محله بنی‌هاشم: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۸ آوریل ۲۰۱۷، ساعت ۱۲:۰۷

مَحلّه بَنی‌هاشم محل سکونت بنی هاشم در مدینه بود و خانه‌ پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) و همچنین خانه‌های امام سجاد (ع) و امام صادق (ع) در این محله واقع شده بود. به خاطر واقعه کوچه بنی‌هاشم که نهایتا منجر به شهادت حضرت زهرا (س) شد، در آیین سوگواری شیعه برای آن حضرت، از این محله و کوچه‌های آن یاد می‌شود. آثار این محله تا سال ۱۳۶۴ش باقی بود ولی توسط دولت وهابی کاملا تخریب شد.

موقعیت و تاریخچه

محله بنی هاشم در جنوب شرقی مسجد النبی (ص) (ساختمان فعلی) قرار داشته که از باب جبرئیل تا بقیع امتداد داشته است.^[۲] در این محله دو منزل وجود داشته که به دار علی بن الحسین (خانه امام سجاد علیه السلام)^[۳] و دار جعفر بن محمد (خانه امام صادق علیه السلام) مشهور بوده است.^[۴] در منابع شیعه توصیه به خواندن نماز در این دو خانه شده است.^[۵] سمهودی می نویسد: خانه امام صادق علیه السلام در مجاورت خانه ابوایوب انصاری قرار داشته است. در این منزل چاه آبی بوده است که امام صادق علیه السلام آب آن را صدقه می‌داده است.^[۶] قبر اسماعیل فرزند امام صادق(ع) در منزل امام سجاد(ع) قرار داشته که بعدا به بقیع منتقل شده است.^[۷]

در توسعه‌های متعدد مسجد پیامبر(ص) در دوره‌های مختلف اسلامی، بخش‌هایی از بافت تاریخی شهر مدینه، تخریب و به محدوده مسجد افزوده شده است. یکی از نخستین تغییراتی که در محله بنی هاشم رخ داده، مربوط به سال ۹۱ هجری قمری است که به دستور ولید بن عبدالملک خلیفه اموی مسجد از طرف شرق که حجره‌های پیامبر(ص) در آنجا قرار داشت، نیز توسعه یافت. به دستور وی قرار شد گرد مرقد پیامبر دیواری بکشند و از آن ناحیه نیز بر مسجد افزوده شود. مردم مدینه از شنیدن خبر تخریب، شروع به شیون و زاری کردند. در این زمان خانه حضرت فاطمه(س) در اختیار فاطمه صغری دختر امام حسین(ع) بود. علت ناراحتى آنان اين بود كه می ‏خواستند آثار پيامبر (ص) در ميان آنان محفوظ بماند، تا نسل‏هاى آينده بدانند آن حضرت تا چه اندازه زندگى ساده و بی‌آلايشی داشته است. سعيد بن مسيب می‌‏گفت: «اى كاش اين خانه‌‏ها را به همان صورت باقى گذاشته بودند تا وقتى كسى از اطراف به مدينه می‌آمد، می‌ديد كه پيامبر (ص) در زندگى خود به چه چيزى اكتفا كرده و مردم را در تفاخر و تكاثر تعديل كرده، به زهدگرايى سوق می‌‏داد.»^[۸]

آخرین توسعه‌ای که به تخریب کامل خانه‌های محله بنی‌هاشم انجامید، مربوط به سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۶ش است. تا قبل از تخریب اخیر، خانه امام سجاد(ع) و خانه امام صادق(ع) معروف بوده است.^[۹]

