نوح (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها

==فرزند نهم آدم(ع)==

بنابر روایات اسلامی، نوح فرزند نهم از نسل [[آدم(ع)|آدم]] است. او از نسل لَامک فرزند مَنُّوشَلًخ، فرزند [[ادریس]]، فرزند یرًد، فرزند مَهًلَاییل، فرزند قَینَن، فرزند أنُوش بن [[شیث]]، فرزند [[آدم(ع)|آدم]] است.<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۷۵ش، ص ۱۶۵- ۱۷۹؛ النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص ۳۰؛ قطب راوندی، قصص الانبیاء (ع)، ۱۴۳۰ق،ج۱، ص ۲۵۰-۲۵۱.</ref>

اختلافاتی درباره زمان تولد نوح وجود دارد؛ برخی معتقدند همزمان با تولد نوح، حضرت آدم (ع)از دنیا رفت<ref>جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین (قصص قرآن)، ۱۳۸۱، ص ۱۱۷.</ref>، برخی تولد حضرت نوح را ۱۲۶ سال بعد از وفات آدم می‌دانند، برخی دیگر تولد او را ۱۲۴ سال بعد از وفات آدم عنوان می‌‌‌کنند.<ref>ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص ۸۳.</ref> بنابر قول دیگری، نوح ده قرن بعد از آدم به دنیا آمده<ref>طبری، تاریخ الطبری، بی‌تا، ص ۱۷۸.</ref> و بر اساس قولی دیگر، تولد او ۱۶۴۲ سال بعد از [[هبوط آدم و حوا|هبوط آدم]] (ع) دانسته شده است.<ref>ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹، ص ۳۹.</ref> بر اساس گزارشی که بی آزار شیرازی در کتاب «باستان‌شناسی و جغرافیای قصص قرآن» مطرح کرده است، محل زندگی و تولد او بین‌النهرین و شهر [[کوفه]] است.<ref>بی آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص ۳۲.</ref>

بر اساس آنچه در بیشتر کتاب‌های تاریخی همچون [[تاریخ طبری]]، [[تاریخ یعقوبی]] و همچنین کتاب‌هایی همچون [[حیوه القلوب]] [[علامه مجلسی|علامه مجلسی،]] [[قصص الانبیاء ابن کثیر]]، [[قصص الانبیاء راوندی]]، [[قصص الانبیاء عبدالوهاب نجار]] و ... گزارش شده است، به نظر می‌رسد هیچ منبع تاریخی معتبری در خصوص زندگی حضرت نوح(ع) که زندگی او را ثبت کرده باشد وجود ندارد و هر آنچه در این کتاب‌ها یافت می‌شود روایات منتسب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه معصومین(ع)]] می‌باشد که در آنها نیز اختلاف فراوان است.

در منابع روایی، اختلافاتی درباره نام اصلی حضرت نوح وارد شده است؛ در برخی از روایات نام او «عبدالغفار»، در برخی روایات دیگر «عبدالملک» و در روایات دیگری «عبدالعلی» مطرح شده است. گریه و نوحه‌ نوح برای خودش و در روایتی دیگر، گریه و نوحه‌‌ ۵۰۰ ساله اش برای نجات و هدایت قومش، علت نامگذاری او به نوح دانسته شده است.<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص ۲۸؛ قطب راوندی، قصص الانبیاء (ع)، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۵۶-۲۵۷.</ref> [[شیخ صدوق]] معتقد است که همه اسم‌هایی که برای نوح روایت شده،  یکی هستند و دلالت بر بندگی خداوند غفار، ملک و اعلی می‌کنند.<ref>شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص ۲۸.</ref>

===اولین پیامبر اولوالعزم===

حضرت نوح بعد از حضرت آدم، شیث و ادریس، چهارمین پیامبر دانسته شده است.<ref>بیومی مهران، بررسی تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۹ش، ج ۴، ص ۳؛ النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص ۳۰.</ref> وی همچنین بر اساس آنچه در آیه هفتم [[سوره احزاب]] و آیه ۱۳ [[سوره شوری]] آمده، اولین پیامبر [[اولوالعزم]] است. بسیاری از مفسران معتقدند که پنج پیامبر مذکور در این دو آیه، مقام رفیعی دارند؛ چرا که آنان پیامبران اولوالعزم و صاحب [[شریعت]] هستند.<ref>ماتریدی، تأویلات أهل السنة، ۱۴۲۶ق، ج ۸، ص ۳۵۹؛ ثعلبی، الكشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی‌، ۱۴۲۲ق، ج ۸، ص ۱۰؛ طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان،۱۳۷۴ش، ج‌ ۱۶، ص ۴۱۶؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، ج‌ ۲۴، ص ۴۶؛ صادقی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، ۱۴۰۶ق، ج‌ ۲۴، ص ۴۶.</ref>

