۱۷٬۱۹۲
ویرایش
خمسه (نماد): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
استفاده های حمایتی و تعوذی، رایج ترین صورت کاربرد نمادهای خمسه در جهان اسلام نیز بوده است <ref>حمودی، ص 121 و تصویر 122؛ احمد امین، ذیل خمسة و خمیسة ؛ شمیل، ص92؛ هدایت و قائمیان، ص84، تصویر</ref> | استفاده های حمایتی و تعوذی، رایج ترین صورت کاربرد نمادهای خمسه در جهان اسلام نیز بوده است <ref>حمودی، ص 121 و تصویر 122؛ احمد امین، ذیل خمسة و خمیسة ؛ شمیل، ص92؛ هدایت و قائمیان، ص84، تصویر</ref> | ||
با توجه به استفاده گسترده از خمسه در پیش از اسلام ، نسبت دادن خمسه به دست حضرت عباس، تنها دلالتی جدید در سنت اسلامی | ==اسلام== | ||
با توجه به استفاده گسترده از خمسه در پیش از اسلام ، نسبت دادن خمسه به دست حضرت عباس، تنها دلالتی جدید در سنت اسلامی است. | |||
شیعیان معمولاً در بالای توغ ها و علم هایی که به ویژه در مراسم عزادرای دهۀ اول محرم از آنها ساتفاده می شود ، پنجه ای فلزی نصب می کنند. اوبن، ص166؛ همایونی، ص422؛ مردم نگاری، مراسم عزاداری ماه محرم در شهرستان بیرجند، ص57؛ دونالدسون، ص208 | |||
استفاده از نماد خمسه در عَلَمهای دولتی و جنگی هم نزد صفویان شیعی و هم نزد عثمانیان سنی رایج بود. باسورث، ص 203، تصویر | |||
چنانکه بر دیوار مقابل قبر شاه اسماعیل اول صفوی (حک: 905-930) در جنوب غربی قندیلخانه در مجموعۀ شیخ صفی الدین اردبیلی، پنجۀ بزرگی که نشان رسمی شاه اسماعیل بود روی ساروج کار شده است. رجبی اصل، ص23-24،64 | |||
خمسه در نذر ها نیز حضور داشت؛ برخی خانوادههای تهران قدیم نذر می کردند که اگر چشم یا دست کودکشان علاج یابد، چشم یا دستی نقره ای تهیه و در ضریح امامزاده ای نصب کنند جودت، ص151 | |||
در تهیۀ حلواها و آش های سفره های نذری، یا در سمنو پژان نوروز، زنان حاضر در مراسم از شب تا صبح منتظر می ماندند تا جای پنجۀ حضرت فاطمه یا حضرت عباس را بر روی محتویات ظرف آش یا سمنو مشاهده کنند هدایت، ص63-64؛ مستوفی، ج1، ص286؛ شکورزاده، ص29، 56؛ نوروز در ترکمنستان، ص27 | |||
دهها زیارت گاه با این عنوان که جای پنجۀ یکی از اولیا از جملهامام علی یا حضرت عباس در آنجا بر سنگی نقش بسته، مورد احترام است و زیارت می شود و معمولا محل یا کوچه ای که زیارت گاه پنجه در آن واقع است بدان می نامند . تاورنیه، ج1، ص211 | |||
از غاری در شهر حلب دیدن کرده که به گفتۀ ترکها، امام علی (ع) چند روز در آنجا منزل داشته و اثر پنجۀ دست خود را بر دیوار به یادگار نهاده است. | |||
تنها در یک شهر یاران آذرشهر(دهخوارقان)، سه زیارت گاه به نام علی پنجه سی وجود دارد: بر سنگی در مسجد زینیبۀ محلۀ پراپر، بر سنگی در مسجد محلۀ دیزج سفلا که در 1381ش به سرقت رفت، و بر سنگی در مسجد محلۀ کردان جعفر زاده، ص44 | |||
زیارتگاه محله و خیابان گنجه شاه در کاشان به زعم برخی مردمان، مدفن دست بریدۀ حضرت عباس است و داخل حرم مجسمه ای از این دست به طول حدود یک متر، پشت شیشه نگهداری و زیارت می شود. <ref> نراقی، ص128-129؛ غروی، ص254؛ برای نمونه های دیگر: (مسجدی در قزوین با اثر پنجۀ علی)، سرنا، ص252-253؛ پوچه پنجه در مشهد که نقش پنجه روی سنگی در شبهای جمعه در آنجا زیارت می شود. محقق، ص369؛ حمام پنجه علی در یزد، هدایت، ص113؛ زیارتگاه پنجه علی در پاطاق کرمانشاه، فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ج45، ص42</ref> | |||
در شبه قاره نیز معتقدان پنج پیر پنجه هایی آهنین را با آداب و آیین، زیارت و بر آنها نذر می کنند. برای نمونه های پنجۀ امام علی و پنجۀ امام حسین در شبه قاره، مرزا سنگین بیگ، ص44-54 | |||
از نقوش خمسه به ویژه | |||