واقعه کوچه بنی هاشم

شیخ مفید ره در کتاب الاختصاص در باب غصب فدک از امام صادق(ع) روایت می‌کند که پس از مناظره ابوبکر و حضرت فاطمه(س)؛ فاطمه (ع) دوباره نزد ابوبکر رفت و ابوبکر در کاغذی رد فدک را برای فاطمه (ع) نوشت. بعد از خروج فاطمه (ع) از نزد ابوبکر، عمر ایشان را در کوچه دید و بعد از امتناع ایشان از تحویل دادن قباله فدک به عمر، آن حضرت را مورد ضرب و شتم قرار داد و قباله فدک را به زور گرفت و پاره کرد. به دنبال این اتفاق حضرت زهرا (ع) بستری شده و ۷۵ روز بعد به شهادت رسید.^[۱۰]

در سال‌های اخیر همزمان با ایام فاطمیه، در برخی شهرهای ایران به‌ویژه در قم و تهران ماکت‌هایی از محله بنی هاشم و خانه حضرت زهرا ساخته می‌شود و مورد بازدید عمومی قرار می‌گیرد.^[۱۱]^[۱۲]

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، نشر مشعر - تهران، هشتم، ۱۳۸۶ش.
شيخ مفيد(منسوب)، الإختصاص‏، قم، كنگره شيخ مفيد، ۱۴۱۳ق
طبرى‏، محمد بن جرير بن رستم، دلائل الإمامة، قم، بعثت‏، ۱۴۱۳ق
فیض گیلانی، محمدعلی، شنیدنی های سفر حج، مجله میقات حج، تابستان ۱۳۸۳ش، شماره ۴۸
قائدان، اصغر، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، نشر مشعر - تهران، ۱۳۸۶ش.
سمهودی، خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی.
مطری، التعریف، به نقل از جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، نشر مشعر - تهران، هشتم، ۱۳۸۶ش.
مجلسی، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق

↑ خبرگزاری ابنا
↑ قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 234
↑ المطری، التعریف، ص 44
↑ السمهودی، خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233
↑ مجلسی، بحارالانوار، ج 97 ص 225
↑ خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233
↑ التعریف، ص 44
↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 298.
↑ فیض گیلانی، شنیدنی های سفر حج، مجله میقات حج، شماره ۴۸، ص۱۵۸
↑ مفید(منسوب)، الاختصاص(۱۴۱۳ق)، ص۱۸۵
↑ خبرگزاری مهر
↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی

[1] خبرگزاری ابنا

[2] قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 234

[3] المطری، التعریف، ص 44

[4] السمهودی، خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233

[5] مجلسی، بحارالانوار، ج 97 ص 225

[6] خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233

[7] التعریف، ص 44

[8] جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 298.