در مورد زمان مبعوث شدن نوح نیز اختلاف است.<ref>رک: جدول بخش عمر.</ref>بنابر آیات قرآن کریم، نوح (ع) در طول مدت پیامبری خود قبل از [[طوفان نوح|طوفان]]، به [[تبشیر]] و [[تنذیر]] مردم می‌پرداخت<ref>سوره نوح، آیه ۵.</ref> و قوم خود را به پرستش خدای یکتا دعوت می‌کرد و در طول این مدت از [[کافر|کفار]] آزار و اذیت بسیار می‌دید و همواره بر جور و جفای آنان صبر و شکیبایی می‌کرد<ref>بیومی مهرام، بررسی تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۹، ج۴، ۱۳.</ref>. بر اساس آیه ۲۳ سوره نوح، قوم نوح، [[بت‌|بت‌هایی]] با نام‌های «ود»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر» را می‌پرستیدند.<ref>سوره نوح، آیه ۲۳.</ref>

'''جهانی بودن دعوت نوح'''

به نظر اکثر [[علمای شیعه]] و بر اساس [[روایات|روایاتی]] که از [[اهل بیت (ع)]] در خصوص حضرت نوح وارد شده، دعوت و پیامبری وی جهانی بوده است. برخی از علمای [[اهل سنت]] معتقدند که دعوت نوح جهانی نبوده و فقط برای قوم خود مبعوث شده بود.<ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ۱۰، ص ۳۸۶.</ref> حضرت نوح در [[فلسطین]]، [[شامات]] و [[عراق]] سکونت داشته و برای قوم کلده و عاشور به نبوت مبعوث شده بود.<ref>ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹ش، ص ۴۸.</ref>

 

 

 

===عمر طولانی نوح معجزه نیست===

عمر نوح یکی از مسائل اختلافی در زندگی نوح است. [[قرآن|قرآن کریم]] در آیه ۱۴ [[سوره عنکبوت]]، زندگی قبل از [[طوفان نوح|طوفان]] وی را ۹۵۰ سال عنوان می‌کند و چون سخنی از کل عمر نوح به میان نیامده‌، در خصوص سن او اختلاف است<ref>ابن‌کثیر، قصص الانبیاء، ص ۶۵.</ref> که جدول زیر این اختلاف را نشان داده است:  

!موضوع- کتاب  !! قصص الانبیاء راوندی<ref>قطب راوندی، قصص الانبیاء (ع)، ۱۴۳۰ق،ج۱، ص۲۵۷-۲۵۹.</ref> !! النور المبین<ref>جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، (قصص قرآن)، ۱۳۸۱، ص ۱۱۱.</ref> !! تاریخ طبری<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص ۱۱۷.</ref> - الطبقات الكبری<ref>كاتب واقدی، الطبقات‌ الكبری، ۱۳۷۴ش ،ج‌۱،ص ۲۵.</ref> !! تاریخ گزیده- قول اول<ref>مستوفی قزوینی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص ۲۴.</ref> !! تاریخ گزیده- قول دوم<ref>مستوفی قزوینی، تاریخ‌ گزیده،۱۳۶۴ ش، ص ۲۴.</ref> !! آفرینش و تاریخ<ref>مقدسی، آفرینش و تاریخ، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص ۴۲۳.</ref> !! قصص الانبیا‌ء و المرسلین<ref>نوری موسوی، قصص الانبیاء و المرسلین علیهم السلام المیسره، ۱۴۲۹ ق، ص ۱۶.</ref> !! تاریخ انبیاء<ref>ندایی، تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم، ۱۳۸۹، ص ۵۰.</ref> -تفسیر مجمع البیان<ref>طبرسی، ترجمه تفسير مجمع البيان،۱۳۷۹ق، ج‏۹، ص ۱۴۵.

</ref> ||قصص الانبیاء-ابن کثیر <ref>ابن‌کثیر، قصص الانبیاء، ص ۹۲.</ref> || تورات <ref>به نقل از: النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص ۴۷.</ref>

با وجود اختلافات فراوان و روایات متعدد درباره زندگی حضرت نوح، [[سید نعمت‌الله جزایری|نعمت الله جزایری]] در کتاب [[النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین]] معتقد است که بنابر بیشتر اخبار معتبر [[شیعه]]، عمر نوح (ع)۲۵۰۰ سال بوده است.<ref>جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین (قصص قرآن)، ۱۳۸۱ش، ص ۱۱۳.</ref> [[علامه طباطبایی]] معتقد است بر اساس آیات و همچنین نص صریح قرآن مبنی بر ۹۵۰ سال پیامبری حضرت نوح(ع) قبل از طوفان، نوح عمر بسیار طولانی داشته است و این عمر بر خلاف آنچه دیگران عنوان کرده‌اند نه معجزه بوده و نه اینکه مقدار سال و زمان آن‌ها با زمان حال فرق داشته است. او ادامه می‌دهد که حق این است که او به صورت طبیعی عمری طولانی داشته است و تا کنون هیچ دلیلی مبنی بر عدم امکان تحقق عمر طولانی ارائه نشده است.<ref>طباطبایی،

ترجمه تفسیر المیزان، ۱۳۷۴ش، ج ۱۰، ص ۴۰۱.</ref>

==نوح(ع)؛ ۴۳ مرتبه در قرآن ==

حضرت نوح یکی از ۲۶ پیامبری است که نام او در قرآن کریم آمده است. <ref>طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان،۱۳۷۴ش، ج‌۲، ۲۱۱.</ref> نام او عنوان یکی از [[سوره نوح|سوره‌های قرآن کریم]] است و علاوه بر آن، چهل و سه مرتبه در بیست و هشت سوره‌ی قرآن کریم ذکر شده است. در قرآن کریم فقط به کلیاتی از داستان حضرت نوح اشاره شده و به جزئیات زندگی او پرداخته نشده است.

