نماز عید: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==جلوگیری مأمون از اقامه نماز عید توسط امام رضا(ع)== | ==جلوگیری مأمون از اقامه نماز عید توسط امام رضا(ع)== | ||
مأمون، پس از انتخاب امام رضا به [[ولایتعهدی امام رضا(ع)|ولایتعهدی]] از او خواست که نماز عید فطر را اقامه کند. پس از اصرار مأمون امام رضا پذیرفت به شرط اینکه نماز را طبق روش و سنت پیامبر(ص) بخواند، اما پس از آنکه راهی مصلی شد، مأمون از تصمیم خود منصرف و مانع از اقامه نماز عید، توسط امام رضا شد.<ref>کلینی، الكافی، چاپ دار الکتب الاسلامية، ج۱، ص۴۸۹.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]]، دلیل اصلی جلوگیری مأمون از اقامه نماز توسط امام رضا(ع)، خطری بود که از استقبال مردم از امام رضا و اظهار علاقه و محبت به او احساس کرد. چرا که امام رضا برخلاف روش [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و به دور از تجملات راهی مصلی شد و با استقبال مردم مواجه گردید.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷، ص۱۷۴-۱۷۶.</ref> براساس گزارش کلینی فضل بن سهل ذو الرياستين وزیر [[مأمون عباسی|مأمون]] چون استقبال بی نظیر مردم را از امام رضا(ع) دید به مأمون گفت: ای اميرالمؤمنين؛ اگر (امام) رضا علیه‌السلام با اين وضعیت به محل نماز عيد برسد، مردم فريفته ایشان شوند؛ درست اينست كه از او بخواهى برگردد. مأمون به سوى حضرت پیکی فرستاد و خواست بر گردند، امام رضا عليه السلام كفش خود را طلبيدند و سوار شدند و مراجعت فرمودند. <ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص ۴۹۰.</ref>برخی از محققان این ماجرا را مربوط به عید قربان دانسته‌اند.<ref>اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۴۰۷.</ref> | مأمون، پس از انتخاب امام رضا به [[ولایتعهدی امام رضا(ع)|ولایتعهدی]] از او خواست که نماز عید فطر را اقامه کند. پس از اصرار مأمون امام رضا پذیرفت به شرط اینکه نماز را طبق روش و سنت پیامبر(ص) بخواند، اما پس از آنکه راهی مصلی شد، مأمون از تصمیم خود منصرف و مانع از اقامه نماز عید، توسط امام رضا شد.<ref>کلینی، الكافی، چاپ دار الکتب الاسلامية، ج۱، ص۴۸۹.</ref> به گفته [[مرتضی مطهری]]، دلیل اصلی جلوگیری مأمون از اقامه نماز توسط امام رضا(ع)، خطری بود که از استقبال مردم از امام رضا و اظهار علاقه و محبت به او احساس کرد. چرا که امام رضا برخلاف روش [[فهرست خلفای بنی‌عباس|خلفای عباسی]] و به دور از تجملات راهی مصلی شد و با استقبال مردم مواجه گردید.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷، ص۱۷۴-۱۷۶.</ref> براساس گزارش کلینی فضل بن سهل ذو الرياستين وزیر [[مأمون عباسی|مأمون]] چون استقبال بی نظیر مردم را از امام رضا(ع) دید به مأمون گفت: ای اميرالمؤمنين؛ اگر (امام) رضا علیه‌السلام با اين وضعیت به محل نماز عيد برسد، مردم فريفته ایشان شوند؛ درست اينست كه از او بخواهى برگردد. مأمون به سوى حضرت پیکی فرستاد و خواست بر گردند، امام رضا عليه السلام كفش خود را طلبيدند و سوار شدند و مراجعت فرمودند. <ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص ۴۹۰.</ref>برخی از محققان این ماجرا را مربوط به عید قربان دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۸۱؛ اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۴۰۷.</ref> تکبیرهایی که امام بر اساس گزارش روایت کلینی درطول مسیر خوانده‌اند نیز موید این است که نماز در روز عید قربان بوده است. {{یادداشت| وَ طَلَعَ الرِّضَا (ع) وَقَفَ عَلَى الْبَابِ وَقْفَةً ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا هَدَانَا اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى مَا رَزَقَنَا مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى‌مَا أَبْلَانَا.و سپس امام رضا عليه السلام در آمد و نزد در ايستاد فرمود: «اللَّه اكبر، اللَّه اكبر، اللَّه اكبر، [اللَّه اكبر] على ما هدانا، اللَّه اكبر على ما رزقنا من بهيمة الانعام، و الحمد لله على ما أبلانا نَرْفَعُ بِهَا أَصْوَاتَنَا »ما هم صدا را می‌کشيديم و می‌گفتیم. کافی، کلینی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۹۰.}} | ||
==گالری== | ==گالری== | ||
نسخهٔ ۱۹ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۱۰
 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمیتواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
نماز عید یا صلاة العیدین، نمازی که مسلمانان در روز عید فطر و عید قربان می‌خوانند. به فتوای فقیهان شیعه در زمان حضور امام خواندن این نماز به جماعت واجب، و در عصر غیبت مستحب است.
