولی [[ناصر مکارم شیرازی]] از [[مراجع تقلید شیعه]] و مفسر قرآن، [[آیه|آیات]] ۶۰ تا ۶۲ [[سوره احزاب]]<ref>لَئن لَم ینَتهِ المُنافِقُونَ و الّذین فی قلوبهم مَرَضٌ و الُمُرْجِفُونَ فی المدینة لَنغفرینَّکَ بِهِم ثُمَّ لایجارونَکَ فیها اِلاّ قلیلاً مَلعُونینَ اَینَما ثَقفوا اُخِذُوا و قُتّلِوُا تقتیلاً سُنَّةَ اللهِ فی الّذین خَلَوا مِن قَبلُ و لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ الله تبدیلاً.</ref> را بیان‌کنندهٔ مفهوم غیرت دانسته است؛ چرا که منافقان شایعه‌پراکن، کسانی که مزاحم زنان مسلمان می‌شوند، و شایعه‌پراکنان علیه زنان باایمان را تهدید به مجازات شدید، تبعید و قتل کرده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۴۳۳و۴۳۴.</ref>
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[پیامبر]](ع): {{حدیث|اَلا وَ اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْحَرامَ وَ حَدَّ الحُدودَ وَ‌ ما اَحَدٌ اَغْیرَ مِنَ اللهِ وَ مِنْ غَیرَتِهِ حَرَّمَ الْفواحِشَ.|ترجمه=آگاه باشید که خداوند، محرمات را حرام و حدود را وضع کرد و هیچ کس غیورتر از خدا نیست که از روی غیرت، زشتی‌ها را حرام کرده است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[بحارالانوار]]، ج۷۳، ص:۳۳۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[پیامبر]](ع): {{حدیث|اَلا وَ اِنَّ اللهَ حَرَّمَ الْحَرامَ وَ حَدَّ الحُدودَ وَ‌ ما اَحَدٌ اَغْیرَ مِنَ اللهِ وَ مِنْ غَیرَتِهِ حَرَّمَ الْفواحِشَ.|ترجمه=آگاه باشید که خداوند، محرمات را حرام و حدود را وضع کرد و هیچ کس غیورتر از خدا نیست که از روی غیرت، زشتی‌ها را حرام کرده است.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>بحارالانوار، ج۷۳، ص۳۳۲.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


بنابر [[حدیث|روایات]] [[شیعه]]، غیرتمندی از صفات [[خدا|خداوند]] است و خداوند بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱، ج۸، ص۳۷۲.</ref> غیرت در روایات مذکور، همراه با کرامت و عزت آمده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۰۵، ص۵۲۹.</ref> بر اساس برخی روایات، مردان بی‌غیرت [[لعن|ملعون]] هستند.<ref>شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۲۳۵.</ref>
بنابر [[حدیث|روایات]] [[شیعه]]، غیرتمندی از صفات [[خدا|خداوند]] است و خداوند بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱، ج۸، ص۳۷۲.</ref> غیرت در روایات مذکور، همراه با کرامت و عزت آمده است.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۰۵، ص۵۲۹.</ref> بر اساس برخی روایات، مردان بی‌غیرت [[لعن|ملعون]] هستند.<ref>شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۲۳۵.</ref>
خط ۱۷: خط ۱۷:
[[حسین مظاهری]]، از عالمان معاصر، علاوه بر غیرت شخصی، با تکیه بر روایات، موارد دیگری را برای غیرت ذکر کرده است؛ از جمله غیرت عمومی و اجتماعی، به معنای غیرت‌ورزی مردان جامعه درباره همه زنان،<ref>مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۵.</ref> غیرت وطن و سرزمین، به معنای دوست داشتن وطن و تلاش برای رشد آن،<ref>مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۷.</ref> و غیرت دینی به معنای دفاع از حریم اسلام.<ref>مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۸.</ref>