[9] فیض گیلانی، شنیدنی های سفر حج، مجله میقات حج، شماره ۴۸، ص۱۵۸

[10] مفید(منسوب)، الاختصاص(۱۴۱۳ق)، ص۱۸۵

[11] خبرگزاری مهر

[12] خبرگزاری جمهوری اسلامی

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 [[پرونده:خانه امام صادق.jpg|بندانگشتی|تصویری از خانه منسوب به [[امام صادق]](ع) در محله بنی‌هاشم<ref>[http://fa.abna24.com/service/pictorial/archive/2013/04/13/408803/story.html خبرگزاری ابنا]</ref>]]
-'''مَحلّه بَنی‌هاشم''' محل سکونت [[بنی هاشم]] در [[مدینه]].  آثار این محله تا سال ۱۳۶۴ش باقی بوده است. در آیین سوگواری [[حضرت فاطمه زهرا]](س) از این محله و کوچه‌های آن یاد می‌شود.
+'''مَحلّه بَنی‌هاشم''' محل سکونت [[بنی هاشم]] در [[مدینه]] بود و خانه‌ [[پیامبر (ص)]]، [[حضرت علی (ع)]] و [[حضرت زهرا (س)]] و همچنین خانه‌های [[امام سجاد (ع)]] و [[امام صادق (ع)]] در این محله واقع شده بود. به خاطر واقعه کوچه بنی‌هاشم که نهایتا منجر به شهادت حضرت زهرا (س) شد، در آیین سوگواری شیعه برای آن حضرت، از این محله و کوچه‌های آن یاد می‌شود. آثار این محله تا سال ۱۳۶۴ش باقی بود ولی توسط دولت وهابی کاملا تخریب شد.
 ==موقعیت و تاریخچه==
-محله بنی هاشم در جنوب شرقی [[مسجد پیامبر|مسجد النبی (ص)]] (ساختمان فعلی) قرار داشته که از باب جبرئیل تا [[بقیع]] امتداد داشته است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 234</ref> در این محله دو منزل وجود داشته که به دار علی بن الحسین (خانه امام سجاد علیه السلام)<ref>المطری، التعریف، ص 44</ref> و دار جعفر بن محمد (خانه امام صادق علیه السلام) مشهور بوده است.<ref>السمهودی، خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233</ref> در منابع شیعه توصیه به خواندن نماز در این دو خانه شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج 97 ص 225</ref> سمهودی می نویسد: خانه امام صادق علیه السلام در مجاورت خانه ابوایوب انصاری قرار داشته است. در این منزل چاه آبی بوده است که امام صادق علیه السلام آب آن را صدقه می داده است.<ref>خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233</ref> قبر اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام در منزل امام سجاد علیه السلام قرار داشته که بعدا به بقیع منتقل شده است.<ref>التعریف، ص 44</ref>
+محله بنی هاشم در جنوب شرقی [[مسجد پیامبر|مسجد النبی (ص)]] (ساختمان فعلی) قرار داشته که از باب جبرئیل تا [[بقیع]] امتداد داشته است.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 234</ref> در این محله دو منزل وجود داشته که به دار علی بن الحسین (خانه امام سجاد علیه السلام)<ref>المطری، التعریف، ص 44</ref> و دار جعفر بن محمد (خانه امام صادق علیه السلام) مشهور بوده است.<ref>السمهودی، خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233</ref> در منابع شیعه توصیه به خواندن نماز در این دو خانه شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج 97 ص 225</ref> سمهودی می نویسد: خانه امام صادق علیه السلام در مجاورت خانه ابوایوب انصاری قرار داشته است. در این منزل چاه آبی بوده است که امام صادق علیه السلام آب آن را صدقه می‌داده است.<ref>خلاصة الوفا باخبار دار المصطفی، ج 2 ص 233</ref> قبر اسماعیل فرزند امام صادق(ع) در منزل امام سجاد(ع) قرار داشته که بعدا به بقیع منتقل شده است.<ref>التعریف، ص 44</ref>
-در توسعه‌های متعدد [[مسجد پیامبر]](ص) در دوره‌های مختلف اسلامی، بخش‌هایی از بافت تاریخی شهر مدینه، تخریب و به محدوده مسجد افزوده شده است. یکی از نخستین تغییراتی که در محله بنی هاشم رخ داده، مربوط به سال 91 هجری است که به دستور [[ولید بن عبدالملک]] خلیفه [[امویان|اموی]] مسجد از طرف شرق که حجره‌های پیامبر(ص) در آنجا قرار داشت، نیز توسعه یافت. به دستور وی قرار شد گرد مرقد پیامبر دیواری بکشند و از آن ناحیه نیز بر مسجد افزوده شود. مردم مدینه از شنیدن خبر تخریب، شروع به شیون و زاری کردند. در این زمان خانه [[حضرت فاطمه]](س) در اختیار [[فاطمه دختر امام حسین (ع)|فاطمه صغری]] دختر [[امام حسین]](ع) بود. علت ناراحتى آنان اين بود كه می ‏خواستند آثار پيامبر (ص) در ميان آنان محفوظ بماند، تا نسل‏هاى آينده بدانند آن حضرت تا چه اندازه زندگى ساده و بی آلايش داشته است. سعيدبن مسيب می ‏گفت: اى كاش اين خانه ‏ها را به همان صورت باقى گذاشته بودند تا وقتى كسى از اطراف به مدينه می آمد، می ‏ديد كه پيامبر (ص) در زندگى خود به چه چيزى اكتفا كرده و مردم را در تفاخر و تكاثر تعديل كرده، به زهدگرايى سوق می ‏داد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 298.</ref>