اهمیت و جایگاه
نماز عید، نمازی است که مسلمان در روز عید فطر و عید قربان می‌خوانند. در منابع فقهی و روایی از این نماز به صلاة العیدین یاد می‌شود.[۲] این نماز در زمان حضور امام، واجب است[۳] و باید به جماعت خوانده شود.[۴] اما در زمان غیبت، مستحب است[۵] البته به جماعت خواندن آن در دوره غیبت محل اختلاف فقهاست.[۶] به فتوای امام خمینی اگر ولی فقیه یا شخصی که از او اجازه دارد آن را امامت کند یا به قصد رجاء خوانده شود اشکال ندارد در غیر این صورت احتیاط واجب است که آن را به جماعت نخوانند.[۷]
براساس روایات منظور از «تزکی» و «فَصَلَّیٰ» در آیات «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ»[۸] و «وَ ذَکرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّیٰ»[۹] دادن زکات فطره و خواندن نماز عید فطر است.[۱۰]
چگونگی خواندن
«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ وَاَهْلَ الْجوُدِ وَالْجَبَروُتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَةِ وَاَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْألُک بِحَقِّ هَذَا الْیوْمِ الَّذی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمـُحَمَّد صلی الله علیه وآله ذُخراً وَشَرَفاً وَ کَرامَةً وَمَزیداً أَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیرٍ أدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّد وَ أَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سوُءٍ اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیهِ وَ عَلَیهِمْ اَللّهُمَّ إنّی اَسْألُکَ خَیرَ ما سَألَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحوُنَ وَأَعوُذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُکَ الْمـُخْلَصوُنَ؛ خدایا، ای اهل بزرگی و عظمت و ای اهل جود و قدرت مطلق و اهل گذشت و رحمت و اهل تقوا و مغفرت، از تو درخواست می‌کنم به‌حق این روز که برای مسلمانان عید قرار دادی و برای محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) ذخیره و فزونی در برتری و مزیت، این که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی و مرا در هر خیری که محمّد و خاندان محمّد را وارد کردی وارد کنی و از هر شرّی که محمّد و خاندان محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) را بیرون آوردی مرا بیرون آوری، خدایا از تو درخواست می‌کنم، بهترین چیزی که بندگان شایسته‌ات درخواست کردند و به تو پناه می‌آورم از آنچه بندگان شایسته‌ات به تو پناه بردند»
صدوق، عیون أخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.
نماز عید دو رکعت است؛ در هر رکعت، پس از حمد سوره دیگری خوانده می‌شود. بهتر آن است که در رکعت اول، سوره شمس و در رکعت دوم سوره غاشیه یا در رکعت اول سوره اعلی و در رکعت دوم، سوره شمس خوانده شود. همچنین در رکعت اول، بعد از سوره، پنج تکبیر و پنج قنوت خوانده می‌شود (بعد از هر تکبیر یک قنوت) و در رکعت دوم، چهار تکبیر و چهار قنوت. در قنوت، هر ذکر و دعایی مانند سایر نمازها خوانده شود کافی است ولی بهتر است دعایی که با «'اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَالْعَظَمَةِ...» شروع می‌شود را بخواند.[۱۱]
خطبه
نماز عید همانند نماز جمعه دو خطبه دارد با این تفاوت که در نماز عید، خطبه‌ها پس از نماز ایراد می‌شود.[۱۲] این تفاوت به خاطر این است که نماز جمعه هر هفته برگزار می‌شود و اگر خطبه‌ها پس از نماز ایراد شود مردم خسته می‌شوند و مصلی را ترک می‌کنند اما نماز عید چون در سال فقط دو بار برگزار می‌گردد، مردم تا پایان خطبه‌ها می‌مانند.[۱۳] همچنین درباره واجب یا مستحب بودن خطبه‌های نماز عید میان فقها اختلاف‌نظر وجود دارد.[۱۴]
احکام و آداب
- زمان اقامه: وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال (ظهر شرعی) است.[۱۵] اما مستحب است که این نماز پس از بلندشدن آفتاب خوانده شود.[۱۶]
- گفتن ذکر «اَللهُ اَکبرُ اَلله اَکبرُ، لا اِلهَ اِلّا اللهُ وَ اللهُ اَکبرُ، اَلله اَکبرُ وَ لِله الحَمدُ، اَلله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا» پس از نماز عید مستحب است.[۱۷]
- مستحب است نمازگزار در روز عید فطر قبل از نماز عید، به خوراکی‌ای به ویژه خرما افطار کند و در عید قربان بعد از نماز از گوشت قربانی بخورد.[۱۸]
- اگر کسی نماز عید فطر می‌خواند، باید زکاتش را پیش از نماز پرداخت کند یا به‌فتوای برخی، آن را از اموالش جدا کند.[۱۹]
- مستحب است نمازگزار پیش از نماز عید غسل کند، و دعاهایی که پیش از نماز و بعد از آن در کتاب‌های دعا ذکر شده را بخواند.[۲۰]
- مستحب است نمازگزار در نماز عید بر زمین سجده کنند[۲۱] و در حال گفتن تکبیرها دست‌ها را بلند کند و اذکار نماز را بلند بخواند.[۲۲]
- به نقل از جابر بن عبدالله انصاری، پیامبر(ص) روز عید، تمام اعضای خانواده‌اش را همراه خود بیرون می‌بُرد.[۲۳]