[[حسین مظاهری]]، از عالمان معاصر، علاوه بر غیرت شخصی، با تکیه بر روایات، موارد دیگری را برای غیرت ذکر کرده است؛ از جمله غیرت عمومی و اجتماعی، به معنای غیرت‌ورزی مردان جامعه درباره همه زنان،<ref>مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۵.</ref> غیرت وطن و سرزمین، به معنای دوست داشتن وطن و تلاش برای رشد آن،<ref>مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۷.</ref> و غیرت دینی به معنای دفاع از حریم اسلام.<ref>مظاهری، معرفت نفس، ۱۳۹۴ش، ج۳، ص۱۳۸.</ref>


علت‌هایی برای بی‌غیرتی، در روایات ذکر شده است؛ از جمله اختلاط [[محارم|محرم]] و نامحرم،<ref>امام علی(ع): نبّئت انّ نسائکم یدافعن الرّجال فی الطّریق، اما تستحیون؟ لعن اللّه من لایغار.ترجمه= به من خبر رسیده که زنان شما در مسیر راه‌ها به مردان تنه می‌زنند، آیا حیاء نمی‌کنید، خداوند لعنت کند کسی را که غیرت نمی‌ورزد (حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۴).</ref> موسیقی حرام،<ref>إنّ شَیطاناً یقال له القَفَندَرُ إذا ضَربَ فی مَنزل الرَّجلِ أَربعینَ صباحاً بالبَربَطِ و دَخلَ الرّجالُ وَضع ذلک.. فلا یغار بعدَها؛ کسی که چهل روز در خانه‌اش بربط نوازند و مردمان بر او وارد شوند... پس غیرت از آن مرد برداشته می‌شود (حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب تجارت، باب۱۰۰، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۲۳۲، ح۱؛ کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۶۵۵، ح۱۴).</ref> نگاه به نامحرم،<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۲۶۸.</ref> [[خمر|شراب‌خواری]]،<ref>مفضل از امام صادق(ع) می‌پرسد: چرا خداوند، شراب را حرام کرده است؟ امام فرمود: چون شراب معتاد به آن را به ارتعاش مبتلا می‌سازد. روشنی و بینش را از او می‌گیرد، شرف و غیرت و جوانمردی‌اش را زایل می‌کند و او را به گناهکاری و به کشتن بیگناهان و ارتکاب زنا، دلیر می‌سازد (حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۱۷، ص۲۵۳).</ref> و خوردن گوشت خوک.<ref>مردی از امام صادق(ع) سوال نمود چرا خداوند گوشت خوک حرام نموده است؟ امام فرمودند: خداوند تبارک و تعالی چیزی را حلال ننموده و چیزی را حرام نکرده، مگر برای حفظ مصالح خود مردم. گوشت خوک را حرام نموده، زیرا سبب بی‌غیرتی و بی‌تعصبی و فساد اخلاق می‌شود (بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۱۵۶).</ref>
علت‌هایی برای بی‌غیرتی، در روایات ذکر شده است؛ از جمله اختلاط [[محارم|محرم]] و نامحرم،<ref>امام علی(ع): نبّئت انّ نسائکم یدافعن الرّجال فی الطّریق، اما تستحیون؟ لعن اللّه من لایغار.ترجمه= به من خبر رسیده که زنان شما در مسیر راه‌ها به مردان تنه می‌زنند، آیا حیاء نمی‌کنید، خداوند لعنت کند کسی را که غیرت نمی‌ورزد (حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۱۷۴).</ref> موسیقی حرام،<ref>إنّ شَیطاناً یقال له القَفَندَرُ إذا ضَربَ فی مَنزل الرَّجلِ أَربعینَ صباحاً بالبَربَطِ و دَخلَ الرّجالُ وَضع ذلک... فلا یغار بعدَها؛ کسی که چهل روز در خانه‌اش بربط نوازند و مردمان بر او وارد شوند... پس غیرت از آن مرد برداشته می‌شود (حر عاملی، وسائل الشیعه، کتاب تجارت، باب۱۰۰، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۲۳۲، ح۱؛ کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱ق، ج۶، ص۶۵۵، ح۱۴).