+در توسعه‌های متعدد [[مسجد پیامبر]](ص) در دوره‌های مختلف اسلامی، بخش‌هایی از بافت تاریخی شهر مدینه، تخریب و به محدوده مسجد افزوده شده است. یکی از نخستین تغییراتی که در محله بنی هاشم رخ داده، مربوط به سال ۹۱ هجری قمری است که به دستور [[ولید بن عبدالملک]] خلیفه [[امویان|اموی]] مسجد از طرف شرق که حجره‌های پیامبر(ص) در آنجا قرار داشت، نیز توسعه یافت. به دستور وی قرار شد گرد مرقد پیامبر دیواری بکشند و از آن ناحیه نیز بر مسجد افزوده شود. مردم مدینه از شنیدن خبر تخریب، شروع به شیون و زاری کردند. در این زمان خانه [[حضرت فاطمه]](س) در اختیار [[فاطمه دختر امام حسین (ع)|فاطمه صغری]] دختر [[امام حسین]](ع) بود. علت ناراحتى آنان اين بود كه می ‏خواستند آثار پيامبر (ص) در ميان آنان محفوظ بماند، تا نسل‏هاى آينده بدانند آن حضرت تا چه اندازه زندگى ساده و بی‌آلايشی داشته است. [[سعيد بن مسيب]] می‌‏گفت: «اى كاش اين خانه‌‏ها را به همان صورت باقى گذاشته بودند تا وقتى كسى از اطراف به مدينه می‌آمد، می‌ديد كه پيامبر (ص) در زندگى خود به چه چيزى اكتفا كرده و مردم را در تفاخر و تكاثر تعديل كرده، به زهدگرايى سوق می‌‏داد.»<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 298.</ref>
 آخرین توسعه‌ای که به تخریب کامل خانه‌های محله بنی‌هاشم انجامید، مربوط به سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۶ش است. تا قبل از تخریب اخیر، خانه [[امام سجاد]](ع) و خانه [[امام صادق]](ع) معروف بوده است.<ref>فیض گیلانی، شنیدنی های سفر حج، مجله میقات حج، شماره ۴۸، ص۱۵۸</ref>
@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==واقعه کوچه بنی هاشم==
 {{اصلی|واقعه کوچه بنی هاشم}}
-[[شیخ مفید]] ره در کتاب [[الاختصاص]] در باب [[غصب فدک]] از [[امام صادق علیه السلام]] اینگونه روایت می کند که بعد از مناظره [[ابوبکر]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها]]؛ فاطمه (ع) دوباره نزد ابوبکر رفت و ابوبکر در کاغذی رد فدک را برای فاطمه (ع) نوشت. بعد از خروج فاطمه (ع) از نزد ابوبکر، [[عمر]] ایشان را در کوچه دید و بعد از امتناع فاطمه (ع) از رد قباله فدک به عمر، عمر حضرت فاطمه (ع) را مورد ضرب و شتم قرار داد و قباله فدک را از ایشان به زور گرفت و پاره کرد. به دنبال این اتفاق حضرت زهرا (ع) بستری شده و بعد 75 روز به شهادت رسید.
+[[شیخ مفید]] ره در کتاب [[الاختصاص]] در باب [[غصب فدک]] از [[امام صادق علیه السلام|امام صادق(ع)]] روایت می‌کند که پس از مناظره [[ابوبکر]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]]؛ فاطمه (ع) دوباره نزد ابوبکر رفت و ابوبکر در کاغذی رد فدک را برای فاطمه (ع) نوشت. بعد از خروج فاطمه (ع) از نزد ابوبکر، [[عمر]] ایشان را در کوچه دید و بعد از امتناع ایشان از تحویل دادن قباله فدک به عمر، آن حضرت را مورد ضرب و شتم قرار داد و قباله فدک را به زور گرفت و پاره کرد. به دنبال این اتفاق حضرت زهرا (ع) بستری شده و ۷۵ روز بعد به شهادت رسید.<ref>مفید(منسوب)، الاختصاص(۱۴۱۳ق)، ص۱۸۵</ref>
-<ref>مفید(منسوب)، الاختصاص(۱۴۱۳ق)، ص۱۸۵</ref>
-در سال‌های اخیر همزمان با ایام فاطمیه، در برخی شهرهای ایران به‌ویژه در [[قم]] و [[تهران]] ماکت‌هایی از محله بنی هاشم و خانه حضرت زهرا ساخته می‌شود و مورد بازدید عمومی قرار می‌گیرد.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2257579/%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7-%D8%B4%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%82%DB%8C%D8%B9 خبرگزاری مهر]</ref>
+در سال‌های اخیر همزمان با ایام فاطمیه، در برخی شهرهای ایران به‌ویژه در [[قم]] و [[تهران]] ماکت‌هایی از محله بنی هاشم و خانه حضرت زهرا ساخته می‌شود و مورد بازدید عمومی قرار می‌گیرد.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/2257579/%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7-%D8%B4%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%82%DB%8C%D8%B9 خبرگزاری مهر]</ref><ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81103205/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86 خبرگزاری جمهوری اسلامی]</ref>
-<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81103205/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86 خبرگزاری جمهوری اسلامی]</ref>
 ==پانویس==

