ولایت باطنی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ولایت باطنی''' یا '''معنوی''' نوعی از [[ولایت]]، مخصوص [[خدا|خداوند]]، [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] و اولیای خاص خداوند، و در مقابل ولایت ظاهری و سیاسی قرار دارد. به عقیده برخی ولایت باطنی همان هدایت باطنی است. شخصی که ولایت باطنی دارد، معصوم از [[گناه]]، گمراهی و نمونه‌ای از یک انسان کامل بوده و به مرحله [[یقین]] رسیده است. طبق اعتقاد [[شیعه]] کسی که ولایت باطنی دارد شایسته ولایت ظاهری نیز است. برخی معتقدند که [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] ولایت باطنی [[چهارده معصوم|معصومین]] را قبول کرده و با ولایت ظاهری و سیاسی ایشان مخالفت دارند. همچنین به باور برخی منظور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت رسول(ص)]] در روز [[عید غدیر]] از « من کنت مولاه فهذا علی مولاه» ولایت ظاهری بوده نه باطنی. برخی متکلمین و [[مجتهد|فقها]] با این عقیده مخالفت کرده‌اند. از ولایت باطنی به ولایت کلیه ظلیه نیز تعبیر شده است.

به عقیده برخی ولایت باطنی به معنای همان هدایت باطنی، شعبه ای از [[ولایت تکوینی]]<ref>رضوانی، امامت و غیبت، ۱۳۷۶ش، ص۲۷.</ref> است که خداوند به برگزیدگان خود از جمله [[پیامبران]] و [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] و اولیای خاص، عطاء می‌کند.<ref>رضوانی، امامت و غیبت، ۱۳۷۶ش، ص۲۶.</ref> برخی نیز ولایت باطنی را به معنای رسیدن به قله کمالات انسانی، قرب و فناء عبد در حق دانسته‌اند.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۰ش، ص۱۴۶؛ آملی، نص النصوص فی شرح الفصوص الحکم، ۱۳۶۷ش، ص۱۶۷.</ref> ولایت باطنی در مقابل و ریشه ولایت ظاهری (حکومت) است.<ref>گرامی، مذهب تشیع آینده تاریخ بشریت، ۱۳۸۸ش، ص۹۰.</ref>

شخصی که ولایت باطنی دارد، معصوم از [[گناه]]، گمراهی و نمونه ای از انسان کامل بوده و باید به مرحله [[یقین]] رسیده باشد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۲ق، ص۲۷۱-۲۷۴.</ref> وی سعی می‌کند بر قلوب انسان‌ها، با توجه به درجات مختلفی که دارند، تاثر گذارد و آنان را در رسیدن به مقام معنوی یاری کند.<ref>رضوانی، امامت و غیبت، ۱۳۷۶ش، ص۲۶.</ref> برای ولایت باطنی درجاتی وجود دارد و شدت، ضعف، کمال و نقص آن بستگی به قرب و نزدیکی انسان به خداوند دارد.<ref>منصوری لاریجانی، عقیق ولایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۹.</ref> به باور برخی با توجه به عدم حضور [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]]، مردم از هدایت و ولایت باطنی او استفاده می‌کنند.<ref>رضوانی، امامت و غیبت، ۱۳۷۶ش، ص۲۷.</ref>  

# در ولایت باطنی نیاز به اعلام و معرفیِ صاحب آن نیست؛ برخلاف ولایت ظاهری که باید به اطلاع مردم و اگر «ولی»، منصوب الهی است باید از طرف [[خدا|خداوند]] معرفی شود.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n121483/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C ولایت باطنی و ولایت ظاهری] محمد سروش محلاتی، در سایت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.</ref>

# ولایت باطنی انقطاع ناپذیر و پایانی ندارد و حتی بعد مرگ نیز ادامه دارد؛ بخلاف ولایت ظاهری که با مرگ ولی، پایان می‌یابد.{{ یادداشت| البته رسالت معصومین به پایان نمیرسد بلکه زعامت و رهبری سیاسی آنها در دنیا تمام می‌شود.}} <ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۰ش، ص۸۳۲.</ref>

به باور برخی با توجه به اینکه ولایت باطنی یک مقام الهی است و شخصی نمی‌تواند آن را به انسان بدهد؛ منظور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت رسول(ص)]] در روز [[عید غدیر]] از « من کنت مولاه فهذا علی مولاه» ولایت ظاهری نه باطنی.<ref>منصوری لاریجانی، عقیق ولایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۲.</ref> اما به عقیده [[شیخ مفید]]، وظیفه پیامبر معرفی و ابلاغ بوده و منظور از این جمله را، هم ولایت باطنی و هم ولایت ظاهری دانسته است.<ref>شیخ مفید، الافصاخ فی الامامة، ۱۳۱۴ق، ص۳۳.</ref>

به عقیده [[عبدالکریم سروش]] معصومین ولایت ظاهری و سیاسی دارند. او توضیح دادن [[چهارده معصوم|معصومین]] درباره موضوعات مختلف را به معنای پاسخگویی دانسته و معتقد است، شخصی که ولایت باطنی و عرفانی دارد خودش حجت ، مراد، پیر و مرشد است و نیاز به پاسخگو بودن ندارد. [[صفایی حایری]] با انتقاد از سروش معتقد است: ولایت باطنی که مقصود [[شیعیان]] است نوعی ولایت دینی، باطنی، سیاسی و همراه با بیّنه، دلیل و [[قرآن]] است که نیاز به توضیح و روشنگری برای مردم دارد. روشنگری و هدایت از وظایف معصومین بوده است. به عقیده صفایی حایری سروش، ولایت باطنی که از عقاید ناب شیعه است را با ولایت عرفانی و تصوف مولوی اشتباه گرفته است. به عقیده وی این نوع نگاه به ولایت باطنی، برگرفته از اعتقادات اهل سنت از جمله [[محی الدین عربی]] است.<ref>صفایی حائری، از وحدت تا جدایی، ۱۳۸۳ش، ص۴۳-۴۷.</ref>

{{پانویس۲}}

* [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n121483/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C ولایت باطنی و ولایت ظاهری] محمد سروش محلاتی، در سایت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.