</ref> نگاه به نامحرم،<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۴، ص۲۶۸.</ref> [[خمر|شراب‌خواری]]،<ref>مفضل از امام صادق(ع) می‌پرسد: چرا خداوند، شراب را حرام کرده است؟ امام فرمود: چون شراب معتاد به آن را به ارتعاش مبتلا می‌سازد. روشنی و بینش را از او می‌گیرد، شرف و غیرت و جوانمردی‌اش را زایل می‌کند و او را به گناهکاری و به کشتن بیگناهان و ارتکاب زنا، دلیر می‌سازد (حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۱۷، ص۲۵۳).</ref> و خوردن گوشت خوک.<ref>مردی از امام صادق(ع) سوال نمود چرا خداوند گوشت خوک حرام نموده است؟ امام فرمودند: خداوند تبارک و تعالی چیزی را حلال ننموده و چیزی را حرام نکرده، مگر برای حفظ مصالح خود مردم. گوشت خوک را حرام نموده، زیرا سبب بی‌غیرتی و بی‌تعصبی و فساد اخلاق می‌شود (بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۲، ص۱۵۶).</ref>


==آثار غیرت==
==آثار غیرت==
آثار و فوایدی برای غیرت، با اتکا به روایات معصومان ذکر شده است؛ از جمله:
آثار و فوایدی برای غیرت، با اتکا به روایات معصومان ذکر شده است؛ از جمله:
* [[عفت]] و پاکدامنی: بر این اساس، گفته شده است که اگر کسی برای ناموس خود حرمت قائل باشد و نسبت به آن غیرت بورزد، به خود اجازه نمی‌دهد به ناموس دیگران چشم داشته باشد.<ref>اکبری، غیرتمندی و آسیب‌ها، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.</ref> در این زمینه به روایتی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] استناد شده است: ما زنیٰ غیورٌ قطُّ؛ شخص باغیرت هرگز زنا نمی‌کند.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۰۵، ص۵۲۹.</ref>
* [[عفت]] و پاکدامنی: گفته شده است که اگر کسی برای ناموس خود حرمت قائل باشد و نسبت به آن غیرت بورزد، به خود اجازه نمی‌دهد به ناموس دیگران چشم داشته باشد.<ref>اکبری، غیرتمندی و آسیب‌ها، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.</ref> در این زمینه به روایتی از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] استناد شده است: ما زنیٰ غیورٌ قطُّ؛ شخص باغیرت هرگز زنا نمی‌کند.<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت ۳۰۵، ص۵۲۹.</ref>
* جلوگیری از فساد: به همان اندازه که بی‌غیرتی و بی‌تفاوتی، زمینه‌ساز فساد دانسته شده، غیرت و حساسیت در برابر منکرات هم دارای نقش بازدارنده در برابر فساد تلقی شده است.<ref>اکبری، غیرتمندی و آسیب‌ها، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.</ref>
* جلوگیری از فساد: به همان اندازه که بی‌غیرتی و بی‌تفاوتی، زمینه‌ساز فساد دانسته شده، غیرت و حساسیت در برابر منکرات هم دارای نقش بازدارنده در برابر فساد تلقی شده است.<ref>اکبری، غیرتمندی و آسیب‌ها، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.</ref>
* ثبات خانواده: غیرتمندی، موجب ثبات و تحکیم خانواده دانسته شده است؛ چرا که در جامعه‌ای با مردانی باغیرت، افراد مزاحم و هوسران امنیت ندارند و دختران و زنان پاکدامن، در جامعه احساس آرامش می‌کنند.<ref>اکبری، غیرتمندی و آسیب‌ها، ۱۳۹۰ش، ص۴۰-۴۱.</ref>
* ثبات خانواده: غیرتمندی، موجب ثبات و تحکیم خانواده دانسته شده است؛ چرا که در جامعه‌ای با مردانی باغیرت، افراد مزاحم و هوسران امنیت ندارند و دختران و زنان پاکدامن، در جامعه احساس آرامش می‌کنند.<ref>اکبری، غیرتمندی و آسیب‌ها، ۱۳۹۰ش، ص۴۰-۴۱.</ref>