نیمه شعبان: تفاوت میان نسخه‌ها

نیمه شعبان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۵۷

۱٬۲۷۰ بایت حذف‌شده ، ‏۱ مارس ۲۰۲۳

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Shamsoddin

Automoderated users، دیوان‌سالاران، confirmed، مدیران رابط کاربری، مدیران، templateeditor

۱۷٬۱۸۲

ویرایش

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 شیعیان به‌مناسبت سالروز میلاد امام مهدی(ع) اقدام به برگزاری جشن، چراغانی، مولودی‌خوانی، قربانی و توزیع غذا می‌کنند. برگزاری این جشن‌ها در دوره جمهوری اسلامی در [[ایران]] پررنگ‌تر است. پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب ۱۳۵۷ش]] مسجد صدریه در تهران یکی از مساجد فعال در پر پایی جشن‌های نیمه شعبان بود.<ref>تاريخچه‌ ی شفاهی پيدايش آيين‌هاي نيمه‌ی شعبان و هيات قائميه در تهران؛ گفت‌وگو با يكي از بانيان برگزاری جشن‌هاي ميلاد حضرت ولي عصر (عج)</ref> [[مسجد جمکران]] از مراکز برگزاری جشن‌های مهدویت در ایران است. این روز در ایران تعطیل و روز جهانی مستضعفان نامیده شده است.<ref>[http://www.ido.ir/pages/?id=250302 پژوهشی بر آیین‌های جشن نیمه شعبان در کشورهای اسلامی]، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی.</ref> در [[عراق]] نیز شیعیان ضمن برگزاری جشن نیمه شعبان، به [[زیارت امام حسین(ع)]] می‌روند. پیاده‌روی به سمت [[کربلا]] در ایام نیمه شعبان مرسوم است. جشن‌های نیمه شعبان توسط شیعیان در کشورهای [[بحرین]]، [[یمن]]، [[مصر]]، [[لبنان]]، [[سوریه]] و [[هند]] نیز برگزار می‌شود.<ref>[http://www.ido.ir/pages/?id=250302 پژوهشی بر آیین‌های جشن نیمه شعبان در کشورهای اسلامی]، پایگاه اینترنتی سازمان تبلیغات اسلامی.</ref>
+==اسامی دیگر==
+* شب برات: نیمه شعبان در فرهنگ و ادب فارسی، [[شب برات]] نامیده شده است. از آنجا که در شب نیمه شعبان خدا، برات{{یادداشت|برات به معنای حواله، سند و نوشته‌ای است که به کسی می‌دهند تا به استناد آن، پول یا هر چیز دیگر را از دیگری بگیرد.}} آزادی از [[جهنم]] را به بندگان خود می‌بخشد به این شب، شب برات گفته می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه «برات».</ref> گاهی از شب نیمه شعبان به لیلة الصَکّ نیز یاد می‌شود. صک معرّب چک فارسی و مترادف برات است.<ref>رامپوری، غیاث اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳–۵۰۴.</ref> و در ترکیه به آن برات کاندیلی گفته می‌شود.
+[[ابوریحان بیرونی]] (۳۶۲- پس از ۴۴۰ق) در کتاب «التفهیم» دربارهٔ شب برات آورده است:
+:: «... و شب پانزدهم از ماه [[شعبان المعظم|شعبان]]، بزرگوار است و او را شب برات خوانند و همی پندارم، این از قبیل آن است که هر که‌ اندرو [[عبادت]] کند و نیکی به جای آورد، بیزاری یابد از [[جهنم|دوزخ]]».<ref>ابوریحان بیرونی، التّفهیم، ص۲۵۲.</ref>
+محمد غیاث‌الدین رامپوری شاعر مشهور هندوستان در قرن ۱۳ق نیز در غیاث‌اللغات -یکی از فرهنگ‌های فارسی- شب پانزدهم شعبان را شب برات توصیف کرده است که در آن [[فرشته|فرشتگان]] به فرمان خدا روزی انسان را تقسیم می‌کنند.<ref>رامپوری، غیاث‌اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳–۵۰۴.</ref>
+ميرزا سيد مهدی قدسی مشهور به سید الواعظین:
+{{شعر۲
+|اي امام زمان و مظهر ذات | مر خدا را جمال تو مرآت
+|شب ميلاد توست آن شب قدر | که خدا نام آن گذاشت برات
+|تو مگر خضر راه ما باشی |ورنه ره گم کنيم در ظلمات<ref>https://karevansadeghiye.ir/19306/ و https://karevansadeghiye.ir/19306/
+</ref>}}
+* شب رهایی: در آسیای جنوبی به شب نیمه شعبان، شب رهایی گفته می‌شود.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6024/8021/105283 باشکوه‌ترین جشن تولد برای کامل‌ترین انسان]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref>
+همچنین لیلة المبارکه و لیلة الرحمه از دیگر اسامی این شب است.{{مدرک}}
+== دیدگاه اهل‌سنت ==
+اهل‌سنت به‌ویژه طریقت‌های [[تصوف]] آنها به فضیلت نیمه شعبان معتقدند و به [[احیا|شب‌زنده‌داری]] و انجام امور عبادی نظیر خواندن [[قرآن]]، برپایی [[نماز|نمازهای مستحبی]]، [[دعا]] و [[روزه|روزه‌داری]] در نیمه شعبان اهتمام می‌ورزند. این شب نزد آنان به [[شب برات]] معروف است.<ref>ملتانی، بهاء الدین زکریا، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۴–۱۷۶؛ علوی کرمانی، سیر الاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵؛ نوربخش، الفقه الاحوط، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۱۲–۱۱۳.</ref> خواندن صد رکعت نماز یا همان [[صلوة الخیر]] که در آن هزار بار[[سوره اخلاص| سوره توحید]] خوانده می‌شود از جمله اعمال عبادی مشترک میان شیعه و اهل‌سنت است.<ref>علوی کرمانی، سیرالاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵.</ref> مراسم شب برات در برخی از مناطق اسلامی مانند شبه قاره هند با [[زیارت قبور]]، توزیع غذا و [[صدقه]] میان نیازمندان همراه است.<ref>دهلوی، فرهنگ آصفیه، ذیل «شب برات».</ref>
+هرچند [[ابن تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]، نظریه‌پرداز [[سلفیه]]، اجتماع مسلمانان در [[مسجد]] برای احیا و خواندن نماز صد رکعتی این شب را [[بدعت]] دانسته است.<ref>ابن تیمیه، فتاوای، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۴۴.</ref> و برخی دیگر از وهابیان در [[قرن چهاردهم هجری قمری|قرن چهاردهم]] و [[قرن پانزدهم هجری قمری|پانزدهم هجری]] به پیروی از او، شب‌زنده‌داری و برگزاری مراسم شب برات را [[بدعت]] می‌دانند.<ref>تهانوی، تسهیل بهشتی زیور، ۱۳۲۷ق، ص۷۵.</ref><ref>[http://www.qaradawi.net/new/Articles-1461 حکم شرعی شب زنده‌داری و برگزاری مراسم عبادی به مناسبت نیمه شعبان]، پایگاه اینترنتی یوسف قرضاوی.</ref> <ref>[http://islamonline.net/7052 عطیه صقر، شب نیمه شعبان؛ فضیلت و حکم شرعی شب‌زنده‌داری در آن]، پایگاه اینترنتی اسلام‌آن‌لاین.</ref> اما روایات متعددی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[صحابه]] دربارهٔ اهمیت عبادت در این شب و مشخص شدن روزی و مقدرات انسان در آن وجود دارد.<ref>منذری، الترغیب والترهیب، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۷۳، ۷۴؛ ج۳، ص۶۷، ۲۳۳ و۳۰۷–۳۰۹؛ آلبانی، السلسلة الصحیحة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۵؛ ج۴، ص۸۶؛ ابن حجر عسقلانی، الأمالی المطلقة، ۱۴۱۶ق، ص۵۲؛ بیهقی، شعب الایمان، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۳۷۸–۳۸۶؛ احمد نگری، جامع العلوم، ۱۳۹۵ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref>
 == اعمال نیمه شعبان ==
 {| class="wikitable" style="background:#F0F5FF; font-size:90%; border:9px;"
@@ خط ۴۰: / خط ۶۲: @@
 اللَهُمَّ لَكَ سَجَدَ سَوَادِي‌ وَ خَيَالِي‌ وَ بَيَاضِي‌، يَا عَظِيمَ كُلِّ عَظِيمٍ اغْفِرْ لِي‌ ذَنْبِيَ الْعَظِيمَ، فَإنَّهُ لَا يَغْفِرُهُ غَيْرُكَ. «بار پروردگارا! سجده‌ كرد براي‌ تو سياهی من‌ و خيال‌ من‌ و سفيدی من‌،( تمام‌ مراتب‌ و درجات‌ وجود من‌، از طبع‌ و بدن‌، و از خيال‌ و مثال‌، و از نفس‌ و حقيقت‌ من‌ )ای بزرگ‌ هر بزرگی! بيامرز بر من‌ گناه‌ مرا كه‌ بزرگ‌ است‌، چون‌ نمی‌آمرزد آن‌را غير از تو.» رسول‌ خدا فرمود: كسی كه‌ اين‌ عمل‌ را بجای آرد هفتاد و دو هزار گناه‌ از ديوان‌ گناهانش‌ محو می‌شود، و به‌ اندازۀ آن‌ در ديوان‌ طاعاتش‌ نوشته‌ می‌شود، و از پدر و مادرش‌ هفتاد هزار گناه‌ خدا می‌آمرزد.
 * ذکرهای "سُبْحانَ الله"، "الْحَمْدُلِلهِ"، "اللهُ اَکْبَرُ" وَ "لا اِلهَ اِلا الله" صد مرتبه گفته شود.
@@ خط ۵۷: / خط ۷۴: @@
 |-
 |}
-== دیدگاه اهل‌سنت ==
-اهل‌سنت به‌ویژه طریقت‌های [[تصوف]] آنها به فضیلت نیمه شعبان معتقدند و به [[احیا|شب‌زنده‌داری]] و انجام امور عبادی نظیر خواندن [[قرآن]]، برپایی [[نماز|نمازهای مستحبی]]، [[دعا]] و [[روزه|روزه‌داری]] در نیمه شعبان اهتمام می‌ورزند. این شب نزد آنان به [[شب برات]] معروف است.<ref>ملتانی، بهاء الدین زکریا، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۱۷۴–۱۷۶؛ علوی کرمانی، سیر الاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵؛ نوربخش، الفقه الاحوط، ۱۳۹۳ق، ج۱، ص۱۱۲–۱۱۳.</ref> خواندن صد رکعت نماز یا همان [[صلوة الخیر]] که در آن هزار بار[[سوره اخلاص| سوره توحید]] خوانده می‌شود از جمله اعمال عبادی مشترک میان شیعه و اهل‌سنت است.<ref>علوی کرمانی، سیرالاولیاء، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۴۰۵.</ref> مراسم شب برات در برخی از مناطق اسلامی مانند شبه قاره هند با [[زیارت قبور]]، توزیع غذا و [[صدقه]] میان نیازمندان همراه است.<ref>دهلوی، فرهنگ آصفیه، ذیل «شب برات».</ref>
-هرچند [[ابن تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]]، نظریه‌پرداز [[سلفیه]]، اجتماع مسلمانان در [[مسجد]] برای احیا و خواندن نماز صد رکعتی این شب را [[بدعت]] دانسته است.<ref>ابن تیمیه، فتاوای، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۴۴.</ref> و برخی دیگر از وهابیان در [[قرن چهاردهم هجری قمری|قرن چهاردهم]] و [[قرن پانزدهم هجری قمری|پانزدهم هجری]] به پیروی از او، شب‌زنده‌داری و برگزاری مراسم شب برات را [[بدعت]] می‌دانند.<ref>تهانوی، تسهیل بهشتی زیور، ۱۳۲۷ق، ص۷۵.</ref><ref>[http://www.qaradawi.net/new/Articles-1461 حکم شرعی شب زنده‌داری و برگزاری مراسم عبادی به مناسبت نیمه شعبان]، پایگاه اینترنتی یوسف قرضاوی.</ref> <ref>[http://islamonline.net/7052 عطیه صقر، شب نیمه شعبان؛ فضیلت و حکم شرعی شب‌زنده‌داری در آن]، پایگاه اینترنتی اسلام‌آن‌لاین.</ref> اما روایات متعددی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[صحابه]] دربارهٔ اهمیت عبادت در این شب و مشخص شدن روزی و مقدرات انسان در آن وجود دارد.<ref>منذری، الترغیب والترهیب، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۷۳، ۷۴؛ ج۳، ص۶۷، ۲۳۳ و۳۰۷–۳۰۹؛ آلبانی، السلسلة الصحیحة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۵؛ ج۴، ص۸۶؛ ابن حجر عسقلانی، الأمالی المطلقة، ۱۴۱۶ق، ص۵۲؛ بیهقی، شعب الایمان، ۱۴۲۱ق، ج۳، ص۳۷۸–۳۸۶؛ احمد نگری، جامع العلوم، ۱۳۹۵ق، ج۳، ص۱۷۹.</ref>
-== اسامی دیگر ==
-* برات: به معنای حواله، سند و نوشته‌ای که به کسی دهند تا به استناد آن، پول یا هر چیز دیگر را از دیگری بگیرد. به حواله معنوی نیز برات می‌گویند و از آنجا که در شب نیمه شعبان خداوند برات (سند) آزادی از [[جهنم]] را به بندگان خود می‌بخشد به این شب، شب برات گفته می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه «برات».</ref>
-* لیلة الصَکّ: صک معرّب چک فارسی و مترادف برات است.<ref>رامپوری، غیاث اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳–۵۰۴.</ref>
-* برات کاندیلی: در ترکیه به این شب، برات کاندیلی گفته می‌شود.
-* شب رهایی: در آسیای جنوبی به شب نیمه شعبان، شب رهایی گفته می‌شود.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6024/8021/105283/خبر-یار با شکوه‌ترین جشن تولد برای کامل‌ترین انسان]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref>
-*لیلة المبارکه» {{مدرک}}
-* «لیلة الرحمه»{{مدرک}}
-== نیمه شعبان در ادب و شعر فارسی ==
-نیمه شعبان در فرهنگ و ادب کهن فارسی، [[شب برات]] نامیده شده است. [[ابوریحان بیرونی]] (۳۶۲- پس از ۴۴۰ق) در کتاب «التفهیم» دربارهٔ شب برات آورده است:
-:: «... و شب پانزدهم از ماه [[شعبان المعظم|شعبان]]، بزرگوار است و او را شب برات خوانند و همی پندارم، این از قبیل آن است که هر که‌ اندرو [[عبادت]] کند و نیکی به جای آورد، بیزاری یابد از [[جهنم|دوزخ]]».<ref>ابوریحان بیرونی، التّفهیم، ص۲۵۲.</ref>
-محمد غیاث‌الدین رامپوری (دانشمند و شاعر مشهور هندوستان در قرن ۱۳ق) نیز در غیاث اللغات -یکی از فرهنگ‌های فارسی- شب پانزدهم شعبان را شب برات توصیف کرده است که در آن [[فرشته|فرشتگان]] به فرمان خدا روزی انسان را تقسیم می‌کنند.<ref>رامپوری، غیاث اللغات، ۱۳۹۳ش، ص۵۰۳–۵۰۴.</ref> شاعران پارسی‌زبان نیز در اشعار خود از عناوینی مانند شب برات، لیلة الصَّک، شب بیزاری، برائت از آتش [[جهنم|دوزخ]] و شب عبادت برای این شب استفاده کرده‌اند.
-[[حافظ شیرازی]] در کنار کلمه برات از تعبیر [[شب قدر]] برای نیمه شعبان استفاده کرده است، که [[بهاءالدین خرمشاهی]] معتقد است منظور حافظ از «برات» در این بیت، شب نیمه شعبان است.
-{{شعر۲
-|چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی| آن [[شب قدر]] که این تازه براتم دادند<ref>خرمشاهی، حافظ نامه، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۶۷۲.</ref>}}
-[[مولوی]] نیز از تعبیر شب قدر و برات برای نیمه شعبان استفاده کرده است:
-{{شعر۲
-|شب «قدر» است او، دریاب او را|امان یابی چو برخوانی براتش<ref>مولوی، دیوان شمس، ۱۳۸۷ش، ص۲۵۲.</ref>}}
-ميرزا سيد مهدی قدسی مشهور به سید الواعظین، برادر [[اديب الممالک فراهانی]] (۱۲۳۹-۱۲۹۶ش) می گويد:
-<nowiki>{{شعر۲</nowiki>
-|اي امام زمان و مظهر ذات
-مر خدا را جمال تو مرآت
-شب ميلاد توست آن شب قدر
-که خدا نام آن گذاشت برات
-تو مگر خضر راه ما باشی
-ورنه ره گم کنيم در ظلمات <ref>https://karevansadeghiye.ir/19306/ و https://karevansadeghiye.ir/19306/
-</ref>
 == پانویس ==
 {{پانویس۲}}