کتاب سلیم بن قیس هلالی: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

== مؤلف ==

{{اصلی|سلیم بن قیس هلالی}}

در کتاب رجال برقی، از آثار مشهور رجالی شیعه در قرن سوم هجری، نام سلیم بن قیس هلالی، در میان اصحاب پنج امام اول شیعه ذکر شده است.<ref>برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۳ق، ص ۶۴.</ref> بر این اساس سلیم بن قیس، یکی از ۹۰ تن از اصحاب امام علی(ع) است که نام آنها در رجال برقی ذکر شده است.<ref>برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۳ق، ص ۳۹.</ref> برقی همچنین ۱۱ تن از اصحاب امام حسن(ع) را ذکر کرده است که یکی از آنها سلیم بوده است.<ref>برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۳ق، ص ۵۸.</ref> نام سلیم همچنین در میان ۱۴ تن از یاران امام حسین(ع) آمده است.<ref>برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۳ق، ص ۶۱.</ref> برقی همچنین در میان ۳۳ تن از اصحاب امام سجاد(ع)، از فردی به نام ابوصادق نام برده است که همان سلیم بن قیس هلالی است که کنیه‌اش ابوصادق بوده است.<ref>برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۳ق، ص ۶۴.</ref>

با وجود اشکالات تاریخی و کلامی موجود در نسخه‌های کتاب سلیم بن قیس، برخی از روایات کتاب مذکور در دوره‌های مختلف تاریخی مورد استناد فقیهان شیعه در آثار فقهی‌شان قرار گرفته است؛<ref>عمادی حائری، «سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۶۶.</ref> از جمله شیخ مفید، محقق حلی، علامه حلی، نراقی، نجفی، و شیخ انصاری.{{مدرک}}

== محتوا==

کتاب سلیم حاوی ۴۸ روایت عموماً مفصل است؛ با این حال روایات دیگری در کتاب‌های حدیثی از این کتاب نقل شده است که در نسخه‌های فعلی کتاب سلیم موجود نیست. محتوای کتاب سلیم، شرح وقایع پس از رحلت پیامبر(ص)، دوران خلافت امام علی(ع)، فضایل امام علی و اهل‌بیت(ع) و پیش‌بینی برخی حوادث قرن اول هجری است.<ref>عمادی حائری، «سلیم بن قیس هلالی»، ص۴۶۵.</ref>  

{{ستون-شروع}}

#تأکید بر افضل بودن اهل بیت(ع)

# پیشگویی پیامبر(ص) و امام علی(ع) درباره حکومت ظالمانه اموی و نهضت عباسیان و ظلم به شیعیان.<ref>سبحانی، «گامی دیگر در شناسایی و احیای کتاب سلیم بن قیس هلالی»، ص۲۱.</ref>

{{پایان}}

==نظرات مختلف: از جعلی بودن تا تأیید کامل==

درباره کتاب سلیم بن قیس، نظرات متفاوت و گاه متضادی بیان شده است؛ گروهی مانند [[محمد بن ابراهیم نعمانی]]، آن را به‌کلی تأیید کرده و از ارزشمندترین کتاب‌های حدیثی شیعه خوانده‌اند، گروهی دیگر مانند [[شیخ مفید]]، گرچه اعتبار آن را به‌کلی نفی نکرده‌اند، اما از وجود تحریف در آن سخن گفته‌اند. علاوه بر این، گروهی دیگر از جمله [[احمد بن حسین غضائری|ابن‌غضائری]] و [[شهید ثانی]]، کتاب سلیم را جعل شده توسط [[أبان بن ابی‌عیاش]] خوانده‌اند.

=== جعلی خواندن کتاب ===

[[شهید ثانی]]، فقیه شیعه قرن دهم نیز در حاشیه بر کتاب [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال (کتاب)|خلاصة الاقوال]] علامه حلی، با اشاره به حدیثی در کتاب سلیم که بر اساس آن، [[محمد بن ابوبکر]] پدرش را در هنگام مرگ موعظه می‌کند، این روایت را یکی از شواهد جعلی بودن کتاب خوانده است؛ چرا که محمد بن ابوبکر همزمان با [[حجة الوداع]] در سال دهم هجری متولد شده و با توجه به آنکه ابوبکر در سال ۱۳ هجری درگذشته است، بنابراین شهید ثانی بر آن است که فرزند او محمد بن ابوبکر نمی‌تواند پدرش را موعظه کرده باشد.<ref>شهید ثانی، رسائل الشهید الثانی، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۹۹۲-۹۹۳.</ref> شهید ثانی در نهایت با تکیه بر ضعف سند، به دلیل حضور [[ابراهیم بن عمر صنعانی]] و [[أبان بن ابی‌عیاش]] در میان راویان، به رد کتاب پرداخته، و معتقد است که حداکثر چیزی که می‌توان پذیرفت  آن است که مطالب نادرست کتاب باید جدا شود و بقیه مطالب نه رد شود و نه تأیید.<ref>شهید ثانی، رسائل الشهید الثانی، ۱۳۸۰ش، ج۲، ص۹۹۲-۹۹۳.</ref>

== نسخه‌ها و چاپ‌ها==

=== ترجمه‌ها===

* ترجمه فارسی با نام «اسرار آل محمد(ع)» توسط [[اسماعیل انصاری زنجانی]].<ref>هلالی، اسرار آل محمد، ۱۴۱۶ق، ص۱۵۴-۱۵۵.</ref>

* ترجمه فارسی با نام «تاریخ سیاسی صدر اسلام» توسط محمودرضا افتخارزاده.

=== تلخیص ===

از سوی دو نفر از علما احادیثی از کتاب سلیم انتخاب و به عنوان «منتخب کتاب سلیم» تنظیم شده است:

* [[سید محمدعلی شاه‌عبدالعظیمی]] متوفای ۱۳۳۴ق.<ref>هلالی، اسرار آل محمد، ۱۴۱۶ق، ص۱۵۴.</ref>