ن ب و حضرت فاطمه سلام‌الله علیها
نسب	حضرت محمد(ص) • حضرت خدیجه(س)
همسر فرزندان	امام علی(ع) امام حسن(ع) • امام حسین(ع) • حضرت زینب(س) • ام کلثوم • محسن • بنی فاطمه
نام‌ها و لقب‌ها	ام ابیها • بتول • سیدة نساء العالمین • کوثر • زهرا • صدیقه شهیده • محدثه • فهرست کنیه‌ها و لقب‌ها
فضائل	فضایل حضرت فاطمه(س) • سوره کوثر • عصمت حضرت فاطمه(س) • آیه اطعام • پنج‌تن • اصحاب کساء • مباهله • آیه تطهیر • آیه مودت • حدیث لولاک • حدیث بضعه • سد الابواب
سخنان	خطبه فدکیه • خطبه حضرت فاطمه در جمع زنان مدینه • مسند فاطمة الزهرا(س) • مصحف فاطمه(س) • نهج الحیاة
حوادث مهم	ازدواج با علی(ع) • ماجرای فدک • واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س) • تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س) • شهادت حضرت فاطمه(س) • سقط محسن
کتاب‌شناسی	فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی • الکلمة الغراء فی تفضیل الزهراء • مأساة الزهراء • فدک فی التاریخ • دانشنامه فاطمی • فهرست کتاب‌ها • الخصائص الفاطمیه
مکان‌های مرتبط	خانه حضرت فاطمه(س) • محل دفن حضرت فاطمه(س) • بیت الاحزان • محله بنی‌هاشم • فدک • صحن حضرت فاطمه(س)
وابسته	ایام محسنیه • ایام فاطمیه • نماز حضرت فاطمه(س) • زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س) • تسبیحات حضرت زهرا(س) • اسماء دختر عمیس • فضه نوبیه • قنفذ • برتری اهل‌بیت • جهیزیه حضرت فاطمه(س) • سادات • میرزا • فیلم بانوی بهشت • وصیت‌های حضرت فاطمه(س) • سخنان امام علی(ع) در خاکسپاری حضرت فاطمه(س) • نحن معاشر الانبیاء لا نورث • حیطان سبعه • کوچه‌های مادری • پشیمانی ابوبکر
امام علی(ع) • کتاب‌شناسی حضرت فاطمه‌(س)