- در روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده بر پوشیدن بهترین لباس و استفاده از بهترین عطر سفارش شده است.[۲۴]
- از عبدالله بن عمر نقل شده که رسول خدا(ص) برای نماز عید، پیاده بیرون می‌رفت و پیاده برمی‌گشت.[۲۵] به نقل از ابورافع پیامبر(ص) از راهی غیر از راه آمدن، برمی‌گشت.[۲۶]
- روایت شده است که علی(ع) در روز عید از منزل تا محل برگزاری نماز در بیرون شهر (کوفه)، پیوسته تکبیر می‌گفت.[۲۷]
- نماز عید، اذان و اقامه ندارد اما مستحب است که مؤذن قبل از شروع نماز سه مرتبه بگوید: «الصلاة».[۲۸]
- کراهت دارد نماز عید زیر سقف خوانده شود.[۲۹]
جلوگیری مأمون از اقامه نماز عید توسط امام رضا(ع)
مأمون، پس از انتخاب امام رضا به ولایتعهدی از او خواست که نماز عید فطر را اقامه کند. پس از اصرار مأمون امام رضا پذیرفت به شرط اینکه نماز را طبق روش و سنت پیامبر(ص) بخواند، اما پس از آنکه راهی مصلی شد، مأمون از تصمیم خود منصرف و مانع از اقامه نماز عید، توسط امام رضا شد.[۳۰] به گفته مرتضی مطهری، دلیل اصلی جلوگیری مأمون از اقامه نماز توسط امام رضا(ع)، خطری بود که از استقبال مردم از امام رضا و اظهار علاقه و محبت به او احساس کرد. چرا که امام رضا برخلاف روش خلفای عباسی و به دور از تجملات راهی مصلی شد و با استقبال مردم مواجه گردید.[۳۱] براساس گزارش کلینی فضل بن سهل ذو الرياستين وزیر مأمون چون استقبال بی نظیر مردم را از امام رضا(ع) دید به مأمون گفت: ای اميرالمؤمنين؛ اگر (امام) رضا علیه‌السلام با اين وضعیت به محل نماز عيد برسد، مردم فريفته ایشان شوند؛ درست اينست كه از او بخواهى برگردد. مأمون به سوى حضرت پیکی فرستاد و خواست بر گردند، امام رضا عليه السلام كفش خود را طلبيدند و سوار شدند و مراجعت فرمودند. [۳۲]برخی از محققان این ماجرا را مربوط به عید قربان دانسته‌اند.[۳۳] تکبیرهایی که امام بر اساس گزارش روایت کلینی درطول مسیر خوانده‌اند نیز موید این است که نماز در روز عید قربان بوده است.
گالری
-
نماز عید فطر در مسجد جامع دهلی. هندوستان. -
نماز عید فطر در رباط پایتخت مراکش. -
نماز عید در بین الحرمین. کربلا.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله(ترجمه فارسی)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ش.
- خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعه مدرسین، بی‌تا.
- قاضی نعمان مغربی، دعائم الاسلام، محقق عاصف فیضی، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۳۸۵ق.
- متقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۱۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، صدرا، ۱۳۹۰ش.
- نجفی، محمدحسن بن محمدباقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.
| وقایع |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| آیینها | |||||
| عبادات |
| ||||
| احکام روزه | یوم الشک • روزه مسافر • افطار • سحری • مبطلات روزه • مد طعام • کفاره روزه • روزهخواری • بقای بر جنابت • کفاره جمع • رؤیت هلال | ||||
| مناسبتها | |||||
| وابسته | آیه روزه • حدیث صوموا تصحوا • استهلال • خطبه شعبانیه • زکات فطره • نماز عید • عید فطر • ستاد استهلال • آیه ۱۸۵ سوره بقره • روزه پیشواز | ||||
- ↑ «اقامه نماز عید سعید فطر به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۳.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، ج۱، ص۸۲۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ۳۳۳.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، ج۱، ص۸۲۴.
- ↑ سوره اعلی، آیه ۱۴.
- ↑ سوره اعلی، آیه ۱۵.
- ↑ طباطبائی، المیزان، انتشارات جامعه مدرسین، ج۲۰، ص۲۶۹.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۷-۳۳۸.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۸.
- ↑ نگاه کنید به نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۳۷-۳۳۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۵۱.
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۷۷؛ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۳۸۱، ج۲، ص۱۸۰.
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۷۴.
- ↑ توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
- ↑ قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵.
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
- ↑ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۱۸؛ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۷۴.
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل (مراجع)، ج۱، ص۸۲۷
- ↑ کلینی، الكافی، چاپ دار الکتب الاسلامية، ج۱، ص۴۸۹.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۱۷، ص۱۷۴-۱۷۶.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص ۴۹۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۳۸۱؛ اصول کافی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، ج۲، ص۴۰۷.