احتضار: تفاوت میان نسخه‌ها

احتضار مصدر باب افتعال از ماده حضر و به معنای حضور داشتن است و در اصطلاح، به معنای حضور مرگ و زمان خروج روح از بدن است.<ref>دهخدا، ماده احتضار.</ref> به شخصی که در آستانه مرگ و خروج روح از بدن قرار گرفته، «مُحتَضر» می‌گویند. منظور از احتضار حضور اسباب مرگ است از جمله مشاهده ملائکه قبض روح و ناامید شدن فرد از زندگی.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج ۳، ص ۳۷، ذیل سوره نساء آیه ۱۸</ref>

در سوره نساء واقعه احتضار با عبارت حاضر شدن مرگ یاد شده و بیان داشته که از گناهکار محتضر توبه پذیرفته نمی‌شود.<ref>نساء (۴)، آیه ۱۸</ref> در سوره انعام از افتادن ظالمان به شدت مرگ سخن گفته در حالی که ملائکه با آنان سخن می‌گویند<ref>انعام (۶)، آیه ۹۳</ref> در سوره واقعه به منکران قرآن هنگام رسیدن جان به گلو را یاداوری می‌کند و از آن می‌خواهد که اگر می‌توانند محتضر را به زندگی برگردانند<ref>واقعه (۵۶)، آیه ۸۳</ref>.

طبق روایات پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) بر بالین محتضر می‌آیند و به مومنین بشارت بهشت و به کافران خبر از غضب خدا می‌دهند. به مومن اختیار برگشت به دنیا داده می‌شود ولی او با دیدن جایگاهش در بهشت با اختیار خود آخرت را انتخاب می‌کند. برخی از مومنین پس از دیدن جایگاهشان در بهشت می‌خواهند به دنیا بازگردند تا به اطرافیانشان اطلاع دهند اما به آنان اجازه داده نمی‌شود.<ref>کلینی، الکافی، ج ۳، ص ۱۲۹-۱۳۲</ref>

* '''واجبات''' : بر همگان [[واجب کفایی]] است مسلمانی را که در حال جان دادن است؛ به گونه‌ای که کف پاهایش به سمت [[قبله]] باشد، بخوابانند.<ref>عروه الوثقی، ج۱، ص۲۸۲.</ref>

* '''مستحبات''': مستحب است برای فردی که در آستانه جان دادن است [[شهادتین]] و اقرار به [[پیامبر(ص)]] و [[ائمه(ع)]] را تلقین کنند یعنی برای او بگویند تا او تکرار کند. اگر جان دادن محتضر سخت است، مستحب است او را به جایی که [[نماز]] می‌گزارده انتقال دهند. همین طور تلاوت قرآن، به ویژه سوره‌های «[[سوره یس|یس]]»، «[[سوره صافات|صافّات]]» و «[[سوره احزاب|احزاب]]» بر بالین محتضر مستحب است. خواندن [[دعای عدیله]] نیز از دیگر مستحبات حالت احتضار است. همچنین تلقین دعاهای: «اللهم اغفر لی الکثیر من معاصیک، واقبل منی الیسیر من طاعتک» و «یا من یقبل الیسیر ویعفو عن الکثیر، اقبل منی الیسیر واعف عنی الکثیر، إنک أنت العفو الغفور» نیز مستحب است.<ref>جواهر الکلام، ج۴، ۱۸ ۱۷.</ref>

* نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام،‌دار احیاءالثراث العربی، بیروت، ۱۴۰۴ق.

* یزدی، محمد کاظم بن عبد العظیم، العروه الوثقی،‌دار المورخ العربی، بیروت.

* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دارالمعرفه، بیروت، بی تا.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷.