دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

بیشتر [[متکلم|متکلمان]] قائل به تأثیر دعا در تحقق بخشیدن به خواسته‌های بندگان خداوند هستند؛ ولی برخی از متکلمان دلایلی مبنی بر ناسازگاری دعا با پاره‌ای از فضائل اخلاقی آورده‌اند. به نظر آنان دعا به منزله ترجیح مراد دعاکننده بر مراد خدا و توجه به مطلوب و نه به خدا است که منافی با مقام رضا به قضای الهی خواهد بود.<ref>فخررازی، ۱۳۶۴ش، ص۸۴؛ همو، ۱۴۰۷، صص۲۷۰-۲۷۱.</ref>

این متکلمان با استناد به صفاتی چون جود، حکمت و علم الهی چنین استدلال می‌کنند که خداوند با علم به مصالح و نیازهای بندگان، مصلحت و نیاز آنها را برآورده می‌کند و از سویی خواستن آنچه به صلاح بندگان نیست، جایز نیست؛ بنابراین بر دعا فایده‌ای مترتب نخواهد بود.<ref>فخررازی، ۱۳۶۴ش، ص۸۳؛ ابن فهد حلی، ص۲۲.</ref> بر اساس نظر آنان در نظام آفرینش پدیده‌هایی به حکم قضای پیشین الهی، وقوعشان معلوم است که پدید می‌آیند؛ و پدیده‌هایی که وقوعشان ممتنع است، وجود نمی‌یابند؛ پس در هر دو حالت، دعا نقشی در وقوع یا عدم وقوع پدیده‌ها نخواهد داشت.<ref>فخررازی، ۱۳۶۴ش، ص۸۳؛ همو، ۱۴۰۷، ج۷، ص۲۶۹.</ref>

دیگر متکلمان این ادله را به نقد گذاشته و معتقدند پیش شرط دعا این است که داعی بداند مطلوب او برای خداوند مقدور است و صفات قدرت و حکمت او را بشناسد و دیگر اینکه آنچه درخواست می‌شود امری نیکو باشد.<ref>علم الهدی، ۱۴۱۱، ص۶۰۵.</ref> بر این اساس مقصود از دعا اظهار عبودیت، فقر، انقطاع از دنیا و رجوع کلی به خدا است و به همین دلیل، دعا فی نفسه –فارغ از اجابت یا عدم آن- عبادت به شمار می‌رود و جایی برای ادله اخلاقی و کلامی نفی دعا باقی نمی‌ماند.<ref>فخررازی، ۱۳۶۴ش، ص۸۷؛ ابن فهد حلی، ص۲۲.</ref>

[[محمد غزالی|غزالی]] نیز معتقد است که همانگونه که [[خدا]] شر را تقدیر کرده، دفع آن را نبز به سببی، از جمله دعا، مقدر کرده است.<ref>غزالی، ۱۴۰۶، ج۴، صص۳۷۰-۳۷۳.</ref>