Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۷۶
ویرایش
خاتم‌بخشی: تفاوت میان نسخه‌ها
ویرایش صوری مدخل
imported>Mgolpayegani جز (←استفاده‌های فقهی) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) (ویرایش صوری مدخل) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خاتَم‌بَخشی''' بخشیدن انگشتر توسط [[امام علی(ع)]] به فقیر در [[رکوع|رکوع نماز]] | '''خاتَم‌بَخشی''' بخشیدن انگشتر(خاتم) توسط [[امام علی(ع)]] به فقیر در [[رکوع|رکوع نماز]]. این واقعه در کتب روایی [[شیعه]] و [[سنی]] نقل شده و به گفته مفسران، [[آیه ولایت]] درباره آن نازل شده است. از خاتم‌بخشی به‌عنوان یکی از فضایل حضرت علی (ع) یاد شده است. برخی از فقیهان [[شیعه]]، با استناد به آن گفته‌اند: حرکات جزئی بدن، [[نماز]] را باطل نمی‌کند. عده‌ای اشکال کرده‌اند که شنیدن صدای دیگران در نماز، با حالات عرفانی‌ای که هنگام نماز از حضرت علی(ع) نقل شده است، سازگار نیست. در پاسخ گفته‌اند که هم [[نماز]] حضرت علی و هم [[انفاق]] او برای خدا بوده است؛ از این رو منافاتی میان آن دو نیست. | ||
== ماجرا== | == ماجرا== | ||
بر اساس برخی روایات، روزی فقیری وارد مسجد پیامبر(ص) شد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی چیزی به او نداد. او دست خود را به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ اما کسی به من چیزی نداد. در همین حال، [[علی(ع)]] که در حال رکوع بود، | بر اساس برخی روایات، روزی فقیری وارد مسجد [[پیامبر(ص)]] شد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی چیزی به او نداد. او دست خود را به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ اما کسی به من چیزی نداد. در همین حال، [[علی(ع)]] که در حال رکوع بود، به انگشت کوچک دست راست خود، اشاره کرد، فقیر نزدیک آمد و انگشتر را از دست او بیرون آورد.<ref>حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹.</ref> [[محمدحسین شهریار]] در بیت شعری به خاتم‌بخشی حضرت علی (ع) اشاره کرده است: | ||
{{شعر2 | {{شعر2 | ||
|برو ای گدای مسکین در خانه علی زن |که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را <ref>[http://ganjoor.net/shahriar/gozidegh/sh2/ گنجور؛ غزلیات، غزل شماره۲.]</ref> }} | |برو ای گدای مسکین در خانه علی زن |که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را <ref>[http://ganjoor.net/shahriar/gozidegh/sh2/ گنجور؛ غزلیات، غزل شماره۲.]</ref> }} | ||
== نزول آیه ولایت== | == نزول آیه ولایت== | ||
مفسران [[ | مفسران شأن نزول [[آیه ولایت]] را، ماجرای خاتم‌بخشی حضرت علی می‌دانند.<ref>حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۳۹.</ref> [[قاضی ایجی]] گفته است که مفسّران بر نزول این آیه در شأن علی(ع) [[اجماع]] دارند؛<ref> ایجی، شرح المواقف، عالم الکتب، ص۴۰۵.</ref> البته در برخی تفاسیر [[اهل سنت]] آمده است که [[آیه ولایت]] در باره افراد دیگری نازل شده است.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۴۲۵.</ref> | ||
بسیاری از [[صحابه]] مانند [[ابن عباس]]،<ref> حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۲.</ref> [[عمار]]،<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۶.</ref> [[ابوذر]]،<ref> ابن تیمیه، تفسیر الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۲۶.</ref> انس بن مالک،<ref>حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵.</ref> ابورافع مدنی<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، بی‌تا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹.</ref> و مقداد<ref> حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۸.