فراوانی ذکر نام نوح (ع) در قرآن کریم را در جدول زیر آمده است:

 

 

== ویژگی‌های اخلاقی نوح(ع)==

در [[حدیث|روایات شیعی]] به برخی از خصوصیت‌های اخلاقی نوح(ع) چنین اشاره شده است؛ از جمله اینکه او بنده‌ای شاکر بود، هر وقت لباسى مى‌پوشيد يا خوراكى مى‌خورد و يا آبى مى‌نوشيد خداى متعال را حمد و سپاس مى‌گفت. از [[امام محمد باقر علیه السلام|امام باقر(ع)]] و [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده كه نوح در هر صبح و شام مى‌گفت: «خداوندا تو را گواه مى‌گيرم كه در هر صبح و شام هر نعمتى كه در دين يا دنياى من وجود دارد،از ناحيۀ توست، تو يگانه‌اى و شريكى ندارى، حمد و سپاس از آن توست، تا آنجا كه از من راضى شوى».<ref>جزایری، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین، (قصص قرآن)، ۱۳۸۱، ص ۱۱۷.</ref>

 

 

 

 

 

#[[نجف|نجف اشرف]] در کنار [[حضرت آدم]] و [[امام على(ع)]].<ref>بی‌آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص ۴۶؛ نک: نصر الله، تریخ کرک نوح، ۱۴۰۶ ق؛ نک:ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص ۹۳.</ref>

 

در بسیاری از  شعرهای فارسی به ویژه شعر [[عرفان|عرفانی]] داستان حضرت نوح(ع) مطرح شده است. [[مولانا جلال الدین بلخی|مولانا]] در دیوان [[مثنوی معنوی]] ۴۹ بار از کلمه «نوح» استفاده کرده است و به ذکر داستان و تمثیلات حضرت نوح (ع) پرداخته است‌؛ مانند:

همچنین [[حافظ شیرازی]] که جایگاه ولایی در شعر عرفانی فارسی  دارد در دیوان خود در ۶ بیت  به نام نوح (ع) اشاره کرده است که برخی از آن ابیات عبارتند از:  

بر اساس گزارشی که انزابی نژاد درباره نوح در شعر فارسی ارائه کرده است ابعاد مختلف داستان نوح همچون مقام‌ نوح، عمر نوح، نوحه‌ی نوح، [[کشتی نوح|کشتی ساختن نوح]]، سـخریه‌ی کـافران‌، [[طوفان نوح|طوفان نوح،]] [[پسر نوح]] از جمله مهمترین موضوعاتی است که در شعر فارسی مخصوصا شعر عرفانی به آنها پرداخته شده است. شاعرانی همچون [[سنانی]]، [[عطار نیشابوری]]، [[تأثیر تبریزی]]، [[سروش اصفهانی]]، [[خاقانی]]، [[جامی]]، [[نظیری نیشابوری]]، [[خواجو]] و [[سوزنی سمرقندی]] از جمله شاعرانی هستند که در اشعار و دیوان‌های خود به نوح(ع) اشاره کرده‌اند.<ref>انزابی نژاد،«زندگی پیامبران و قصص قرآن در ادبیات فارسی (۲) نوح استوارترین مرد حق»، ١٣۵۵ش، ص ٣٣۴-٣۶۰.</ref>

 

 

*انکار نوح از سوی مردم و لزوم بی‌توجهی به باور عمومی مردم<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص ۱۱۱.</ref>:

*محفوظ ماندن کشتی نوح، و محفوظ ماندن به واسطه اتکا به تکیه‌گاه مطمئن<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳، ج۱، ص ۳۲۹.</ref>:

*عمر اندک در آسایش، بهتر از زندگی دراز در خوف است<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳، ج۲، ص ۱۱۱۶.</ref>:

{{شعر}}{{ب|نه عمر نوح بماند نه ملک اسکندر|نزاع بر سر دنیاى دون مکن درویش<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج ۲، ص ۱۱۱۷.</ref>}}{{پایان شعر}}  

{{شعر}}{{ب|مى‌بایدم خزانه قارون و عمر نوح|تا دولت وصال تو گردد میسرم<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳ش، ج ۲، ص ۱۱۱۷.</ref>}}{{پایان شعر}}   

{{شعر}}{{ب|گرت چو نوح نبى صبر هست در غم طوفان|بلا بگردد و کام هزار ساله برآید<ref>دهخدا، امثال و حکم، ۱۳۸۳، ج۳، ص ۱۲۸۰.</ref>

* صادقى تهرانى، محمد، الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن و السنه‏، قم، فرهنگ اسلامى‏،نوبت چاپ: ۲،  ۱۴۰۶ق.‏