</ref> نزول آیه ولایت را در شأن حضرت علی و پس از خاتم‌بخشی او دانسته‌اند. | بسیاری از [[صحابه]] مانند [[ابن عباس]]،<ref> حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۳۲.</ref> [[عمار]]،<ref> سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۰۳ق، ج۳، ص۱۰۶.</ref> [[ابوذر]]،<ref> ابن تیمیه، تفسیر الکبیر، ۱۴۰۸ق، ج۱۲، ص۲۶.</ref> انس بن مالک،<ref>حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۵.</ref> ابورافع مدنی<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، بی‌تا، ج۱، ص۳۲۰-۳۲۱، ح۹۵۵۹.</ref> و مقداد<ref> حاکم حسکانی، شواهدالتنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۲۸.</ref> نزول آیه ولایت را در شأن حضرت علی و پس از خاتم‌بخشی او دانسته‌اند. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
== خصوصیات انگشتر== | == خصوصیات انگشتر== | ||
از [[امام صادق(ع)]] روایت کرده که وزن حلقه انگشتری که حضرت علی به فقیر داد، چهار مثقال و وزن نگین آن پنج مثقال و یاقوت سرخ بوده | از [[امام صادق(ع)]] روایت کرده که وزن حلقه انگشتری که حضرت علی به فقیر داد، چهار مثقال و وزن نگین آن پنج مثقال و جنس آن نگین، یاقوت سرخ بوده و بهای آن با مالیات شام (۶۰۰ بار شتر نقره و ۴ بار شتر طلا) برابری می‌کرده است.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۲۶-۳۲۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۵۹-۲۶۰.</ref> | ||
همچنین گفته شده است که انگشتر | همچنین گفته شده است که انگشتر جزء وسایل شخصی مروان بن طوق بود که در جنگ به دست حضرت علی(ع) کشته شد. حضرت علی انگشتر او را به عنوان [[غنیمت]] جنگی نزد پیامبر(ص) برد. پیامبر نیز آن را به او هدیه داد.<ref>بحرانی، البرهان، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۲۶-۳۲۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۵۹-۲۶۰.</ref> | ||
== استفاده‌های فقهی == | == استفاده‌های فقهی == | ||
برخی از فقیهان شیعه برای اثبات اینکه | برخی از فقیهان شیعه برای اثبات اینکه حرکات جزئی بدن، [[نماز]] را باطل نمی‌کند، به خاتم‌بخشی حضرت علی در حال [[رکوع]] استناد کرده‌اند؛<ref> فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸؛ شهید ثانی، مسالک الافهام، ج۱، ص۲۴۴.</ref> برخی نیز برای اثبات اینکه [[نیت]]، عملی قلبی است و لازم نیست به زبان بیاید، به آن استدلال کرده‌اند؛<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۱، ص۲۸۱؛ استرآبادی، آیات الاحکام، ۱۳۹۴ق، ص۲۴۴.</ref> همچنین با توجه به اینکه آیه از خاتم‌بخشی با عنوان زکات یاد کرده است، از این ماجرا نتیجه گرفته‌اند که [[زکات]] شامل صدقه [[مستحب|مستحبی]] نیز می‌شود.<ref>فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۸.</ref> | ||
برخی گفته‌اند، توجه به فقیر و شنیدن صدای او در نماز، با حالات | برخی گفته‌اند، توجه به فقیر و شنیدن صدای او در نماز، با حالات عرفانی‌ای که هنگام نماز از حضرت علی(ع) نقل شده است، سازگار نیست. در پاسخ گفته‌اند که هم نماز حضرت علی و هم انفاق او برای خدا بوده است؛ از این رو منافاتی وجود ندارد که در حال نماز صدای فقیر را بشنود و برای رضای خدا به او [[انفاق]] کند؛ همان‌گونه که [[پیامبر(ص)|پیامبر]] در حال نماز صدای گریه کودکی را شنید و نماز را زودتر از همیشه به پایان برد.<ref>طبسی، نشان ولایت و جریان خاتم‌بخشی، ۱۳۷۹ش، ص۴۹.</ref> [[علامه مجلسی]] گفته است که توجه به عبادت دیگری در [[نماز]]، منافاتی با کمال نماز و [[حضور قلب]] در آن ندارد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۱۰ق، ج۸۱، ص۲۸۱.</ref> | ||
== پانویس== | == پانویس== | ||